बजार नपाउँदा डेरी उद्योगलाई समस्या
इलाम — सन्दकपुर–५ जमुनाका रामकुमार गुरुङको मुख्य व्यवसाय डेरी हो । दैनिक एक सय लिटरभन्दा धेरै दूध प्रशोधन गरेर घिउ र छुर्पी निर्माण गर्दै आएका उनलाई कहिलेसम्म उद्योगलाई निरन्तरता दिने भन्ने चिन्ता थपिएको छ ।
छिमेकी प्रदीप भट्टराईको समस्या पनि उस्तै छ । कृषकबाट निरन्तर दूध खरिद गरेर घिउ, छुर्पी बनाउने क्रम जारी रहे पनि तत्काल बजारसम्म पुर्याउन नसक्दा उनीहरू जस्ता दर्जनौं उद्योगीलाई समस्या देखिएको हो ।
कोभिड–१९ को दोस्रो लहर नियन्त्रणका क्रममा जारी निषेधाज्ञाका कारण दुग्ध उत्पादक कृषक तथा डेरी उद्योगहरू प्रभावित भएका छन् । प्रशासनले कृषि उपज ल्याउन लान प्रतिबन्ध नलगाए पनि गाउँपालिकाले केही समयका लागि भन्दै अत्यावश्यक कामबाहेक सवारीका साधन सञ्चालनमा रोक लगाएको छ । अर्कोतर्फ जोखिम भित्रने डरले सवारी धनीहरूले पनि सहज रूपमा यातायातका साधन सञ्चालन गर्न आँट गरेका छैनन् ।
जमुना क्षेत्रमा मात्रै ३० वटा डेरी उद्योग छन् । सन्दकपुर गाउँपालिकाभरमा १ सय ५० को हाराहारीमा उद्योग छन् । अधिकांश उद्योगले ५० देखि २ सय लिटरसम्म दूध दैनिक प्रशोधन गर्छन् । तर कृषकबाट दूध खरिद गरेर घिउ र छुर्पी उत्पादन गरे पनि बजारसम पुर्याउन नसक्दा उद्योगहरूलाई नियमित भुक्तान गर्न समस्या देखिएको छ ।
यस्तै कृषकले पनि गाईलाई खुवाउने दाना, भुस, पिठोलगायतको अभावका कारण समस्या देखिएको जनाएका छन् । ‘घाँसको भरमा मात्र गाई पाल्नुपर्ने अवस्था आएको छ,’ सन्दकपुरकी शिला गुरुङले भनिन्, ‘नियमित रूपमा भुस, पिठो पाउन नै छाडिएको छ ।’
अघिल्लो वर्षको लकडाउनको समयमा पनि मार खेपेका डेरी उद्योगले यो पटक पनि निषेधाज्ञा लम्बिए ठूलो क्षति बेहोर्नुपर्ने चिन्ता गरेका हुन् । ‘’हामीले दूध खरिद गरेर मात्रै पुग्दैन,’ भट्टराईले भने, ‘उत्पादित सामग्रीलाई बिक्री पनि गर्नुपर्छ ।’
यहाँ उत्पादित घिउ झापासहित राजधानीका बजारसम्ममा बिक्री हुन्छ । त्यस्तै छुर्पी अमेरिका र जापानसम्म पुग्ने गरेको छ । तर निषेधाज्ञाका कारण अहिले यस क्षेत्रवाट घिउ, छुर्पी बजारसम्म पुग्न सकेको छैन ।
गाउँमा नै रोजगारी र आयआर्जनको राम्रो स्रोत बनेको डेरी व्यवसायलाई यो माहामारीमा पनि सुरक्षाको अधिक्तम उपाय अलवम्बन गर्दै सुरक्षित राख्न सम्बन्धित निकायको ध्यान जानुपर्ने कृषक र उद्योगीको माग छ ।
सय लिटर दूध प्रशोधन गर्दा एउटा डेरीले दैनिक ५ किलो छुर्पी र ४ किलो घिउ उत्पादन हुन्छ । बजारमा घिउ प्रतिकिलो ५ सय ५० र छुर्पी प्रतिकिलो ९ सय रुपैयाँमा बिक्री हुन्छ ।
प्रकाशित : जेष्ठ ११, २०७८ १०:३९
सर्लाहीका नागरिक अगुवा रजनीकान्त झाले जनप्रतिनिधि इमान्दार भए विकास र महामारीबाट जोगिन नागरिकले धेरै संघर्ष गर्नै नपर्ने जनाए । ‘हरिवन र गोडैतका जनप्रतिनिधिले महामारीका बेला जनतालाई साथ दिएका छन् । जनप्रतिनिधि नागरिकप्रति उत्तरदायी हुनैपर्छ,’ उनले भने, ‘जनप्रतिनिधि इमान्दार भएर जनताका लागि काम गर्यो भने नागरिकले दुःखकष्ट झेल्नै पर्दैन ।’ यसअघि हरिवनका मेयरले आफ्नो सुविधाका लागि पाएको गाडी किन्ने रकम स्थानीय खोलामा कल्भर्ट बनाउन प्रयोग गरेका थिए ।
