१७.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १७०

कोभिडविरुद्ध हातेमालो

सारा विश्व कोभिड–संकटबाट गुज्रिरहेकै छ । विश्वभरि १८ करोड ३९ लाख ४८ हजार संक्रमित भएका छन् भने, ३९ लाख ८२ हजारको मृत्यु भइसकेको छ । भारतमा ४ लाखभन्दा बढीको ज्यान लगिसक्यो । नेपालमा ६ लाख ४४ हजार संक्रमित भइसके, मृतकको संख्या पनि ९ हजार २ सय पुगिसक्यो । 

कोभिडविरुद्ध हातेमालो

कोभिडको तेस्रो लहर देखा परिसकेको समाचार आइरहेको छ । तर, नेपाल सरकारले पछिल्लो निषेधाज्ञालाई अलि खुकुलो बनाउनुबाहेक महामारी रोकथामको पूर्वतयारी प्रभावकारी रूपमा गर्न सकेकै छैन । जनताको जीवनरक्षा कसरी गर्ने भन्ने चिन्ता हुनुपर्ने बेला राजनीतिक नेताहरू कुर्सीकै खेल लागिरहेकै छन् । यद्यपि यस्तो ठूलो महामारीसँग जुध्ने सामर्थ्य सरकार एक्लैले राख्न सक्दैन । त्यसैले सेवाप्रदायक संस्था, निजी क्षेत्र, नागरिक समाज, सञ्चारमाध्यम तथा सरोकारवाला सबैले आ–आफ्ना तहबाट सकेको गर्नुपर्छ ।

सरकारी भूमिका : विश्व स्वास्थ्य संगठनले कोरोना संक्रमण जति बेला पनि बढ्न सक्ने भएकाले सबै देश पूर्वतयारीमा रहनुपर्ने चेतावनी दिइरहेकै छ । नेपाललाई उसले उच्च जोखिमयुक्त मुलुकमा राखेको छ । पहिलो लहरमा कम क्षति बेहोरेको नेपालमा दोस्रो लहरले भने संक्रमित र मृतकको संख्या ह्वात्तै बढाइदियो । नेपाल भारतको भन्दा असामान्य स्थितिबाट गुज्रिनुपर्‍यो र स्थिति अझै सहज भइसकेको छैन । सरकार महामारी नियन्त्रणको दिशामा गम्भीर भइरहनैपर्छ, स्वास्थ्य सेवालाई चुस्त बनाउन र महामारीले अर्थतन्त्रमा पारेको असर कम गर्ने योजनामा लागिरहनैपर्छ । महामारीका बेला सरकारले ‘आफू नागरिकको साथमा छु’ भन्ने जनविश्वास दिलाउन सके क्षति केही हदसम्म कम गर्न सकिन्छ । विपत्का बेला आपत्कालीन निर्णय गर्दा र साधनस्रोतको व्यवस्थापन गर्दा जिम्मेवार तहका व्यक्तित्वहरूले विज्ञहरूको राय सुझाव लिनुपर्छ । छिमेकी देशहरूसँगको सहकार्य, नागरिकका सास्तीको सम्बोधन र शीघ्र निर्णय गर्नुपर्छ । दैनिक मजदुरीका भरमा जीवन चलाइरहेकाहरूको सरोकार सम्बोधनका लागि पनि सरकारले योजना ल्याउनुपर्छ ।

गैरसरकारी भूमिका : महामारीका बेला अत्यावश्यक सेवाबाहेकका सबै संघ–संस्था, व्यवसाय, कार्यालय बन्द भए, जसका कारण यस्ता संस्थाले निकै ठूलो संकटको सामना गर्नुपर्‍यो । अब लगानी र प्रतिफलको उचित प्रयोग गर्दै यस्ता संस्था जनसेवामा समर्पित हुने समय आएको छ । सेवा संख्यामा भन्दा पनि गुणात्मकतामा मापन गरिने भएकाले यस्ता संस्थाहरूले गुणात्मक सेवा दिई आफूलाई उदाहरणीय बनाउनुपर्छ । निजी लगानीका संघसंस्था वा व्यक्तिहरूले ‘महामारीसँग सम्बन्धित काम हाम्रो होइन, सरकारको हो’ भन्ने नसोची विपत्को घडीमा मानवहितका लागि हातेमालो गरिरहनुपर्छ । सबै तह र तप्काबाट यस्तो जिम्मेवारीबोध हुन सके सरकारको आत्मबल बढ्नेछ । निजी अस्पतालहरू यो विपत्मा स्वस्फूर्त अगाडि सर्नुपर्छ । निजी क्षेत्र राज्यको बलियो खम्बा भएकाले राष्ट्रिय संकटको घडीमा निजी क्षेत्रको सकारात्मक पहलले निकै राहत पुग्न सक्छ । त्यस्तै, देशको चौथो अंग मानिने सञ्चार क्षेत्रले तथ्यपूर्ण समाचारहरूको प्रवाह गर्नुपर्छ । जनमानसमा भ्रम पैदा हुने, डर बढ्ने र मानसिक असर पर्ने खालका समाचार दिन हुन्न ।

नागरिकको भूमिका : यति बेला हामी दोस्रो विश्वयुद्धपछिकै त्रासद समयमा छौं । हामी अदृश्य भाइरसविरुद्ध लडिरहेका छौं । अमेरिका, अस्ट्रेलिया, जापान, चीनजस्ता विकसित देशलाई त साह्रै गाह्रो भइरहेका बेला अरूको सहयोग ताक्ने हाम्रो जस्तो कमजोर अर्थतन्त्रले कसरी यसको सामना गर्ला ? सरकार र नागरिकको अवस्था भोलिका दिनमा के हुने हो, थाहा छैन । आज सरकारले महामारी नियन्त्रणका लागि के–कति काम गर्न सक्यो, के गरेन वा के गर्नुपर्थ्यो भन्नेमा धेरै जोड दिनुभन्दा पनि हामी स्वयं सचेत भई सरकारको पहलकदमीमा हातमा हात मिलाउनुपर्छ । कोरोनाविरुद्धको लडाइँमा विजय हासिल गर्न नागरिक स्तरबाटै पहल गर्नुको विकल्प छैन । भौतिक दूरी कायम गर्ने, मास्क लगाउने र साबुन–पानीले हात धुनेजस्तो सामान्य क्रियाकलापका लागि नागरिक गम्भीर नभएसम्म महामारीको रोकथाम हुन्न । नागरिकले आ–आफ्ना क्षेत्रबाट सकेको सहयोग गरे कोभिड–क्षतिलाई केही हदसम्म भए पनि कम गर्न सकिन्छ ।

महामारी रोकथाममा लाग्नु हामी सबैको कर्तव्य हो । सम्भावित चुनौती सामना गर्ने दीर्घकालीन योजना, त्यसलाई कार्यान्वयन गर्ने इच्छाशक्ति र सबैको साथ–सहयोगले मात्र कोरोना भाइरसविरुद्ध विजय हासिल गर्न सकिनेछ । कोभिडले निम्त्याएको निराशालाई चिरेर जनमानसमा आशा जगाउन पनि सबैको हातेमालो हुनुपर्छ ।

प्रकाशित : असार २०, २०७८ ०८:५६
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

त्रिभुवन विश्वविद्यालयमा बारम्बार परीक्षार्थीको उत्तरपुस्तिका हराउने गरेको छ। यसको समाधान कसरी हुन्छ?