१७.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १६०

डेंगुको डर

सम्पादकीय

एउटा भनाइ छ— लन्डन नजलेसम्म बाँकी बेलायत पूरै डढे पनि कसैले वास्ता गर्दैन । हाम्रो नेपालमा पनि काठमाडौंलाई नदुखुन्जेल बाँकी मुलुकको पीडा खासै कसैले महसुस गर्दैन । सुनसरीको धरानमा डेंगुको महामारी छ । छिमेकी मोरङ र झापासम्म फैलिइसक्यो ।

डेंगुको डर

काठमाडौंमा यस्तै समस्या देखिएको भए सारा मुलुक जागिसक्थ्यो, आवश्यक सावधानी नअपनाउँदा पूर्वको यो संक्रमण झन्–झन् फैलँदो छ । रोकथाम र नियन्त्रणका गतिविधि पर्याप्त छैनन् । जनचेतना अभियान फितलो छ ।


सुनसरीको धरानमा डेंगु देखिएको महिना दिन भइसक्यो । संक्रमण नियन्त्रणमा आउनुको साटो अझ फैलँदो छ । अहिलेसम्म सुनसरीमा मात्रै ५ सय ४८ जनामा संक्रमण देखा परेको छ । मोरङमा ९ र झापामा ३ जनामा पनि । तीन जिल्लामा गरी ५ सय ६० जना संक्रमित भएका छन् । उनीहरूको बीपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान, विजयपुर अस्पताललगायतका विभिन्न अस्पतालमा उपचार भइरहेको छ । प्रतिष्ठानको आकस्मिक कक्षमा सबैभन्दा बढी डेंगुकै बिरामी छन् । भीड व्यवस्थापन गर्न प्रतिष्ठानले ट्रपिकल वार्डमा बेग्लै शय्या व्यवस्था गरेको छ ।


डेंगु संक्रमण भएका बिरामीलाई शरीर, हात, जोर्नी दुख्ने, ज्वरो आउने, टाउको दुख्ने, आलस्य हुने, रिंगटा लाग्ने, बान्ता हुनेजस्ता समस्या देखिन्छन् । प्रभावित क्षेत्रका बासिन्दाले यी लक्षणलाई सामान्य ठानेर हेलचेक्र्याइँ गर्नु हुँदैन । चिकित्सकसँग सल्लाह गरेर डेंगु परीक्षण गराउनुपर्छ । रोगको उपचार सम्भव छ । विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार छिटो रोग पत्ता लगाई उचित चिकित्सकीय हेरचाह पुर्‍याउन सके मृत्युदर १ प्रतिशतभन्दा कम हुन्छ ।


डेंगु लामखुट्टेजन्य भाइरल संक्रमण हो । विज्ञहरूका अनुसार यो डेंगु कडा मानिने ‘डेन–२’ हो । नेपालमा डेन–१, डेन–२, डेन–३, डेन–४ गरी चारै थरी डेंगु देखिने गरेका छन् । सबैभन्दा कडा ‘डेन–२’ लाई नै मानिन्छ । नौ वर्षअघि ९ सय १७ जनामा डेंगु भेटिएको थियो । त्यतिबेला पाँच जनाले ज्यान गुमाएका थिए । डेंगु भाइरस मुख्य रूपमा पोथी एडिस एजिप्टी लामखुट्टे र केही हदसम्म एल्बोपिक्टसले फैलिन्छ ।


दिउँसो टोक्ने यो लामखुट्टेले नै चिकनगुनिया, यलो फिभर, जिका संक्रमणसमेत फैलाउँछ । संक्रमित व्यक्तिलाई टोकेपछि उसको परजीवी लामखुट्टेमा आउँछ । त्यही लामखुट्टेले स्वस्थ व्यक्तिलाई टोक्दा उसमा पनि संक्रमण फैलन्छ ।


ठूला सहरमा डेंगु फैलिए नियन्त्रण गर्न सहज हुँदैन । सरकारले रोगको उपचार, रोकथाम र नियन्त्रणका उपायहरू एकसाथ अपनाउन आवश्यक छ । संक्रमितको उपचारका लागि निजी अस्पतालहरूसित पनि अनुरोध र समन्वय गर्नुपर्छ । लामखुट्टेका लार्भा नष्ट गर्ने अभियानलाई प्रभावकारी बनाउनुपर्छ ।


धरानमा सातायता लामखुट्टे मार्न अल्फा साइपर मेथ्रिन फगिङ मेसिनबाट किटनाशक छरिँदै छ । अण्डा, लार्भा र प्युपा नष्ट गर्न चिकित्सकसहितको ‘र्‍यापिड रेस्पोन्स टिम’ मार्फत खोजी र नष्ट घरदैलो अभियान तीव्र पारिएको छ । मनसुन सुरु नभई लार्भा नष्ट गर्न सके अर्कोपटक डेंगुको महामारी फैलन सक्दैन । बीचमा चुके फेरि फैलिन सक्छ । तसर्थ सरकारी प्रयास व्यापक बनाउनुपर्छ, यसमा सबै निकायले सघाउनुपर्छ ।


तीनवटै प्रभावित जिल्लाका राजनीतिकर्मी, सामाजिक कार्यकर्ता, पेसाकर्मी, शिक्षक र विद्यार्थीले यसबारे सचेतना अभियान थाल्न आवश्यक छ । धरानवासीले लामो समय पानी जम्मा गरेर राखेकाले त्यसैमा डेंगुका लार्भा देखा परेका हुन् । खानेपानी अभाव भएकाले स्थानीयले अझै पानी फ्याँक्न मानेका छैनन् । स्थानीय समुदायले चिकित्सकसहितको ‘र्‍यापिड रेस्पोन्स टिम’ ले दिएका सुझाव पालना गर्नुपर्छ । घर वरपर सफा राख्ने र पानी जम्न नदिने गर्नुपर्छ । लामखुट्टेले नटोक्ने क्रिम, स्प्रे र झुल प्रयोग गर्नुपर्छ ।

प्रकाशित : जेष्ठ ३१, २०७६ ०७:५४
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

बैंकमा लगानीयोग्य रकम थुप्रिएर साढे ६ खर्ब नाघेको छ। बैंकहरूले ब्याजदर घटाउँदासमेत कर्जा प्रवाह बढ्न नसक्नुको कारण के हो?