१७.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १६०

विद्यार्थीमा मोबाइलको लत

मञ्जु भट्ट

कोरोना महामारीका कारण गत वर्षदेखि विद्यालय नगएका, अनलाइन कक्षा पनि पढ्न नसकेका र एकैचोटि यसपालि माघमा मात्र विद्यालय प्रवेश गरेका विद्यार्थीहरूलाई उपल्लो कक्षामा पढ्न र गृहकार्य गर्न निकै सकस भइरहेको छ ।

विद्यार्थीमा मोबाइलको लत

कोरोनाकालमा अनलाइन कक्षामा उपस्थित हुने तर शिक्षकले बोलाउँदा नबोल्ने, भिडियो–अडियो बन्द गरेर अरू नै हेरेर बस्ने बानी परेका कतिपय विद्यार्थीलाई मोबाइलको लत नै लागेको छ । मैले पढाउने विद्यालय खुलेपछि लिइएको दोस्रो त्रैमासिक परीक्षामा अरूबेलाको भन्दा धेरै विद्यार्थी फेल भए ।

हालै एक जना अभिभावक आफ्नो छोराको पढाइ तथा अन्य क्रियाकलाप बुझ्न विद्यालय आइन् । उनका श्रीमान् विदेश गएकाले आमाछोरा मात्रै घरमा रहेछन् । सात कक्षामा पढ्ने छोराले उनले भनेको नटेर्ने रहेछन् । अनलाइन कक्षा पढ्न थालेपछि उनले छोरालाई मोबाइल किनिदिइन् । उनी भन्छिन्, ‘जतिखेरै त्यही मोबाइल हातमा हुन्छ, गृहकार्य गरिराखेको छु भन्दै छोरा कोठामा एक्लै बसिराख्छ तर के गर्छ मलाई थाहा छैन ।’ एकैछिन पछि फेरि उनले थपिन्, ‘गाली गर्न पनि एक्लो सन्तान माया लाग्छ, मुखले भनेको मान्दैन के गर्ने ?’ यो उनको मात्र समस्या होइन । पैसा कमाउन नेपालका अधिकांश बुबा वा आमा विदेश जान्छन् । बुबा विदेश हुँदा आमासँग मात्रै बसेर वा आमा विदेश हुँदा बुबासँग मात्रै बसेर पढ्ने विद्यार्थीहरूको संख्या धेरै छ । छोराछोरीको मायाका कारण पनि मोबाइल बाआमाले खोस्न सक्दैनन् ।

मैले धेरै विद्यार्थीलाई किन गृहकार्य गर्दैनौं भनेर सोध्दा प्रायःको उत्तर ‘अल्छी लागेर नगरेको’ हुन्थ्यो । यसो भन्नेहरूको आफ्नै छुट्टै मोबाइल छ । उत्सुक उमेरका विद्यार्थीले मोबाइल पाउँदा उनीहरू धेरै समय त्यसमै अल्मलिन्छन् । पढाइ त्यसै छुट्छ । विद्यार्थीहरूमाझ कोराना महामारीका कारण परेको यस्तो असरबारे कम चर्चा हुने गर्छ । विद्यार्थी काँचो माटोजस्तै हुन् । उनीहरू जसरी हुर्किए त्यस्तै बन्छन् । अभिभावकले आफ्ना छोराछोरीलाई मोबाइलबाट टाढा राखेर अन्य शैक्षिक तथा मनोरञ्जनात्मक गतिविधिमा लगाउनुपर्छ ।

शिक्षकहरूले विभिन्न परिवेशबाट आएका लगभग ४० विद्यार्थीलाई एउटै कक्षामा राखेर पढाउनु कम चुनौतीपूर्ण छैन । कसैले साथीलाई ‘बुलिङ’ गरिरहेका हुन्छन् त कसैले ‘डस्टर’ फुटाउने, भित्तामा कोर्ने, कक्षाबाट भाग्नेजस्ता क्रियाकलाप गरिरहेका हुन्छन् । कोही छिट्टै रिसाउने खालमा पनि हुन्छन् । यस्ता विद्यार्थीलाई यसो नगर, उसो नगर भन्दा उल्टो शिक्षकलाई नै झम्टिने पो हुन कि भन्ने डर हुन्छ । विद्यार्थीले शिक्षकलाई कोठामा बन्द गर्ने, अपशब्द बोल्नेलगायतका दुर्व्यवहार गर्ने गरेको पनि भेटिन्छ । कक्षामा पढाएको बेला होहल्ला गर्ने, कक्षाकार्य, गृहकार्य नगर्ने, घरमा बाआमाले भनेको पनि नमान्ने कतिपय विद्यार्थीलाई केही भन्यो भने ‘पिट्न, गाली गर्न पाइँदैन’ भन्छन् । उनीहरूलाई बाल अधिकारबारे पनि थाहा छ । तर, आफ्नो कर्तव्य भने बिर्सिएका छन् ।

लामो समय घरमा बसेर भर्खरै विद्यालय जान थालेका विद्यार्थीहरूले कपाल/नङ पाल्ने, ‘स्कुल ड्रेस’ लाउन अप्ठेरो मान्ने, ‘आउट ड्रेस’ लगाउँदा खुसी हुनेजस्ता क्रियाकला देखाइरहेको छन् । कोरोनाकालमा घरभित्रै बन्दीजस्तै गरी जीवन बिताइरहेका विद्यार्थीहरू खुला वातावरणमा निस्कन पाउँदा खेल्नमै बढी समय दिन्छन् । उनीहरूले पढ्नुपर्छ भन्ने बिर्सेजस्तो छ ।

विद्यालयमा विद्यार्थीहरूले विद्या आर्जन मात्रै गरिरहेका हुँदैनन्, योग, ध्यान र खेलकुदका माध्यमबाट आफूलाई तन्दुरुस्त, शान्त तथा स्वस्थ रहन पनि सिकिरहेका हुन्छन् । टन्न पैसा तिरेर नाम चलेका विद्यालयमा छोराछोरीलाई पढाएको छु भन्दैमा उनीहरूको सबै जिम्मा शिक्षकमाथि छोड्नुहुन्न । विद्यालयपछि आफ्ना छोराछोरी कहाँ जान्छन्, के गर्छन्, कस्ता साथी बनाएका छन्, एक्लै कोठाभित्र मोबाइलमा के गरेर बस्छन् भन्ने पनि नजिकबाट बुझ्ने कोसिस गर्नुपर्छ । घरको वातावरणले समेत विद्यार्थीमा सकारात्मक तथा नकारात्मक दुवै खाले असर गरिरहेको हुन्छ । यसको ज्वलन्त उदाहरण भागरथीको हत्यामा संलग्न कक्षा ११ मा पढ्ने छात्र हुन् । घरायसी रिसइबीको कारण उनले पहिलेदेखि नै भागरथीलाई मार्ने योजना बनाएको बताएका थिए । नाबालक भएकै कारण अहिले उनलाई जेलको सट्टा सुधारगृह पठाइएको छ ।

आमाबुबाका लागि सन्तान नै सबथोक हुन् । पैसा, खेलौना र खानाभन्दा पनि उनका लागि अभिभावकले समय दिन सक्नुपर्छ । आफ्ना सन्तानको माया लाग्छ भन्दैमा चाहिनेभन्दा पनि नचाहिने सबै मागको सजिलै पूर्ति गरिदिँदा उनीहरूमा मिहिनेत गर्ने बानीको विकास हुँदैन । ‘जे माग्दा पनि सजिलै पाइने रहेछ किन दुःख गरेर पढ्नु’ भन्ने सोच उनीहरूमा आउन दिनु हुँदैन । घरपरिवारको सुख, दुःखमा उनीहरूलाई पनि सामेल गराउनुपर्छ । आफ्नो परिवारको पीडा बुझेका विद्यार्थीहरू बिग्रिने सम्भावना कम हुन्छ । विद्यालय तथा घरपरिवार मिलेर कलिला मुनाहरूलाई फक्रिने वातावरण मिलाउनुपर्छ ।

प्रकाशित : चैत्र ५, २०७७ ०८:००
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

बैंकमा लगानीयोग्य रकम थुप्रिएर साढे ६ खर्ब नाघेको छ। बैंकहरूले ब्याजदर घटाउँदासमेत कर्जा प्रवाह बढ्न नसक्नुको कारण के हो?