'क्लिन फिड’ विरुद्ध अनक्लिन व्यवहार

सरकारसँग लेनदेनका लागि उपभोक्तालाई अँठ्याउने केबल टेलिभिजन व्यवसायीको यो व्यवहार गैरकानुनी तथा गैरव्यावसायिक हो । यसबाट च्यानलका ग्राहक बनिसकेका उपभोक्ता मारमा परेका छन् ।

विदेशी विज्ञापन देखाउन पाउनुपर्छ र नेपाली दर्शकले विदेशी विज्ञापन हेर्न शुल्क पनि तिर्नुपर्छ भन्ने यो प्रवृत्ति बजार मिचाहा हो । उपभोक्ताले दुई दिनको सेवाको भुक्तानी गरिसकेका छन्, उनीहरूले तिरिसकेको मूल्यको सेवा बन्द गर्नु अनुचित हो । शुल्क बुझेर सेवा रोक्नु उपभोक्ता अधिकार र कानुनको पनि हनन हो ।

नेपालमा डेढ सयजति विदेशी च्यानल प्रसारित हुन्छन् जसमा विदेशी विज्ञापन बज्छ । सरकारले क्लिन फिड नीति ल्याउनुको अर्थ स्वदेशी विज्ञापनको प्रवर्द्धन र संवर्द्धन हो । विज्ञापन समुदायसहित सरोकारवालाहरूले पहिल्यैदेखि यही माग गर्दै आएका छन् ।

विदेश र खासगरी भारतबाट प्रसार हुने विज्ञापनले यहाँको विज्ञापन बजार कमजोर पारिदिएको छ । विशेषगरी बहुराष्ट्रिय कम्पनीका विज्ञापनदाताहरूले भारतीय च्यानल पूरापूर विज्ञापनसहित नेपालको बजार ढाक्न पाए नेपालमा बजार प्रवर्द्धन गर्दैनन् । सरकारको दायित्व नेपाली सञ्चार माध्यमलाई अनुकूल व्यावसायिक वातावरण सुनिश्चित गरिदिने हो । त्यसकारण उसले ल्याउन लागेको नीति स्वाभाविक थियो ।

विदेशी च्यानललाई स्वागत गर्नुको अर्थ विज्ञापनसहित होइन । सञ्चार तथा मनोरञ्जनका सामग्रीसहित प्रसारित हुने विदेशी च्यानललाई देशभित्र स्थानीय विज्ञापन प्रयोग गर्न लगाउन यस्तो नीति मिडिया विकासका लागि आवश्यक हुन्छ । क्लिन फिडले नेपालमै विज्ञापन उद्योगको विकासमा टेवा पुर्‍याउँछ ।

विज्ञापन भन्नासाथ साधारणतया व्यापारिक वस्तुको बढाइचढाइपूर्ण प्रचार सामग्री भनी बुझ्ने चलन छ । खासमा विज्ञापन सन्देशमूलक सामग्री सञ्चारको माध्यम भएकाले सिर्जनात्मक, कलात्मक र सम्प्रेषणीय हुन्छ जसको प्रवर्द्धनले स्थानीय भाषा, शिल्प र सिर्जनालाई सहयोग पुर्‍याउँछ ।

नेपाली विज्ञापन बजार बलियो बनाउनु भनेको नेपाली मिडिया उद्यमको विकासलाई भरथेग दिनु हो । त्यसले मिडियाका प्रसारण सामग्रीमा आन्तरिक प्रतिस्पर्धा र लगानीको अवसर बढाउँछ । धेरै देशमा लागू भइसकेको यस्तो नीति नेपालजस्तो देशको मिडियाका लागि पनि आवश्यक छ ।

विदेशी च्यानलमा हुने विज्ञापन प्रसारणलाई प्रायः देशहरूले नियमन गर्छन् ।

केबल टेलिभिजन व्यवसायीहरूले स्थानीय विज्ञापन प्रयोगको स्वाभाविक र व्यावहारिक अभ्यास गर्न खोज्नुको सट्टा विदेशी च्यानलका मतियार हुन सजिलो मानेका छन् । क्लिन फिड नीति लागू गर्नुपर्ने भए विदेशी च्यानललाई धेरै पैसा तिर्नुपर्ने र त्यो पैसा उपभोक्ताबाट असुल गर्नुपर्ने उनीहरूको जिरह छ ।

खासमा उनीहरूको धारणा विदेशी च्यानलले नेपाली बजारलाई कम आँक्छन् भन्ने मान्यतामा आधारित छ । नेपाल सानो बजार भन्ने उनीहरूलाई लागेको छ । करिब दुई अर्ब रुपैयाँको वार्षिक त्यस्तो विज्ञापन खासमा सानो बजार होइन । उनीहरूका लागि होला भने पनि नेपालका लागि सानो होइन ।