१६.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १५२

शीतलनिवास, प्रहरी प्रतिष्ठान र नारायणहिटी

गणेश रेग्मी

हालै नेपाल प्रहरीका चौध जना पूर्वआईजीपीले प्रधानमन्त्रीलाई भेटेर ज्ञापनपत्र दिए, प्रहरीको जन्मथलो महाराजगन्जस्थित राष्ट्रिय प्रहरी प्रतिष्ठान नखोसियोस् भनेर । यो विषय सकारात्मक निचोडमा पुग्नुपर्छ । 

शीतलनिवास, प्रहरी प्रतिष्ठान र नारायणहिटी

मुलुकमा गणतन्त्र आएपश्चात् राष्ट्रपतिलाई परराष्ट्र मन्त्रालयमा राखियो । नारायणहिटीलाई संग्रहालय बनाइयो, जुन उचित हो । तर बुद्धको दरबार तिलौराकोट नै स्याहार–सम्भार हुन नसकेर झाडीले छोपिएको छ । अशोकस्तम्भ मक्किएको छ । राष्ट्रनिर्माता पृथ्वीनारायण शाहको नुवाकोट दरबार जीर्ण भएर ढल्ने अवस्थामा छ । हनुमानढोका संग्रहालयका शौचालयमा हार्पिक्स हाल्ने पैसा छैन, फुटेका धारा फेरिएका छैनन्, विद्युत् चिम उडेपछि नयाँ जडान भएको छैन । विश्वसम्पदामा सूचीकृत हनुमानढोकासँगै भक्तपुर र पाटनका प्रशस्त सम्पदा मर्मतको पर्खाइमा छन् । सामान्यतया एक पटक लगानी भएपश्चात् कुनै पनि संग्रहालय/स्मारक आफ्नो कमाइले धानिन सक्ने रहनुपर्छ । त्यसैले नारायणहिटीको आकर्षणलाई अब हनुमानढोका संग्रहालयमा सारौं । बिनाहैसियत सेतो हात्ती नपालौं ।

राष्ट्रपतिलाई शीतलनिवासमा प्रहरीको कार्यक्रमले ‘डिस्टर्ब’ भयो भने भोलि राष्ट्रपतिको हेलिकप्टरका कारण त्यहाँका अस्पताललाई के होला ? कान्ति बाल अस्पताल प्रतिष्ठानसँगै टाँसिएको छ । शिक्षण अस्पताल, मनमोहन कार्डियाक सेन्टर, लायन्स आँखा अस्पताल र प्रहरी अस्पताल त्यहीँ छन् । यस हिसाबले शीतलनिवास राष्ट्रपति बस्ने ठाउँ नै होइन । यी सबै मूल्य चुकाएर राष्ट्रपति भवन हिजोको परराष्ट्र भवनमा थन्क्याउन जरुरी छैन । भाडामा बसेका उपराष्ट्रपतिलाई अहिलेको शीतलनिवास दिऔं । राष्ट्रपतिलाई नारायणहिटीमा सारौं । नारायणहिटी दरबारलाई संग्रहालय नै बनाउन सकिन्छ । तर करिब सवा आठ सय रोपनीको नारायणहिटीको एक भागमा नयाँ राष्ट्रपति भवन बनाऔं ।

झट्ट सुन्दा यो राय चित्त नबुझ्न सक्छ । तर्क हुन सक्छ, ‘निरंकुशताको जरो’ नारायणहिटीमा राष्ट्रपतिलाई राख्नु हुँदैन । भारतको नयाँदिल्लीस्थित ‘राष्ट्रपति भवन’ सन् १९१२ मा निर्माण सुरु भएर १९२९ मा सम्पन्न भएको हो । करिब १७ वर्षमा निर्माण सम्पन्न भएपछि सन् १९३१ देखि त्यसमा बस्न थालियो । ३४० कोठा, पौडीपोखरी, विशाल बगैंचा र खेल मैदानसहितको त्यो भव्य भवन कसका लागि बनेको थियो ? स्पष्ट छ, अंग्रेजका लागि । यसको पुरानो र वास्तविक नाम नै ‘भाइसराय हाउस’ हो । त्यसमा बस्ने भारतका प्रथम राष्ट्रपति राजेन्द्र प्रसाद हुन् ।

यसै गरी, हाल फ्रान्सका राष्ट्रपति बस्ने ‘इलिस प्यालेस’ पेरिसको मुटुमा छ । यो दरबार करिब तीन सय वर्षअगाडि बनेको हो । ‘फ्रेन्च रिभोलुसन’ भन्दा धेरै अगाडि बनेको राष्ट्रपति भवनले आफूलाई बनाउने राजतन्त्र, तत्पश्चात्का राजासरहका शासकहरूलाई बेहोरिसकेको छ । रुसी राष्ट्रपतिको औपचिारिक निवास विशाल ‘क्रेमलिन दरबार’ राजा निकोलास प्रथमको पालामा उन्नाइसौं शताब्दीमा बनेको हो । उपनिवेशमुक्त र राजतन्त्र फ्याँकेका एसिया, अफ्रिका र युरोपका अधिकांश देशमा अहिले पनि राज्यप्रमुखहरू पुराना ‘शासक’ बसेकै ठाउँमा बस्छन् । पुराना शासकको ठाउँमा नयाँ राष्ट्रप्रमुख बस्दा सायद गौरवै ठान्छन् । ‘पुरानो शासकको भूतसँग डराउने’ नभई सायद यसलाई ‘जनताको विजय’ का रूपमा लिन्छन् । हिजो जन्मजात राजाले प्रयोग गर्ने अधिकार र स्थान जनताका छोराछोरीमा जानु आफैंमा लोकतन्त्र पनि हो ।

अंग्रेज सरकारले जग्गाप्राप्ति ऐन–१८९४ अनुसार ठूलो संख्याका जनताको उठीबास लगाई ‘भाइसराय हाउस’ बनायो । नारायणहिटी दरबार भने राजा महेन्द्रलाई मूल्य तिरेर नेपाल सरकारले किनेको हो । अंग्रेजले जबरजस्ती बनाएको र सुरुमा आफैं बसेको ‘भाइसराय हाउस’ मा भारतीय राष्ट्रपति बस्न हुने तर नेपाल सरकारले किनेको जनताको सम्पत्ति नारायणहिटी दरबार परिसरमा हाम्रा राष्ट्रपति बस्न किन नहुने ? नारायणहिटी दरबारबाहेकको एक भागमा राष्ट्रपति भवन बनाउँदा अनुचित हुँदैन । यसबाट प्रहरीको पनि खोसिँदैन । असी हजार प्रहरी कर्मचारी र तिनका लाखौं शुभचिन्तकको सन्देशसहित पूर्वप्रहरी महानिरीक्षकहरूले प्रधानमन्त्रीमा गरेको निवेदन विचारणीय छ ।

(अधिवक्ता रेग्मी नेपाल प्रहरीका पूर्वएसएसपी हुन् ।)

प्रकाशित : श्रावण ३१, २०७८ ०८:१७
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

बैंकमा लगानीयोग्य रकम थुप्रिएर साढे ६ खर्ब नाघेको छ। बैंकहरूले ब्याजदर घटाउँदासमेत कर्जा प्रवाह बढ्न नसक्नुको कारण के हो?