नाढीमन ताल पुग्नै सकस

अवलोकन, वनभोज र मनोरञ्जनका लागि ताल क्षेत्रमा जान चाहने प्रदेशवासी थुप्रै छन् । तर, सडकको दुरवस्थाले ताल क्षेत्र पुग्नै मुस्किल भएको गुनासो छ । पूर्व–पश्चिम राजमार्गबाट सागरनाथ हुँदै तालसम्म पुग्ने सडक र सदरमुकाम मलंगवाबाट ब्रहमपुरी हुँदै तालसम्म आउने सडक हिउँदमा धूलाम्मे र वर्षामा हिलाम्मे हुने गरेको छ । तालसम्म पुग्ने सबै भित्री सडक कच्ची छन् ।

नेपाली सेनाले ताल क्षेत्रमा विभिन्न संरचना निर्माण गरेपछि आन्तरिक पर्यटकको आकर्षक गन्तव्य बनेको थियो । पछिल्लो समय सरसफाइको कमी र खराब सडककै कारण आकर्षण घट्दै गएको छ । सरसफाइ नहुँदा ताल कुरुप बन्नुका साथै सेनाले बनाइदिएका संरचना अस्तव्यस्त छन् । तालको संरक्षण र सडक सुधारमा चासो नदिँदा एक पटक आउने पर्यटक फेरि नफर्किने गरेको स्थानीय दीपेन्द्र सिंहले बताए । ताल क्षेत्र व्यवस्थित बनाउन तीनै तहका सरकारले जोड दिनुपर्ने उनको सुझाव छ ।

सेनाले तालको व्यवस्थापन समितिलाई हस्तान्तरण गरेका केही बोट जीर्ण भएपछि थन्काइएको छ । तालका अन्य मोटरबोट समेत व्यवस्थित रुपमा सञ्चालन हुन सकेका छैनन् । गाउँपालिका र ताल संरक्षण समितिले बेवास्ता गर्दा मोटरबोटको सदुपयोग नभएको स्थानीयको गुनासो छ । तालको प्रचारप्रसार गर्न पछिल्लो समय केही कार्यक्रम आयोजना हुन थालेका छन् । तर धूलाम्मे सडक हुँदै अतिथि आउन नमानेको र खानेबस्नेको सुविधा नरहेको जस्ता समस्या झेल्नुपरेको आयोजकको भनाइ छ ।

गाउँपालिकाका अध्यक्ष महेन्द्र महतोले प्रदेश र केन्द्र सरकारसँग समन्वय गरी तालको संरक्षण थालिएको बताए । सरसफाइसहित ताल अतिक्रमण हुन नदिन गाउँपालिकाले बर्सेनि काम गरिरहेको उनको भनाइ छ । आम्दानीको प्रमुख स्रोत रहेकाले ताललाई व्यवस्थित बनाउन गाउँपालिकाले कुनै कसर बाँकी नराख्ने महतोले बताए । ‘गाउँपालिका भित्रको बाटो सुधार गर्दै छौं,’ उनले भने, ‘तालको संरक्षण गर्न गुरुयोजना नै बनाएका छौं ।’

गाउँपालिकाको वडा नम्बर ६ र ७ मा ३६ बिघा क्षेत्रफलमा ताल फैलिएको छ । ताललाई पर्यटकीय गन्तव्य बनाउन गाउँपालिकाले विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन (डीपीआर) समेत तयार पारेको छ । आवश्यक बजेटका लागि संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालय र प्रदेश सरकार लगायत निकायमा पहल गरिरहेको गाउँपालिकाका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत टेकप्रसाद भट्टराईले बताए । ‘यसै वर्षदेखि ताल वरिपरि पक्की पर्खाल बनाइँदै छ,’ उनले भने । डीपीआर अनुसार संरचना बनाउन १८ करोड ५२ लाख बजेट चाहिने उनको भनाइ छ ।

यस वर्ष केन्द्रबाट ८२ लाख बजेट आएको र गाउँपालिकाबाट समेत ८२ लाख रुपैयाँ थपेर यस वर्ष चिल्ड्रेन पार्क र भ्यू टावर निर्माण गरिने भएको छ । यसका लागि टेन्डर प्रक्रियासमेत सुरु भएको जनाउँदै अधिकृत भट्टराईले ताल व्यवस्थापनका लागि मुख्यमन्त्री स्वच्छता अभियान कोषसँग समेत २३ करोड बजेट माग गरिएको जानकारी दिए । तराई मधेस समृद्धि कार्यक्रमबाट उपलब्ध भएको २५ लाख रुपैयाँबाट डिप बोरिङको काम भइरहेको छ । तालको वरिपरि घुमाउने सानो छुकछुके रेलको पनि परिकल्पना गाउँपालिकाले गरेको छ । पञ्चवर्षीय विकास योजनाअन्तर्गत पर्खाल, भ्यू टावर, म्युजिकल वाटर फाउन्टेन, चिल्ड्रेन पार्क, व्यापारिक भवनसहित तालको अन्य सौन्दर्यकरणका काम गरिने भट्टराईले बताए ।

पूर्व–पश्चिम राजमार्गस्थित फुलजोरबाट १४ किलोमिटर दक्षिण तथा सदरमुकाम मलंगवाबाट ११ किमी उत्तरमा अवस्थित ऐतिहासिक ताल घुम्न आन्तरिक मात्र हैन, भारतीय पर्यटकका लागि समेत निकै सहज मानिन्छ । सुरुमा ५२ बिघा क्षेत्रफलमा फैलिएको ताल अतिक्रमणको चपेटामा छ । तालको अतिक्रमण खाली गराउनका लागि समेत योजना अघि बढाइएको गाउँपालिकाले जानकारी दिएको छ ।

जिल्लाका अन्य पर्यटकीय क्षेत्रहरू पनि प्रचारप्रसारको अभावमा ओझेलमा परेका छन् । स्थानीय तहको बेवास्ताले यी पर्यटकीय क्षेत्रमा स्वदेशी तथा विदेशी पर्यटकहरूको ध्यान केन्द्रित हुन सकेको छैन । ईश्वरपुरस्थित राजारानी थुम्को, लालबन्दीको पाँचकुमारी क्षेत्र, हरिपुरको चितायन परिसर र जंगमुक्तेश्वर महादेव मन्दिर, जमुनियाको मदनपुर मठ र कर्मैयाको हरिहर क्षेत्रको संरक्षण एवं व्यवस्थापनमा स्थानीय तह जुटे पर्यटकका लागि आकर्षक क्षेत्र बन्ने सम्भावना छ । स्थानीय तहसहित प्रदेश सरकार, पर्यटन मन्त्रालय र पुरातत्व विभागले पनि संरक्षण र प्रचारमा जोड दिई ओझेलमा परेको पर्यटकीय स्थलको विकास गर्न जरुरी रहेको स्थानीयको भनाइ छ ।