रातिराति खोला दोहन

स्थानीयका अनुसार मापदण्ड नपुगेको भन्दै बन्द गराइएको सर्लाहीका नौ क्रसर उद्योगले रातिराति खोला दोहन गरिरहेका छन् । क्रसर उद्योगले खोला उत्खनन गरेर राति नै ढुंगा पेल्ने गरिरहेका हुन् । बन्द गराइएका नौ क्रसर उद्योगमध्ये वाग्मती नदीमा चारवटा छन् । यस्तै फूल्जोर, रानीगञ्ज, श्रीनगर, हरिपुर र धनकौल पश्चिममा एक–एक वटा छन् ।

झण्डै दुई महिनाअघि जिल्ला समन्वय समिति र जिल्ला प्रशासन कार्यालय नेतृत्वको अनुगमन टोलीले जिल्लामा सञ्चालित सबै क्रसर उद्योगको अनुगमन गरेको थियो । अनुगमनको क्रममा जिल्लाका सबै क्रसर उद्योग नियमविपरीत रहेकाले बन्द गराइएको थियो ।

तर, केही दिनदेखि बन्द गरिएका ती क्रसर उद्योगहरू राति सञ्चालनमा आउने गरेको स्थानीयले बताए । ‘क्रसर उद्योगले राति आरामले सुत्न पनि दिएको छैन,’ रानीगन्जका स्थानीय लक्ष्मण खड्काले भने । ती क्रसरले स्थानीय सरकारलाई प्रलोभनमा पारेर खोलामा ढुंगा तथा बालुवा उत्खनन गर्दै स्थानीयको दाबी छ । स्थानीयले यस्ता क्रसर रोक्न लालबन्दी नगरपालिकालाई आग्रह गरे पनि गुनासो नसुनेको बताएका छन् । उल्टै नगरका मेयर मानबहादुर खड्काले नियन्त्रणमा लिइएको एक्स्काभेटर र टिपर छोड्न दबाब दिइरहेको उनीहरूको दाबी छ ।

मेयर खड्काले नियम प्रक्रिया पूरा गरेर खोला ठेक्का लगाएको जानकारी दिए । गजुरमुखी निर्माण कम्पनीले नियमसंगत ढुंगा निकालिरहेको उनको दाबी छ । आउँदो दिनमा विवाद हुन नदिन पहल भइरहेको समेत उनले जानकारी दिए ।

उत्खननको विरोध गर्नेलाई धम्की

क्रसरको विरोध गर्दा ज्यान मार्नेसम्मको धम्की आइरहेको खड्कालगायतका स्थानीयले बताएका छन् । ‘क्रसर व्यवसायीको विरोध गरेको भन्दै उनीहरूले पालेको गुण्डाले मलाई ज्यान मार्ने समेतको धम्की दिइसकेको छ, दिलीप महतोको जस्तै हालत हुनेछ भनेका छन्,’ खड्काले भने, ‘क्रसर उद्योगीहरूले जिल्लामा मेरो सबै सेटिङ भइसकेको छ, तँ चुपलाग नत्र घरमा बस्न अप्ठेरा पारिदिन्छु भनेर धम्की दिएका छन् ।’

आइतबार उनले जनकपुरस्थित प्रदेश प्रहरी प्रमुख डीआईजीलाई भेटी ज्यानको रक्षा गरिदिन माग गरेका छन् । जिल्लामा सेटिङको कुरा सुनाएपछि प्रदेश प्रहरीकोमा आएको उनले बताए । ‘यसअघि मौखिक जानकारी गराएको थिएँ, भोलि फर्केर प्रहरीलाई लिखित उजुरी दिनेछु,’ उनले भने ।

नियमन गर्ने निकाय जिल्ला समन्वय समितिले कोरोना भइरसको व्यवस्थापनमा जुटेको मौका छोपेर क्रसर उद्योगीले राति सञ्चालनमा ल्याएको हुनसक्ने जनाएको छ । समन्वय समितिका प्रमुख मेथुर चौधरीले कोरोनाको व्यवस्थापन सकेर पुनः अनुगमनलाई निरन्तरता दिने जानकारी दिए । ‘नियम विपरीत चलेकालाई कुनै पनि हालतमा छोडिने छैन,’ उनले भने ।

रानीगन्जस्थित क्रसर उद्योगले वातावरणीय प्रभाव मूल्यांकनबिना नै बाँके र कालिन्जोर खोलामा एक्स्काभेटर प्रयोग गरेर ढुंगा तथा बालुवा निकाल्दै आएका छन् । यस्तो उत्खननले प्रत्येक वर्ष वर्षाको समय दक्षिण क्षेत्रका स्थानीयले बाढी तथा डुबानको समस्या भोग्दै आएका छन् । राजमार्गभन्दा उत्तर तिरबाट अवैध उत्खनन भएकाले राजमार्गका पुलहरू पनि यतिबेला जोखिममा छन् ।