कटेरोमा दुई सन्तान स्याहार्दै

रहरको पहिलो सन्तान छोरी जन्मिएपछि धनमाया र बादल बमजन निकै खुशी थिए । छोरीको प्रगति हेर्न आतुर उनीहरू छोरीले मानसिक सन्तुलन गुमाएपछि उपचारमा पनि तल्लीन भए । चिनेजानेका धामी र डाक्टर लाउँदा छोरीको उपचारमै सबै सम्पत्ति सकियो ।

सिन्धुली रानीचुरीको घर, खेती, हल गोरु, बाख्रा सबै साहुलाई बुझाएर उनीहरूले थातथलो छाडे । २० वर्षदेखि धनमायाको परिवार महोत्तरीको बर्दिवास ८ हात्तीलेटमा बसोबास गर्दै आएका छन् । सम्पत्ति सकिएपछि छोरीलाई राम्रो उपचार पाउने ठाउँमा लान नसकिएको बादलले बताए । छोरी सुकुमाया अहिले ४५ वर्ष पुगिसकेकी छन् । उपचार गर्न नसकेपछि उनलाई २० वर्षदेखि एउटै कटेरोमा कोचेर राखिएको छ । सुकमायालाई सुरुमा सिन्धुलीको भिमानमा एक डाक्टरलाई देखाएका थिए । त्यसपछि धामी कहा झारफुक गराए पनि निको नभएको धनमायाले बताइन् ।

सुरुका दिनमा छोरीलाई बाँधेर राखेको बताउने धनमाया अहिले आफ्नो छोरीको अवस्था देख्दा आँसु खसाल्छिन् । बादल र धनमायाको कान्छो छोरा मानबहादुर ३० वर्षका भए । उनी बिरामी परेपछि उपचार गर्ने पैसा नहुँदा मानबहादुरलाई उनको परिवारले धामी र डाक्टरको मुख समेत देखाउन सकेन । कमाउने र आफ्नो जीवन बनाउने उमेरमा रोगले गलेर थला परेपछि धनमाया र बादलले कान्छो छोरालार्ई समेत कटेरो बनाएर कोच्न बाध्य भए ।

छोरा मानबहादुर जन्मिँदा बोल्न नसक्ने भए पनि अन्य शारीरिक अवस्था ठीक थियो । १२ वर्षको उमेरदेखि मानबहादुरमा हिँड्न नसक्ने भयो । ‘त्यतिबेलासम्म बोल्न नसके पनि अरु काम सबै आफै गर्थ्यो । खर्च नहुँदा कतै देखाउन सकिएन,’ धनमायाले भनिन् ।

सम्पति सकिएपछि छोरी ठीक हुने आशामा ७ पटकसम्म ठाउँ सर्दै बसेको उनले बताइन् । टाँट लगाएको सानो झुप्रो घर र छेउमा २ बिरामी छोराछोरीलाई राख्ने कटेरा अहिले आफुहरूको सम्पति भएको उनी बताउँछिन् । ‘आधा रातमा समेत टर्च लिएर यिनीहरूको सेवा गर्छु,’ धनमायाले भनिन्, ‘आमा हुँ, मर्न दिन सक्दिनँ, उपचार गर्न सकिएन ।’ धनमायाले चिसोको समय कटेरामा कोचिएका दुई सन्तान सुकुमाया र मानबहादुरलाई आफ्नै सारिले लट्पट्याउँदै राख्छिन् । आफ्नो आर्थिक अवस्था कमजोर भएकाले लाउने, खाने, ओढ्ने, ओछ्याउनेको समेत अभाव रहेको उनले बताइन् ।

दुई सन्तानले उपचार पाएर आफ्नो ख्याल आफैँ गर्न सक्ने भए त्यो भन्दा खुशी आफूलाई अरु केही नहुने उनी बताउँछिन् । आफ्नो पारिवारिक अवस्था सबैले देखेको भए पनि सरकारले कुनै सहयोग नगरेको उनीहरूको गुनासो छ । दुवै सन्तानको अपांगता भएकाको परिचय पत्र अहिलेसम्म उनीहरूले बनाउन सकेका छैनन् । पशु झैं दुई सन्तान कटेरामा राखेर पाल्दा समेत स्थानीय सरकारले नदेखेझै गरेको दम्पतीको गुनासो छ । उनीहरूलाई उपचारको व्यवस्था मिलाउन र सहयोग गर्न स्थानीय सरकार चुकेको भूमि अधिकार मञ्च नेपालका केन्द्रिय तथा स्थानीय फौदसिंह स्याङ्वाले बताए । परिवारको आर्थिक अवस्था कमजोर भएकाले पशुको झैं जीवन बाँचिरहेका सुकुमाया र मानबहादुरको स्थानीय सरकारले उद्धार गर्नुपर्ने उनले बताए । वर्षौ देखि गोठमा थुनेर राखेकाले उनीहरूलाई संरक्षरण गर्न उपचार पहिलो आवश्यकता भएको स्याङ्वाले बताए ।

चिसोपीडितको नाम नगरमा पठाएको भए पनि न्यानो समेत उनीहरूले नगरबाट पाउन सकेका छैनन् । वडामा त्यसको लागि बजेट नभएकाले नगरले दिने न्यानो समेत अहिले दिन नसकिएको वडा ८ का वडाध्यक्ष शमशेरसिंह थिङले बताए ।

गत पुसमा इलाका प्रशासन कार्यालय बर्दिवासका प्रमुख सहितको टोलि लगेर नागरिकता बनाइदिएको र आफूले उनीहरूको सामाजिक सुरक्षा भत्ताका लागि पहल गरिरहेको थिङले जनाए ।