कान्तिपुर वेबसाईट
AdvertisementAdvertisement
१९.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: २५४

विफल स्वास्थ्यसेवा

मंगलबार प्रकाशित ‘डेंगु हाम्रो परीक्षा’ सम्पादकीय सटिक लागेर केही थप्दैछु  ।

विफल स्वास्थ्यसेवा

किनभने तीन महिना अघिदेखि महामारीका रूपमा फैलिएको किटजन्य रोग डेंगु ज्वरोको संक्रमण नियन्त्रण हुनसकेको छैन । साउन यता देशका तराई र पहाडसमेत गरी ४३ जिल्लामा फैलिएको डेंगुले ३ हजारभन्दा बढीलाई संक्रमण गरेको यकिन भएको छ भने ३ जनाको ज्यान लिइसकेको छ । अझ निजी स्वास्थ्य केन्द्रमा उपचार गराउनेको संख्या कति होला ? तर डेंगु नियन्त्रण हुन नसकेको देखेर लामो समयसम्म स्वास्थ्यसेवा प्रदायकको हैसियतले अत्यन्त लाज लागेको छ । केही वर्षदेखि मात्र देखिएको डेंगु जलवायु परिवर्तनका कारणले भए पनि यस वर्ष विस्तारै तराईबाट पहाडका समेत ७ जिल्लामा पुग्नुमा स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयको चरम लापरबाही देखिन्छ ।


संघीयतामा चुस्त स्वास्थ्य संरचना तथा जनशक्ति कटौती गर्ने नाममा मन्त्रालयको संघीयता कार्यान्वयन इकाइले ७७ जिल्लाका स्वास्थ्य कार्यालयलाई ३५ मा सीमित गरायो । एक जिल्ला (दाङलाई अर्घाखाँची र कपिलवस्तु जिल्ला, पाँचथरलाई ताप्लेजुङ र इलामसमेत) ३ जिल्ला हेर्नेगरी जिम्मेवारी थोपर्‍यो । जनस्वास्थ्य कार्यालयका विभिन्न कार्यक्रमका ८ जना सुपरिवेक्षकबाट ३ जनामा सीमित, औलो निरीक्षक ३५ बाहेक अरु फाजिलमा परी कामविहीन भए पनि तलब–भत्ता खाइरहेका । भेक्टर कन्ट्रोल सहायकदेखि अधिकृतसम्म ३५ जना (४० जिल्लामा) मात्र छन् । किटजन्य रोग विशेषज्ञ (केन्द्रमा २ र क्षेत्रगत ५ जना गरी ७ जनाको दरबन्दी काटिएकाले) को अभाव छ । तर सामान्य प्रशासन मन्त्रालयले स्वास्थ्यको दरबन्दी नकाटेको तथ्य मलाई नै थाहा छ, पछि निकै गुनासो र रस्साकस्सीपछि ७७ स्वास्थ्य कार्यालय, तालिम केन्द्र, मेडिकल स्टोर र प्रयोगशाला त स्वास्थ्य मन्त्रालयकै अनुरोधमा कायम भए, तर अन्य आवश्यक प्राविधिक जनशक्ति तहस–नहस गराइए । फलस्वरुप अहिले डेंगु नियन्त्रण हुन सकेन ।


रोग फैलिएका ७ जिल्ला बाहेक ३३ जिल्लाका समेत ४० जिल्लाकै भेक्टर कन्ट्रोल औलोका फाजिल जनशक्ति र हरेक जिल्लाका ‘र्‍यापिड रेस्पोन्स टिम’को जिम्मेवारी नै कुनै पनि रोगको महामारी र अन्य प्रकोप नियन्त्रणमा सघाउने संयन्त्रलाई परिचालन गरी डेंगु सार्ने लामखुट्टे ‘खोजी–खोजी खतम गर’ घरदैलो अभियान चलाउन किन सकिएन ? आवश्यक प्राविधिक जनशक्तिको दरबन्दी कटौती र फाजिलमा पार्ने, तर मासिक तलब–भत्ताको आर्थिक दायित्व लिइरहेको सरकारले डेंगु महामारी लगायत अत्यावश्यक काम पर्दा परिचालन गर्न नसक्ने किन ? पूरै शरीर छोपिने लामो कपडा लगाउने, दिउँसो वा राति सुत्दा झुल टाँग्नैपर्ने, घर वरिपरि सफा राख्ने, स्वास्थ्य प्रबर्द्धन तथा शिक्षा कार्यक्रममा जोड दिएमा डेंगु नियन्त्रण हुन्छ ।
– गंगाराज अर्याल, पाणिनि–८, अर्घाखाँची

प्रकाशित : भाद्र ११, २०७६ ११:३२
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

पूर्वउपराष्ट्रपतिका छोरा तथा अखिल क्रान्तिकारीका महासचिव दिपेश पुनपछि सत्तारूढ माओवादीका उपाध्यक्ष तथा पूर्वसभामुख कृष्णबहादुर महरा सुन तस्करी अनुसन्धानमा पक्राउ परेका छन् । के सरकारले भ्रष्टाचारविरुद्ध शून्य सहनशीलता अपनाएकै हो त ?