कान्तिपुर वेबसाईट
AdvertisementAdvertisement
२५.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १३४

तराईमा पानीको संकट

गर्मी र सुख्खायामसँगै पानीको समस्या विकराल बन्दै गएको छ । चुरे क्षेत्र र वन विनाशले दक्षिणी भूमागमा समेत समस्या देखिएपछि संसदमा समेत बहस भएको छ । 

सिरहा / जनकपुर — गर्मी सिजन सुरु भएसँगै तराईका इनार सुकेका छन् । २ सय फिटमुनि गाडिएका चापाकल (ट्युवेल) बाट पानी आउन छोडेको छ । चुरे र वन विनाश, जथाभावी खानीजन्य पदार्थ उत्खनन गर्दा पानीका मूल सुकेकाले सिरहाको धनगढीमाई नगरपालिका ८ स्थित महुलिया बस्ती खानेपानीको चर्को समस्याले पिरोलिएको छ ।

तराईमा पानीको संकट

बस्तीको दक्षिण, पूर्व र उत्तर तिनैतिर जथाभावी खानीजन्य पदार्थ उत्खनन गरिँदा बस्तीमा रहेका खानेपानीका स्रोत इनार सुकेका छन् । इनारमा पानी सुक्दा महुलियाबासी छिमेकी कसहाको इनारमा मोटर जडान गरेर पानीको जोहो गर्छन् । त्यो इनारमा पनि पानीको सतह घटिसकेकाले आकाशे पानी नपरे खानेपानी समस्या बढ्ने भन्दै स्थानीय पिरोलिएका छन् ।


‘गाउँको इनारमा पानी नै सुक्यो, पानी सुकेपछि छिमेकी कसहाबाट मोटर जडान गरेर ल्याएका छौं,’ महुलियाका अवधेसकुमार यादवले भने, ‘कसहाको इनारमा समेत दुई दर्जनभन्दा बढी पानी तान्ने मोटर जडान गरेर पानी तानेका छौं, दुई गाउँले पानी तान्दा त्यो इनारमा समेत पानी सुक्न थालेको छ ।’


कसहामा भएको त्यो इनारले महुलिया र कसहा दुई गाउँलाई खानेपानी धानेको छ । महुलिया बस्तीमामात्र ५५ घरधुरी यादव, २ महतो, २ राम र १ सोनार गरी ६० घरधुरीको बसोबास छ । तर, वर्षा नभए त्यो इनारसमेत सुक्ने सम्भावना बढेको छ ।


महुलियामात्र होइन चेरे क्षेत्रसँग जोडिएका सिरहाको उत्तरी क्षेत्रका तीन दर्जनभन्दा बढी बस्तीका बासिन्दा बर्सेनि खानेपानीको चर्को समस्याले पिरोलिन्छन् । वर्षायाम बाहेक उत्तरवर्ती क्षेत्रका बासिन्दा चार महिना चरम खानेपानीका समस्या बेहोर्न बाध्य हुन्छन् । वर्षायाममा समेत खोलाको धमिलो पानीको भर पर्छन् ।


फागुनको सुरुदेखि नै इनार, ट्युवेल लगायतका खानेपानीका स्रोत सुक्न थालेपछि खोला र खोल्सीको पानीले तीर्खा मेट्न बाध्य भएको स्थानीयको भनाई छ । बरदमार, गोविन्दपुरलगायत उत्तरवर्ती क्षेत्रका तीन दर्जन गाउँ खानेपानीका लागि संकटग्रस्त क्षेत्र हुन् । हिउँदमा तीन किलोमिटर परबाट पानी ल्याउन बाध्य हुन्छन् । स्थानीय महिलाहरू एक गाग्री खानेपानी भर्न रातभरि पालो कुरेर बस्नुपर्ने बाध्यतामा पिरोलिएका छन् ।


‘पिउने पानी नै नभएपछि कसरी बाँच्नु’ महुलियाकी शर्मिला यादवले भनिन्, ‘पानीको साह्रै दुःख भोग्नुपरेको छ ।’ पानीको समस्या बर्सेनि भोग्दै आएका धनगढीमाई नगरपालिका १३ नम्बर वडाले बस्तीका ठाउँ ठाउँमा बोरिङ गरेर पानीको व्यवस्थापन सुरु गरेको छ । अधिकांश स्थानीय तहले खानेपानी अभाव क्षेत्रमा बजेट विनियोजन गरी बोरिङ गरे पनि अझै उत्तरवर्ती चुरे क्षेत्रका बासिन्दा खानेपानीको समस्या हल हुन सकेको छैन ।


समस्या दक्षिणवर्ती क्षेत्रमा समेत

खानेपानीको समस्या सिरहाको उतरवर्ती क्षेत्रमा मात्रै होइन बिस्तारै दक्षिणवर्ती क्षेत्रमा समेत सुरु भइसेकेको छ । पाँच वर्ष अघिसम्म ट्युबेल जडान गर्दा ४० फिट गहिराइमा भेटिने पानीको सतह पाउन अहिले १ सय २० फिटभन्दा तल जानुपर्छ । यो अवस्था बर्सेनि बढ्दै गए पानीको समस्या भोग्नुपर्ने अवस्था आउने स्थानीयको भनाई छ ।


संसदमा बहस

गर्मीको पारो चढ्दो छ । बिहानैदेखि लाग्ने चर्को घामको असर अबेर साँझसम्म हुँदा जनजीवन प्रभावित बनेको छ । दिउँसो चल्ने हावा तातो हुन्छ । गर्मीेले आकुल–व्याकुल बनेका सर्वसधारणलाई चिसो पानीको बन्दोबस्त गर्न प्रदेशसभा सांसदहरूले माग गरेका छन् ।


भूमिगत खानेपानीको तह तल धकेलिँदा चुरेक्षेत्रमा नै पानीको अभाव चुलिएपछि प्रदेश २ का सांसदले खानेपानीको संकट टार्न वैकल्पिक व्यवस्था गर्न प्रदेश सरकारसँग माग गरेका छन् ।


प्रदेशसभाको सोमबार र मंगलबारको बैठकमा सांसदहरूले तत्काल खानेपानीको व्यवस्था मिलाउन र चुरे संरक्षणको दीर्घकालीन योजना ल्याउन प्रदेश सरकारलाई सुझाव दिएका छन् । नेकपाकी सांसद रुवीकुमारी कर्णले प्रदेश २ का हरेक ठाउँमा खानेपानीको अभाव चुलिएको बताइन् । ‘गर्मी सहनै नसक्ने छ । तिर्खा मेट्न पानीको अभाव छ,’ प्रदेशसभाको मंगलबारको बैठकमा विशेष समयमा उनले भनिन्, ‘चुरे संरक्षणसँगै रिर्चाजिङ सेन्टरको व्यवस्था गर्नुपर्छ ।’ उनले गर्मीमा काकाकुल रहेकाहरूलाई रिर्चाजिङ सेन्टरमार्फत खानेपानी वितरण थाल्न सरकारसँग आग्रह गरिन् ।


प्रदेशसभाको बैठकमा विशेष समयमा बोल्दै सत्तापक्ष र विपक्षका सांसद्हरूले गर्मी बढ्ने क्रम जारी रहेकाले यसबाट राहत दिन प्रदेश सरकारले चिसो पेयजलको बन्दोबस्त र ठाउँ–ठाउँमा डिप बोरिङ गर्नुपर्ने माग गरे । राष्ट्रिय जनता पार्टी (राजपा) का सांसद सुरिताकुमारी साहले जनकपुरमा खानेपानीको तह तल झरिरहेकाले गर्मीको मौसममा पेय पदार्थको बन्दोबस्त गर्न सरकारसँग आग्रह गरिन् ।


‘गर्मी प्रचण्ड छ । जनकपुरमा पानीको तह गिर्दो छ,’ सांसद साहले भनिन्, ‘२ सय २५ मिटर मुनि गाडिएको चापाकलमा पानी आउँदैन । सरकारले डिप बोरिङ गरेर पानीको आपूर्ति गर्नुपर्छ । गर्मीले पानीको आवश्यकता बढेको छ । सातायताको गर्मीले दिउँसो सहरी क्षेत्रमा सर्वसाधारणको चहलपहल पातलिएको छ ।


नेकपाकी सांसद ज्वालाकुमारी साहले गर्मीको सिजनमा खानेपानीको समस्या चुलिएको बताउँदै ग्रामीण क्षेत्रमा पानीको स्रोत सुक्न थालेको बताइन् । ‘अहिले तराई–मधेसमा गर्मीको महामारी छ,’ उनले भनिन् ‘पानी नहुँदा मानिसहरू काकाकुल भएका छन् । सर्पको बिगबिगी पनि बढेको छ । सांसद साहले गर्मी सिजनमा सर्पको बिगबिगी बढे पनि स्वास्थ्य चौकीहरूमा एन्टी भेनम औषधिको अभाव रहेको बताइन् ।


कांग्रेसकी सांसद गीताकुमारी यादवले गर्मी र हावाहुरीको मौसमले सप्तरीमा आगलागीको घटना बढेको बताइन् । ‘गर्मी पनि प्राकृतिक विपद् नै हो,’ उनले भनिन्, ‘प्रदेश सरकारले गर्मीबाट हुने असर रोक्न ठोस कार्यक्रम ल्याउनुपर्छ । प्रदेशसभा सांसदहरूले चुरेको दोहनले नै मधेसमा खानेपानीको संकट गहिरिएको बताए । उनीहरूले चुरे संरक्षणका लागि प्रदेश सरकारले ठोस योजना ल्याउन पनि माग गरे ।

प्रकाशित : जेष्ठ ९, २०७६ १०:०४
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

बैंकमा लगानीयोग्य रकम थुप्रिएर साढे ६ खर्ब नाघेको छ। बैंकहरूले ब्याजदर घटाउँदासमेत कर्जा प्रवाह बढ्न नसक्नुको कारण के हो?