सीमाक्षेत्रमा बढ्दै हेरोइन कारोबारीको सञ्जाल

झापाको काँकडभिट्टापारिको सीमाक्षेत्र पानीट्यांकीमा अड्डा भएका यो गिरोहका मुख्य नाइकेसँग एक किलोग्राम खैरो हेरोइन चाहियो भन्दै कारोबारी बनेर प्रहरीले सम्पर्क गर्‍यो । मोलमोलाइ नगरी प्रतिग्राम १० हजार रुपैयाँको दरले एक करोड रुपैयाँमा ‘सौदा’ तय भयो ।

वारि नै ल्याइदिने सहमतिअनुरूप पैसा भरिएको झोला लिएर सादा पोसाकमा प्रहरी पुग्यो । आलैपालो कारोबारीका दुई मान्छे पैसा ल्याए/नल्याएको भन्दै किन्ने टोलीसँग सोधपुछ गरेर फर्किए । तर घण्टौं कुर्दा पनि हेरोइन लिएर मुख्य कारोबारी आइपुगेनन् ।

‘विश्वास दिलाउनलाई नोटको बन्डलको तलमाथि सक्कली नोट र बीचबीचमा सादा कागज राखेका थियौं,’ मोरङका एसपी सन्तोष खड्काले भने, ‘कतैबाट केही सुइँको पाएर हो वा शंका लागेर होला, उनीहरू आएनन् ।’

म्यानमारबाट भारतको सीमाक्षेत्र हुँदै सानोसानो परिमाणमा नेपाल भित्रिइरहेको हेरोइनले ठूलै चुनौती थपिएको उनले बताए । वारिका थुप्रै खुद्रे बिक्रेताहरूसँग सम्बद्ध ती भुटानीको प्रहरीले खोजी गरिरहेको एसपी खड्काले बताए । ‘प्राय: लागू पदार्थ कारोबारीमा भरिया मात्र समातिन्छ, मुख्य कारोबारी पर्दापछाडिबाटै काम गरिरहेका हुन्छन्,’ उनले भने, ‘ती भुटानी नागरिक पनि तीमध्येका एक हुन् ।’

हेरोइनको दुव्र्यसनी र कारोबारीको जालोमा छोराछोरी परेको भन्दै प्रदेश १ का प्रहरी कार्यालयहरूमा दिनहुँजसो कुनै न कुनै अभिभावकले कारबाहीका लागि गुहार गरिरहेको अनुसन्धान अधिकृतहरूले बताएका छन् ।

गलत संगतले दुव्र्यसनमा लाग्ने र हेरोइन किन्न रकम अभाव भएपछि यसकै खुद्रे कारोबारी बनेर खर्च जुटाउने गरेको देखिएको प्रहरीले जनाएको छ । पक्राउ परेकाहरूको तथ्यांकले यसको सेवन र कारोबारमा पुरुषसँगै महिला पनि देखिएको प्रदेश १ प्रहरीका प्रवक्ता एवं सूचना अधिकारी डीएसपी विपिन रेग्मीले बताए ।

प्रहरीका अनुसार म्यानमारबाट भारत, बिहारको जोगबनी, सुनसरीको भान्टाबारी र पश्चिम बंगालको नक्सलबारीस्थित पानीट्यांकी हुँदै झापातर्फबाट यो प्रदेशमा हेरोइन भित्रिँदै छ । अनुसन्धान अधिकृतहरूका भनाइमा भारतबाट आउने खैरो हेरोइनको बजार नेपाल भए पनि सेतो हेरोइन भने यहाँ हुँदै विदेशी बजारमा पुग्छ । खैरोभन्दा दोब्बर महँगो भएको हुनाले सेतो हेरोइन नेपाललाई ट्रान्जिट बनाएर अन्य मुलुक पठाइने गरेको अपराध अनुसन्धानविज्ञ पूर्वडीआईजी हेमन्त मल्ल ठकुरीले बताए । ‘आम नेपाली दुव्र्यसनीले सेतो हेरोइन बेहोर्न सक्दैनन्,’ उनले भने, ‘नेपाली बजारमा भारतबाट खैरो हेरोइन आइरहेको हुन्छ ।’

हालसम्मको अनुसन्धानमा देखिएअनुसार ‘गोल्डेन क्रेसन्ट’ का रूपमा अफगानिस्तान, पाकिस्तान र इरान हुँदै संसारभर सेतो हेरोइन पुग्छ । सेतो हेरोइनको कारोबार हुने यो पहिलो मार्ग हो । त्यसै गरी अर्को मार्ग, ‘गोल्डेन ट्य्रांगल’का रूपमा म्यानमारबाट लाओस र बैंकक हुँदै विश्वभर यसको कारोबार हुन्छ ।

ती दुवै मार्गको नजिक नेपाल, बंगलादेश, थाइल्यान्ड र भारत भएकाले कारोबारीले यी मुलुकलाई ‘ट्रान्जिट प्वाइन्ट’ का रूपमा प्रयोग गर्दै आएको प्रहरीले जनाएको छ । अपराधविद् मल्लका अनुसार यसमा विदेशीबाहेक नेपाली लगानीकर्ता र भरिया सामेल भएको देखिएको छ ।

खैरो हेरोइनको सबैभन्दा ठूलो बजार मानिने काठमाडौंभन्दा अहिले प्रदेश १ मा निरन्तर बरामद र पक्राउ हुनु भनेको स्थानीय प्रहरीको सक्रियताको परिणाम भएको पूर्वडीआईजी मल्लले बताए । उनका अनुसार पक्राउ गरिएकाको संख्या र बरामद परिमाणकै आधारमा हेरोइन कारोबार बढेको वा घटेको भन्न सकिन्न । ‘यो संगठित अपराधका कारोबारीहरूले फरकफरक शैली र मार्गबाट निरन्तर ओसारपसार गरिरहेका हुन्छन्,’ उनले भने, ‘सके सम्म प्रहरीको आँखामा नपर्ने गरी धन्दा गर्छन् तर सचेत अभिभावक, सक्षम सुराकी परिचालन तथा प्रहरीको कुशल कारबाहीले कुनै न कुनै बेला पक्राउ पर्छन् नै ।’

भारतको जोगबनीसँग जोडिएको रानी सीमाक्षेत्रमा थोरैथोरै परिमाणमा हेरोइन बेच्नेहरू दिनहुँजसो पक्राउ पर्छन् । तर यसको सञ्जाल सबैतिर देखिन थालेकाले चिन्ताको विषय भएको प्रदेश १ प्रहरी प्रमुख डीआईजी ईश्वरबाबु कार्कीले बताए । उनका अनुसार सीमा क्षेत्रमा छरिएर रहेका हेरोइन कारोबारीहरूको सशक्त नेटवर्क सक्रिय छ । भारतीय सीमासँग नजोडिए पनि मोरङकै पूर्वोत्तर पहाडी भेग र प्रदेशका अन्य पहाडी जिल्लाहरूमा समेत हेरोइनका कारोबारी तथा सेवनकर्ता पक्राउ परिरहेका छन् ।

‘प्रहरीको नजरबाट बच्न थोरथोर परिमाणमा कारोबारीहरूले हेरोइन भित्रयाइरहेको देखिन्छ,’ डीआईजी कार्कीले भने, ‘केही समययता विभिन्न पेसा तथा वर्गका व्यक्तिहरूबाटै निरन्तर बरामद भइरहेको छ ।’ २५ पुसमा जोगबनीबाट विराटनगरतर्फ कारमा आइरहेका झापा, गौरादहका एक प्रतिष्ठित व्यवसायीबाट ३ ग्राम १ सय ६० मिलिग्राम हेरोइन प्रहरीले बरामद गरेको थियो ।

यो आवको साउनदेखि पुससम्म ६ महिनाको अवधिमा ७ महिलासहित १ सय ६० जनालाई ९ सय ८८ ग्राम ४ सय १६ मिलिग्राम खैरो हेरोइनसहित पक्राउ गरिएको प्रदेश प्रहरी कार्यालयले जनाएको छ ।

पक्राउ पर्नेमा ६ महिलासहित १ सय ११ कारोबारी र १ महिलासहित ४९ सेवनकर्ता भएको उक्त कार्यालयका डीएसपी रेग्मीले बताए । सबैभन्दा बढी झापामा ८ सय २१ ग्राम ७ सय २६ मिलिग्राम हेरोइनसहित ४ महिला र ८३ पुरुष विक्रेता एवं ८ सेवनकर्ता पक्राउ परेका छन् । उनका अनुसार यसपछि मोरङमा १ सय २९ ग्राम ९ सय २८ मिलिग्राम हेरोइनसहित १८ बिक्रेता र १८ सेवनकर्ता पक्राउ परे । प्रदेश १ का १४ जिल्लामध्ये उदयपुर, इलाम, पाँचथर, ताप्लेजुङ र धनकुटासम्म पनि हेरोइन कारोबारीको सञ्जाल देखिएको डीएसपी रेग्मीले बताए ।

यो आवको ६ महिनामा उदयपुरमा ८ ग्राम ५ मिलिग्रामसहित एक महिला र दुई पुरुष बिक्रेता तथा पाँच सेवनकर्ता पक्राउ परे । इलाममा २ ग्राम ५ सय ७६ मिलिग्राम हेरोइनसहित १ महिला र १२ पुरुष सेवनकर्ता, ताप्लेजुङमा २५ ग्राम ४ सय ८१ मिलिग्रामसहित १ महिला बिक्रेता र २ पुरुष सेवनकर्ता, धनकुटामा ६ सय ६० मिलिग्रामसहित २ पुरुष सेवनकर्ता र ६ सय मिलिग्रामसहित पाँचथरमा २ बिक्रेता र एक सेवनकर्ता पक्राउ परे ।

त्यस्तै २०७६ को ७ माघदेखि असारसम्म १ किलो २ सय २२ ग्राम १ सय ९८ मिलिग्रामसहित २ महिला र ८४ पुरुष बिक्रेता तथा १ महिला र ४६ पुरुष सेवनकर्ता पक्राउ परेको प्रदेश प्रहरीले जनाएको छ । ‘पक्राउको संख्या र बरामदगीको हिसाबले यो ठूलो परिमाण हो,’ अपराधविद् मल्लले भने ।

उक्त ६ महिनाको अवधिमा झापामा सबैभन्दा बढी ६ सय ९१ ग्राम ५ सय ४७ ग्राम हेरोइनसहित २ महिला र ५५ पुरुष बिक्रेता तथा १५ सेवनकर्ता पक्राउ परे । यसै गरी यो समान अवधिमा सुनसरीमा ४ सय १९ ग्राम हेरोइनसहित ७ बिक्रेता र ३ सेवनकर्ता, मोरङमा ७४ ग्राम ३ मिलिग्रामसहित १३ पुरुष तथा १ महिला बिक्रेता र १५ सेवनकर्ता, उदयपुरमा ३१ ग्राम ७ सय १० मिलिग्राम हेरोइनसहित १ बिक्रेता र २ सेवनकर्ता, इलाममा ४ ग्राम ५ सय १८ मिलिग्रामसहित ४ सेवनकर्ता र पाँचथरमा १ ग्राम ४ सय २० मिलिग्रामसहित ८ बिक्रेता र ७ सेवनकर्ता पक्राउ परेको प्रहरीले जनाएको छ ।

प्रदेश १ मा गत आवको साउनदेखि पुस सम्मको ६ महिनाको अवधिमा १ किलो १ सय ३७ ग्राम ६ सय ७३ मिलिग्राम हेरोइनसहित १ सय ९९ जना पक्राउ परेको प्रहरीले जनाएको छ । यसमा ४ महिलासहित १ सय २७ बिक्रेता तथा ७२ सेवनकर्ता रहेको उक्त कार्यालयले जनाएको छ ।

प्रहरीका अनुसार गत आवको सुरुवाती ६ महिनामा झापामा सबैभन्दा बढी ९ सय ८६ ग्राम २८ मिलिग्राम हेरोइनसहित ३ महिला र ३५ पुरुष बिक्रेता तथा २५ सेवनकर्ता पक्राउ परेका छन् । यसपछि सुनसरीमा ७४ ग्राम ८९ मिलिग्राम हेरोइनसहित १ महिला र ३१ पुरुष बिक्रेता तथा ३ सेवनकर्ता पक्राउ परेका छन् ।

गत आवको अघिल्लो छ महिनाको अवधिमा मोरङमा ४१ ग्राम ७ सय ५० मिलिग्राम खैरो हेरोइनसहित ४५ बिक्रेता र ३४ सेवनकर्ता, ताप्लेजुङमा ३३ मिलिग्रामसहित २ सेवनकर्ता, उदयपुरमा २९ ग्राम ३३ मिलिग्रामसहित १ बिक्रेता र एक सेवनकर्ता, इलाममा ५ ग्राम १८ मिलिग्रामसहित ५ सेवनकर्ता र पाँचथरमा १ ग्राम ७ सय २२ मिलिग्रामसहित ११ विक्रेता र १ सेवनकर्ता पक्राउ गरिएको प्रदेश प्रहरीले जनाएको छ ।