वैदेशिक लगानीका बाधा

पूर्व जलस्रोत मन्त्री एवं राप्रपा (संयुक्त) का अध्यक्ष पशुपति शमशेर जबराले लेख्नुभएको वैदेशिक लगानी सम्बन्धी लेख मननीय हुँदाहुँदै अलि अपुरो लाग्यो । वैदेशिक लगानी आकर्षित गर्ने हो भने नेपालको भौगोलिक परिस्थिति हेरेर पुँजीवाद र उदारवादको मिश्रण हाम्रालागि उपयुक्त हुनसक्छ । भारत र चीन क्रमशः पुँजीवाद र उदारवाद अवलम्बन गरेकै कारण चरम औद्योगिक आर्थिक विकासमा लम्किरहेका हुन् । चीनले वैदेशिक लगानीलाई महत्त्वका साथ स्वागत गरिरहेको अवस्थामा नेपालले समाजवादमुखी आयातित अर्थतन्त्र थेग्न सक्ने अवस्था अब छैन । आयातलाई प्रतिस्थापन गरी निर्यात बढाउने हो भने ऊर्जा, पर्यटन र कृषि नै प्रमुख आधार हुन् । यिनै आधारशिलाको लागि पुँजीपतिकै लगानी भएको हुन्छ । पुँजीपति समाजवादमा होइन, उदारवादमा अटाउन सक्छन् । नेपालको परिवेशमा समाजवादी अर्थतन्त्र निर्वाहमुखी र मगन्ते सिवाय केही हुनसकेको छैन ।

वैदेशिक लगानी आकर्षित गर्ने नै हो भने निजी क्षेत्रलाई प्रोत्साहित गर्ने कार्यक्रमको किटानसाथ मार्गचित्र घोषणा हुन जरुरी छ । वैदेशिक लगानीको लागि सरकारले व्यापार गर्ने होइन, सहयोग पुर्‍याउने हो । सम्प्रभुताको प्रत्याभूति (सोभेरियन ग्यारेन्टी) गर्ने, विदेशी मुद्राको हेजिङ सुविधा दिने, वित्तीय संस्था वा अन्य क्षेत्रबाट तर बैंकिङ प्रणालीबाट आउने पुँजीलाई सरल बनाउने र निगरानी कम गर्ने, दोहोरो कर प्रणाली हटाउने र १५ वर्षसम्म कर मिनाहा गर्ने, न्यूनतम मुनाफाका लागि सरकारले ग्यारेन्टी गर्ने, सुरक्षाको ग्यारेन्टी गर्ने जस्ता काम पहिले गर्नुपर्छ । जग्गा प्राप्ति वातावरणीय कानुनलाई सहज र सरलीकरण गर्न एकद्वार नीतिलाई कार्यान्वयन गर्ने, पूर्वाधारको पहुँच मार्गसम्ममा हुने खर्चलाई लगानी मान्ने नीति बन्नसके प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानी भित्रिन गाह्रो छैन ।
– कृष्णप्रसाद भण्डारी, जलविद्युत् प्रमोटर, [email protected]