एसियाड एउटा चाड

नेपालसहित ४५ राष्ट्रका करिब १० हजार खेलाडी इन्डोनेसियाको १८ औं एसियाली खेलकुद मैदानमा उत्रिएका छन् । लामो तयारीपछि कीर्तिमान राख्ने र पदक जित्ने अवसर पर्खिंदै । सफलताका लागि तयारीले मात्र पुग्दैन, कति त भन्छन् मौका पनि हात पर्नुपर्छ । नेपालजस्ता केही देशलाई भने तयारी कहिल्यै पुग्दैन, मौका पनि खासै जुर्दैन । तर जित्नुमात्र सबैथोक होइन ।

खेल आफैंमा एउटा अवसर । उसमाथि संसारको सबभन्दा धेरै जनसंख्या भएको क्षेत्रीय खेल । एक्काइसौं शताब्दी एसियाको शताब्दी भनिएको र दरिन पनि थालेको बेला । ‘इनर्जी अफ एसिया’ लोगोसहित विभिन्न ४५ खेलका स्पर्धामा नेपाल कुनै न कुनै पदकको हकदार हुनुपर्छ । एसियाडबाट स्वर्ण हासिल गर्ने नेपालको धोको बाँकी नै छ ।

सन् १९९८ को बैंकक एसियाडमा तेक्वान्दोबाट रजत पदक जितेर नेपालले आफ्नो इतिहास बनाएको थियो । अहिलेसम्म १ रजत र २२ कांस्य पदकमा चित्त बुझाउनुपरेको छ । त्यसमा १ रजत र १३ कांस्य तेक्वान्दोकै देन हो । पछिल्ला दुई संस्करणमा त १–१ कांस्य पदकमै चित्त बुझाउनुपरेको छ । यसपालि नेपालले २९ खेलमा १ सय ८७ प्रतिभाशाली खेलाडीलाई सहभागी बनाएको छ जसमा ५६ महिला प्रतिस्पर्धी छन् ।

सन् १९५१ मा नयाँदिल्लीमा भएको एसियाडको पहिलो खेलमा जम्मा ६ खेलका लागि ११ देश सहभागी थिए । नेपालसमेत सामेल थियो । त्यस अर्थमा हामी यसका संस्थापक मुलुक हौं । खेल प्रतिस्पर्धामार्फत एसियाली भावना प्रवद्र्धन गर्ने, एकता, भाइचारा र मित्रता बढाउने अभियानमा नेपाल आफैं सरिक छ । खेल सफलताको शिक्षा भने लिन सकिसकेको छैन । आज पनि नेपाल अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिस्पर्धामा कसरी योग्य बन्ने निसाना लाउन सकिरहेको छैन । लामो दौड र बक्सिङका सम्भावना छन् जसमा जोड दिन सकिएको छैन । नयाँ खेल थपिएका छन् जसको जग देशभित्र बसालिएको छैन । कुनै निश्चित लक्ष्य छैन । दुई–तीन सय जना लिएर सहभागी हुनेमात्र लक्ष्य छ ।

जस्तै प्रतिकूल अवस्थालाई पनि अनुकूल बनाउन सक्ने खेलाडीहरूमा प्रतिभा र परख हुन्छ । आफ्ना खेलाडीले त्यस्तै पौरख देखाउने प्रतीक्षा नेपालले गरिरहेको छ । विश्व रंगभूमिमा ओलम्पिकको जति महत्त्व छ, एसियाली देशहरूका हकमा एसियाडको त्यत्तिकै । एसियाभरका मुलुकलाई एकै स्थानमा भेला पार्ने योभन्दा ठूलो अर्को अवसर छैन ।

पछिल्ला पाँच संस्करणमा ओलम्पिक काउन्सिल अफ एसियामा आबद्ध ४५ वटै देश सहभागी भइरहेका छन् । के उत्तर कोरिया–के दक्षिण कोरिया, के भारत–के पाकिस्तान, के कतार–के साउदी अरब, एकअर्काबीच कटुतापूर्ण सम्बन्ध भएका देशहरूलाई पनि यसले जोडेको छ । सम्पूर्ण एसिया एक परिवारको अवधारणा । अपवाद भने छन् । अधिकांश भूभाग एसियामा भएर पनि रुस र टर्की एसियाड खेल्दैनन्, युरोपियन गेम खेल्छन् । साइप्रस, अर्मेनिया र इजरायल पूर्णत: एसियाली मुलुक हुन् । अजरबैजान र जर्जियाको सम्पूर्णजसो भाग एसियामा पर्छ । रुस र टर्कीका अधिकांश भूभाग एसियामा पर्छ । तर पनि उनीहरू एसियाड होइन, युरोपियन खेल्छन् ।

खेल आर्थिक शक्तिको ऐना । पहिले जापान सबभन्दा शक्तिशाली थियो, केही वर्षयता चीनले पदकहरूमा आधिपत्य जमाउन थालेको छ । सुस्त आर्थिक विकासको गति पक्रिरहेका नेपालजस्ता देशले भने अर्का अमेरिकी खेलाडी माइकल जोर्डन सम्झिनु श्रेयस्कर हुन्छ, जसले भनेका छन्, ‘जीवनमा म एकपल्ट होइन, दुईपल्ट होइन, अनेकपल्ट हारेको छु । म सफल भएको नै त्यसरी हो ।’