संसद्का नयाँ शक्तिमाथि विदेशी चासो

नेपालको संसद्मा कसैले पनि बहुमत नल्याएका कारण आगामी ५ वर्ष राजनीतिक अस्थिर रहने देखिन्छ । जसले संसद्भित्र रहेका साना दलको पनि सरकार बनाउन/ढलाउन तथा नीति/निर्माण गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका रहन्छ । ती महत्त्वपूर्ण विषयलाई केन्द्रमा राखेर विदेशीहरूले संसद्का साना दलसँग पनि सम्बन्ध विस्तार गरेका हुन् । नेपालस्थित विदेशी नियोग प्रमुख वा उपप्रमुखहरू ती साना दलका प्रमुखलाई भेट्न पार्टी कार्यालय पुग्न थालेका छन् ।

त्यसको पछिल्लो दृश्य हो, नेपालका लागि अमेरिकी राजदूत डिन थम्प्सन जनमत पार्टीका अध्यक्ष सिके राउतलाई भेट्न बुधबार (पुस २७) जसपाको पार्टी कार्यालय बुद्धनगर पुग्नु । केही वर्षअघिसम्म नेपाललाई टुक्राउने अभियान चलाएका राउत पहिलो पटक संसदीय निर्वाचनमा सहभागी हुँदै सप्तरी–२ बाट निर्वाचित भए । साथै, उनको दल जनमत राष्ट्रिय दल बन्न पनि बन्यो । प्रत्यक्ष एक र समानुपातिकतर्फ ५ गरी जनमतले ६ सिट जितेको छ ।

राउत र राजदूत थम्प्सनबीचको भेटवार्तामा दुई देशबीच विकास सहकार्यबारे चर्चा भएको महासचिव चन्दनकुमार सिंहले बताए । ‘अमेरिकी राजदूत थम्प्सनजी लगायतका अधिकारी पार्टी कार्यालयमा आएर अध्यक्षलगायत पदाधिकारीसँग कुराकानी गर्नुभयो । भेटमा समसामयिक राजनीतिबारे चर्चा भयो,’ उक्त भेटमा सहभागी सिंहले भने । यस्तै, राजदूत थम्प्सनले अध्यक्ष राउतलाई राष्ट्रिय पार्टी बनेकामा बधाई पनि दिएका थिए । थम्प्सनले राउतको पार्टीका बारेमा जिज्ञासा पनि राखेका थिए ।

उत्तरी छिमेक चीनका कार्यवाहक राजदूत वाङ सिन पुस २ मा राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रपा) का अध्यक्ष राजेन्द्र लिङ्देनलाई भेट्न पार्टी कार्यालय पुगेका थिए । त्यस क्रममा कार्यवाहक राजदूत वाङले अध्यक्ष लिङ्देनलाई प्रतिनिधिसभा निर्वाचनमा जित हासिल गरेकामा बधाई दिएको राप्रपा प्रवक्ता मोहनकृष्ण श्रेष्ठले जानकारी दिए । लिङ्देनको नेतृत्वमा राप्रपाले यस पटक १४ सिट जितेको छ । जसमा प्रत्यक्षतर्फ ७ र समानुपातिकमा ७ सिट सामेल छन् ।

त्यसपछि पुस ५ मा लिङ्देनलाई भेट्न अमेरिकी राजदूत थम्प्सन पनि पुगेका थिए । अध्यक्ष लिङ्देनले भने विदेशीसँगको भेटवार्तामा उनीहरूले राप्रपा पार्टी र यसको मुद्दाको विषयमा जान्न चाहेको बताएका छन् । ‘उनीहरूले राप्रपाका एजेन्डा र पार्टी प्रणालीका बारेमा जिज्ञासा राखेका थिए,’ उनले भने ।

अमेरिकी राजदूत थम्प्सनले नै मंसिर २१ मा एकीकृत समाजवादी पार्टीका अध्यक्ष तथा पूर्वप्रधानमन्त्री माधवकुमार नेपालसँग भेट गरेका थिए । नयाँ निर्वाचन सफल भएकामा नेपाललाई धन्यवाद दिँदै उनले द्विपक्षीय सम्बन्धबारे कुराकानी गरेका थिए । एकीकृत समाजवादीले यो निर्वाचनमा प्रत्यक्षतर्फ १० सिट जितेको छ ।

पुस ६ मा राउतलाई भेट्न नेपालका लागि इजरायलका राजदूत खनान गोडर पुगे । उनीहरूबीच भएको भेटवार्तामा कृषि क्षेत्रमा नेपालबाट सिक्न सक्ने कुरा तथा गरिन सकिने सहयोग सहकार्यबारे चर्चा भएको थियो ।

भूराजनीतिक जानकार चन्द्रदेव भट्ट संसद्मा आएका साना दल एउटा राष्ट्रिय शक्तिका रूपमा उदाएका कारण पनि विदेशीको चासो बढेको बताउँछन् । ‘जनमत पार्टी मधेसबाट उदाएको छ । उक्त दलले नयाँ हिसाबमा मधेस मुद्दालाई अघि ल्याएको देखिन्छ,’ उनले भने, ‘अर्कोतर्फ राजा र धर्मको मुद्दालाई राजेन्द्र लिङ्देनले नयाँ हिसाबमा उठाउन सक्छन् ।’ २०६२/०६३ पछि ‘सेटल’ हुन नसकेका वा हुन नसकेका मुद्दामा नेपाल फेरि जान सक्ने संकेत देखिएको उनको भनाइ छ । नागरिक उन्मुक्ति पार्टी पनि फरक मुद्दामा अघि आएको छ । माधव नेपाल पुरानै शक्ति भए पनि संसद्मा नयाँ ढंगबाट प्रस्तुत भएकामा विदेशीले चासोका रूपमा हेरेको भट्टले बताए । ‘नेपालमा जति–जति अस्थिरता भयो, त्यत्ति नै विदेशीहरूको संलग्नता बढ्ने हो,’ उनले भने ।

अन्तर्राष्ट्रिय मामिला जानकार राजनीतिशास्त्रकी प्राध्यापक मीना वैद्य मल्ल विदेशीसँग भेट्नु, कुरा साटासाट गर्नु तथा द्विपक्षीय सम्बन्धलाई प्रगाढ बनाउनु सामान्य भएको मान्छिन् । ‘राजदूतको प्रसंग आउँदा दुई मुलुकबीचको सम्बन्धलाई प्रगाढ बनाउनु सबै देशका नागरिकको जिम्मेवारी हुन्छ । त्यसमा सबैको आ–आफ्नो स्वार्थ र रणनीति हुन्छ । तर दलका नेताले भेटवार्ताका दौरान आफ्नो देशको स्वार्थअनुसार कुरा गर्नुपर्छ,’ उनले भनिन्, ‘राजनीति भनेको प्रभाव र प्रभुत्वको अध्ययन हो । अन्तर्राष्ट्रिय प्रभाव नै हो । त्यसको प्रभावमा कति पर्ने भन्ने हो ।’ नेपालका नेताहरूले आफ्नो देशको स्वार्थ र हितमा रहेर काम गर्न आवश्यक गरेको उनको भनाइ छ ।

नागरिकता र राहदानीको विवादमा रहेका राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका अध्यक्ष रवि लामिछाने र जेलभित्रैबाट पार्टी सञ्चालन गरिरहेका रेशम चौधरीको पार्टी नागरिक उन्मुक्तिका पदाधिकारीसँग भने विदेशीले भेटवार्ता गरेको हालसम्म सार्वजनिक रूपमा आएको छैन । स्रोतका अनुसार लामिछानेले विदेशी नियोगहरूलाई सरकारले विश्वासको मत लिएपछि मात्रै भेट्ने सन्देश पठाएका थिए ।