पाँच दिपङ्कर बुद्धको नगर परिक्रमा [तस्बिरहरु]

पञ्जरां पर्वमा भक्तपुरका पाँच बिहारबाट निकालिएको दिपङ्करलाई दिनभर नगरको करिब ६४ स्थानका साथै बौद्ध बिहारहरूमा परिक्रमा गराई मनाउने प्रचलन छ ।

दिपङ्कर बुद्ध भनेर पुजिने बुद्धको पाँच स्वरूपमध्ये भक्तपुर नगरको क्वाठन्डौको प्रसन्नाशील महाविहार, गोल्मढीको झौरवैही महाविहार, साकोठाको चर्तुब्रह्म महाविहार, भार्वाचोको थथुबही महाविहार र दूधपाटीको कथुबही महाविहारबाट निकाली बुधबार बिहानैदेखि नगरको परिक्रमा गराएको स्थानीय देवचन्द्र बज्राचार्यले बताए ।

पञ्जरां पर्वमा पाँच दीपङ्कर बुद्धलाई जमिनमा उत्पादन भएको काँचो खाद्यवस्तु धान, मकै, गहुँ, भटमास, ढिके नून, सुन, कपडा, सुपारी, पैसा आदि गच्छे अनुसार दान गर्ने परम्परा छ । पञ्जरां मूलकारण ‘पं’ को अर्थ पृथ्वी र ‘ज’ को अर्थ उत्पन्न भएको भन्ने हो । यसदिनमा पृथ्वीबाट उब्जेको अन्न र फलफूल गरी पाँच प्रकारका वस्तु दान गर्ने प्रचलन रहेको स्थानीयबासिन्दा बताउँछन् ।

पूजामा धुप, दीप, गन्ध, र रस, भोजन सामग्रीमा धान, चामल, गहुँ, क्वाटि, केराउ, मास, पिंडालु, मुला, पेय पदार्थमा सख्खर पानी (सखत), सिसाफल, (फलफूल), औषाधिमा हल, अवला (अमला), गुलः (औषधि, नून, तेल) तथा अन्य आवश्यक वस्तुमा सियो, धागो, डोरी, कुचो, सेतो कपडा (पानी छान्नें), काषाय वस्त्र, आसन, खरी ढुंगा (चक, दतिवन आदी दान गर्ने परम्परा रहेको बज्राचार्य बताउँछन् ।

बौद्ध धर्मावलम्बीहरू दीपङ्कर बुद्धलाई पञ्चदान गरिसकेपछि साना बालबालिका, वृद्धवृद्धाले पञ्चदान भिक्षाग्रहण गर्न लामबद्ध भएर नगर परिक्रमा गरि भिक्षा ग्रहण गर्ने परम्परा छ ।परम्परागत गुंला धां: बाजा, दाफा भजन, श्रृङ्गभेरी बाजा बजाएर नगर परिक्रमा गर्ने बौद्ध विद्धान पुष्परत्न शाक्यले बताए । बौद्ध धर्मावलम्बीले यसदिनमा भिक्षाग्रहण गर्नाले धन वृद्धि हुनुका साथै बुद्धत्व प्राप्त हुने उनी बताउँछन् । पञ्जरां पर्व विशेषगरी शाक्य र बज्राचार्यहरूले मनाउने गरिन्छ ।

भाद्र कृष्ण त्रयोदशीका दिन यो पञ्जरां पर्व काठमाडौं, साँखु, भक्तपुर, मध्यपुर थिमि, बनेपा, पनौतीलगायत स्थानहरूमा मनाइन्छ । पाटनमा भने पञ्जरां पर्व प्रत्येक वर्ष श्रावण शुक्ल अष्टमीका दिन मनाइने बौद्वविद्वान शाक्यले बताए ।