नो टच प्लिज !

यो सबै नियालिरहेकी मैले पछि बालिकालाई सोधें, ‘नानु, तिमीलाई त्यो ब्याड टच थियो भनेर कसरी थाहा भयो ?’ मेरो प्रश्न खस्न नपाउँदै उनले भनिन्, ‘त्यो अंकलले मेरो शरीर छुनुभयो, गाला समाउनुभयो । कसैले यस्तो गर्‍यो भने मामुले नो टच प्लिज भन्नुपर्छ भनेर सिकाउनुभएको छ ।’ उनकी मामु शिक्षिका रहिछन् । यस्ता घटना हरेक टोल, पसल र गल्लीमा भइरहेका छन् । तर, कतिले ती बालिकाको जस्तो प्रतिकार गर्न सक्छन् ? कति मामुले यसरी छोरीहरूलाई सिकाउन सक्छन् ? सानै उमेरमा यौनजन्य हिंसा भोगेका बालिकाहरूको जीवन सुखद हुन्न । कति बालिकाले यौन हिंसाका कारण ज्यानै पनि गुमाइरहेका छन् ।

केही समयअघि कोटेश्वर नजिकैको पार्कमा एक युवकले बालिकाको शरीर सुमसुम्याइरहेको थियो । यस्तो देखेपछि बाटो हिँडिरहेका व्यक्तिले ‘के गरेको’ भनेर हकारे । ती युवक भाग्न खोज्दै थिए, वरिपरिका मानिसले समाते, कुटपिट गरे । पछि थाहा भयो, ती युवक बालिकाकै आफन्त रहेछन् । उनले चकलेट खान दिई, फकाई–फुलाई गरेर बालिकालाई पार्कसम्म ल्याएका रहेछन् । चिनेकै आधारमा ती बालिका युवकसँग नजिक भएकी थिइन् । तर, उनलाई त्यो युवकको स्पर्श ‘ब्याड टच’ थियो कि ‘गुड टच’ भन्नेबारे थाहा थिएन । त्यसैले उनी यौन हिंसा भोग्नुपर्‍यो । आफ्नो शरीर छुन दिन हुन्न भन्ने ज्ञान भइदिएको भए सायद उनले आफूलाई सुरक्षित राख्न सक्थिन् होला । त्यसैले मान्छेको छुवाइ ‘ब्याड टच’ हो वा ‘गुड टच’ भन्नेबारे हरेक बालिकाले जान्न आवश्यक छ ।

जागिर वा व्यवसाय गर्ने आमाबुबाले छोराछोरीलाई घरमा एक्लै छोडेर हिँड्नुपर्ने बाध्यता छ । आमाबुबा साथमा नहुनुले पनि बालिकाहरू यौन हिंसामा परिरहेका छन् । बालिका एक्लै भएको मौका पारी खराब मानसिकता भएकाहरूले छोरीहरूको जीवन अन्धकारतिर धकेलिरहेका छन् । यसो नहोस् भन्नका लागि आमाहरू सचेत हुनुपर्छ । आफ्ना नानीहरूलाई सानैदेखि यौन हिंसाबारे सचेत बनाउनुपर्छ । जोकोहीलाई आफ्नो शरीर छुन दिनु हुन्न, गोप्य अंग देखाउनु हुन्न, अरूलाई विश्वास गरेर आफ्ना कुराहरू सुनाउनु हुँदैन र कसैमाथि अविश्वास लागिहाल्यो भने नहिचकिचाई घरमा भन्नुपर्छ भनेर हरेक आमाले छोरीहरूलाई सिकाउनुपर्छ । छोरीहरूको पखेटा नकाटी उनीहरूमा आत्मविश्वास भरिदिने काम आमाले गर्नुपर्छ ।

हाम्रो समाजमा महिलामाथि हुने दुर्व्यवहार घातक र डरलाग्दो रोगै बनिसकेको छ । महिला/बालिकामाथि भएका यौन हिंसा सार्वजनिक हुने क्रम बढिरहेको छ । आफ्नै काका, भाइ, दाइ अनि शिक्षकहरूबाटै बालिका सुरक्षित छैनन् । वानेश्वरमा डेरा गरी बस्ने मेरी साथीकी छोरी पाँच कक्षामा पढ्छिन् । मेरी साथी र उनका श्रीमान् बैंकमा काम गर्छन् । उनीहरूले छोरीलाई विद्यालयबाट फर्कनेबित्तिकै ढोका लगाउने, चिनेकै मान्छेले केही दिइहाले पनि नखाने, कोही घरमा आइपुगे भिडियो कल गर्ने, आफन्तहरूलाई टाढैबाट नमस्कार गर्नेजस्ता कुरा सिकाएका रहेछन् । सिकाएअनुरूप नै छोरीले यी सबै कुरा दैनिक जीवनमा लागू पनि गरेकी छन् रे । छोरीहरूलाई सुरक्षित राख्न अन्य अभिभावकले पनि यस्तो तालिम दिनुपर्छ । कतिले त कराते पनि सिकाएका छन् । छोरीहरूको मनोबल कसरी बढाउने भन्नेबारे परिवारै चनाखो हुनुपर्छ ।

एकातिर समाज विकसित हुँदै छ, शिक्षा क्षेत्रमा लगानी बढिरहेको छ, अर्कातिर यौन हिंसा पनि बढ्दो छ । यस्तो कसरी हुन सक्छ ? यौन हिंसा बढ्नुका थुप्रै कारण हुन सक्लान् । तीमध्ये एउटा हो— सानै उमेरमा अश्लील सिनेमाको लत बस्नु । इन्टरनेटको विस्तारसँगै काल्पनिक अश्लील कथा र तस्बिरहरू अहिले हरेकका हातहातमा सजिलै पुग्छन् । सानै उमेरमै यौनांग र यौनसम्पर्कप्रति चासो बढ्न थालेको छ । उनीहरूको कौतूहलले स्वाभाविक निकास पाएन भने यौन हिंसा निम्तिन्छ ।

आज छोरीहरूको स्वतन्त्रता हराइरहेको छ । यौन हिंसा हरेक स्थानमा भइरहेको छ । छोरीहरूलाई न खुला स्थानमा खेलाउन/डुलाउन सकिन्छ, न त आफन्तलाई विश्वास गरेर छोड्न नै । छोरीहरू ढुक्क भएर सार्वजनिक स्थानमा हिँड्ने परिस्थति अझै बनेको छैन । सार्वजनिक यातायात पनि महिलामैत्री छैन । बसमा यात्रा गरिरहँदा नजानिँदो तरिकाले शरीर छुने गरिन्छ । भीडमा हिँड्दा पनि बालिकाको शरीरमा अरूका हात सलबलाउँछन् । हरेक दिन कोही न कोही माहिला/बालिका यसको सिकार भइरहेका छन् । यसले महिलाको व्यक्तित्व विकासमा पनि बाधा पुर्‍याइरहेको छ । साँझ घर पुगेर आफ्नी छोरीलाई अँगालो नहालेसम्म आमा ढुक्क हुन सक्दिनन् ।

यौन हिंसा कम गर्न हरेक क्षेत्रमा चेतनामूलक कार्यक्रम सञ्चालन गर्नु जरुरी छ । बालिकाहरूलाई कसरी सुरक्षित बनाउने भन्नेमा आमाहरूले मात्र होइन, समाज र सरकारले नै सोच्नुपर्छ । सार्वजनिक स्थानलाई सुरक्षित बनाउन सरकार र सुरक्षा निकाय गम्भीर हुनुपर्छ । यसले केही हदसम्म भए पनि छोरीहरूलाई निर्धक्कसँग बाँच्ने वातावरण बनाउन सहयोग गर्नेछ । विद्यालयले पनि ‘ब्याड टच’ र ‘गुड टच’ का बारेमा ज्ञान दिनुपर्छ ।