कांग्रेसले उपेक्षा गरेको क्षेत्रमा प्रदीपको जित

महतले मैदान खाली गरेपछि अर्थशास्त्री स्वर्णिम वाग्ले र नेविसंघका पूर्वअध्यक्ष नैनसिंह महर उक्त क्षेत्रमा चुनाव लड्न तम्सेका थिए तर वाग्लेप्रति बालुवाटार सकारात्मक भएन । प्रधानमन्त्री एवं कांग्रेस सभापति देउवाले महरलाई टिकट दिन चाहेका थिए । तर, रामचन्द्र पौडेल र सिटौलाको पहलमा युवा नेता प्रदीप पौडेलले टिकट पाए, अन्तिम संघारमा । यसमा प्रदीपको भन्दा पनि रामचन्द्र र कृष्ण सिटौलाको चासो धेरै थियो ।

प्रदीप आफैंले गृह जिल्ला तनहुँको क्षेत्र नं. २ बाट टिकट चाहेका थिए । ०७४ मा उनी त्यही क्षेत्रको प्रदेशसभा–१ मा प्रतिस्पर्धी पनि थिए । यस पटक गृह जिल्लाबाटै प्रतिनिधिसभामा लड्न लामो समयदेखि तयारी गरेका उनी नतिजा आफ्नो पक्षमा पार्नेमा विश्वस्त थिए । तर, तनहुँ–१ मा टिकट लिइसकेका रामचन्द्र पौडेलले अर्को क्षेत्रबाट चुनाव लड्दै आएका शंकर भण्डारीलाई टिकट नदिँदा दोष आफूमाथि पर्ने ठाने, भण्डारीले असहयोग गरेमा यसपालि पनि निर्वाचन हार्न सकिनेमा उनी सतर्क थिए ।

त्यस्तै अर्को जोखिम प्रदीपले टिकट नपाए पनि हुने आकलन थियो । भण्डारी र पौडेल दुवैको साथ लिन रामचन्द्र आफैं अघि सरे । उता, आफ्नो समूहमा रहेर साथ दिँदै आएका प्रदीपलाई टिकट दिलाउनै पर्ने अवस्थामा थिए नेता सिटौला । पौडेल र सिटौलाले जोड मिलाएर देउवालाई गलाए र प्रदीपलाई काठमाडौं– ५ बाट उम्मेदवार बनाएका हुन् । मनोनयनको दिन कात्तिक २२ गते मध्याह्न मात्र टिकटको टुंगो लाग्यो । सभापति देउवाले टिकट थमाउँदै प्रदीपलाई भनेका थिए, ‘भाइले टिकट त लिनुभयो तर जितेर आउन धेरै गाह्रो छ ।’

०७४ मा महतको पराजय, ०७९ वैशाखको स्थानीय निर्वाचनमा एमालेले कायम गरेको पकड र एमाले अध्यक्ष केपी ओलीपछि दोस्रो वरीयतामा रहेका वरिष्ठ उपाध्यक्ष तथा पूर्वउपप्रधानमन्त्री ईश्वर पोखरेल प्रतिस्पर्धी रहेकाले देउवालगायत धेरै नेतालाई काठमाडौं– ५ सहज लागेको थिएन । तर, रामचन्द्रको जित सुनिश्चित गर्न र सिटौलाको अस्तित्व स्विकारिदिन प्रदीपलाई तनहुँको सट्टा काठमाडौंको ‘भुङ्ग्रो’ मा पुर्‍याइएको गुनासो उनकै समर्थक र शुभचिन्तकले गरिरहेका थिए ।

त्यसमाथि उनलाई ‘बाहिरिया’ भन्ने प्रचार एकातिर चर्कियो भने स्वतन्त्र पार्टी र अन्य स्वतन्त्र उम्मेदवारको बलियो उपस्थितिले पनि प्रदीपको यात्रालाई चुनौतीपूर्ण बनाइरहेको थियो । तर, पौडेलले करिब ५ हजारको अन्तरमा एमाले वरिष्ठ उपाध्यक्ष पोखरेललाई पराजित गरे । पौडेलले १५ हजार २ सय ३७ मत ल्याउँदा पोखरेलले १० हजार १ सय ७५ मात्रै पाए । समानुपातिकतर्फको मतमा राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी पहिलो, कांग्रेस दोस्रो र एमाले तेस्रोमा छ । प्रत्यक्षतर्फ राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका उम्मदेवार प्रणयशमशेर राणाले पनि ५ हजार ४ सय ७३ मत ल्याएका छन् । यो सबै चुनौतीबीच प्रदीपले परिणाम आफ्नो पक्षमा रूपान्तरित गरे ।

उता, पार्टीको आन्तरिक सर्वेक्षणमा जित्ने सूचीमा रहेका पाँच क्षेत्रमध्ये काठमाडौं–६ मा भीमसेनदास प्रधान तेस्रो भए । राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका शिशिर खनालले १४ हजार २ सय ४ मत ल्याउँदा प्रधानले ८ हजार ८ सय ५ मत मात्रै पाए । दोस्रो स्थानमा आएका एमालेका सर्वेन्द्र खनालले ८ हजार ९ सय ११ मत ल्याए ।

प्रदीपले स्थानीय मुद्दासँगै राष्ट्रिय राजनीति शुद्धीकरणको मुद्दालाई प्रमुख बनाएर घरदैलो गरे । ‘यस क्षेत्रमा आँट गर्न गाह्रो थियो किनकि समग्र राष्ट्रिय राजनीतिमै बेथिति बढ्यो भनेर राजधानीका मतदातामा आक्रोश थियो तर राजनीति सफा गर्ने अभियानको थालनी राजधानीबाटै हुनुपर्छ भनेर मैले मूल नारा बनाएँ, त्यसले आममतदातालाई छोयो,’ पौडेल भन्छन्, ‘धेरै पटक पदमा पुगेका, उपप्रधानमन्त्री र पटक–पटक मन्त्री भइसकेका, निर्वाचनमा आवश्यक पर्ने सबै चीजबाट सम्पन्न उच्च तहको नेतासँग प्रतिस्पर्धा गर्न सहज पक्कै थिएन तर निर्वाचनमा सबैभन्दा ठूलो मुद्दा हो, त्यो यसपालि पुष्टि भएको छ ।’

गृह जिल्ला तनहुँ भए पनि विद्यार्थी राजनीतिदेखि नै उनको कर्मथलो भने राजधानी नै हो । सिद्धार्थ वनस्थलीमा पढ्दैदेखि उनी राजनीतिमा होमिएका थिए । अखिलको गढ भनिने अमृत साइन्स क्याम्पसमा टिमका सबै साथीहरू पराजित हुँदा पनि स्ववियु सभापतिमा पौडेल निर्वाचित भएका थिए । यही बाटो उनी नेपाल विद्यार्थी संघको केन्द्रीय अध्यक्षसमेत बने ।

सिद्धार्थ वनस्थलीमा प्रदीपलाई पढाएका शिक्षक टेकप्रसाद घिमिरेका विचारमा वैचारिक प्रस्टता, शालीन र सबैसँग घुलमिल गर्न सक्ने चरित्रका कारण पौडेलले मतदाताको मन जित्न सकेका हुन् । ‘गगन, विश्वप्रकाश र प्रदीपप्रति मुलुकले नै ठूलो आशा राखेको छ, नेतृत्वमा हस्तक्षेप गर्छन् भन्ने विश्वासले मतदाताले तीनै जनालाई जिताएका छन्,’ घिमिरे भन्छन्, ‘गगन, विश्व र प्रदीप सँगै हुन्छन् । यी तीन नेताको सामूहिक प्रयत्नले केही परिवर्तन हुन्छ भन्ने विश्वास जागेको छ ।’

एमालेभित्रको विवादले पनि पौडेललाई सहज भएको बुझाइ कांग्रेसको चुनाव प्रचार समितिका संयोजक रामचन्द्र घिमिरेको छ । ‘प्रदीपको उपस्थितिले पार्टीभित्रको अन्तरसंघर्ष पनि मत्थर भयो, पार्टीभित्र परिवर्तनको पक्षमा र बेथितिको विरोधमा उभिने पृष्ठभूमि बनाएकाले पनि उनलाई रोजे,’ घिमिरे भन्छन्, ‘नरहरि दाइ (आचार्य) को प्रयत्न र उहाँसँग जोडिएको मनोविज्ञानले पनि राम्रो माहोल खडा गर्‍यो तर एमालेभित्र भने शक्ति संघर्ष थियो ।’ ०६४ र ०७० को संविधानसभाका दुई निर्वाचनमा यो क्षेत्रबाट आचार्यले जितेका थिए ।

१४ औं महाधिवेशनमा पार्टी सभापति देउवाकै प्यानलबाट महामन्त्रीमा प्रतिस्पर्धा गरेका पौडेल पार्टीभित्रको शक्ति संघर्षमा आफूलाई कहाँ उभ्याउँछन् भन्नेमा सबैको चासो छ । संसदीय दलको नेतामा पुराना नेता देउवालाई आराम गर्न दिएर नेतृत्व लिन महामन्त्री गगन थापा अघि सरेका छन् । त्यसका लागि अर्का महामन्त्री विश्वप्रकाश शर्माले सुरुवाती दिनदेखि नै आडभरोसा दिएका छन् ।

अब धेरैको नजर प्रदीपतिर सोझिएको छ । उनी पुरानै नेता सिटौला कित्तामा रहलान् वा गगन–विश्वप्रकाशसँगै जोडिएलान् ? यो विषयमा उनी धेरै बोल्न चाहँदैनन् । यति मात्र भन्छन्, ‘समयले एक मौका दिन्छ, त्यो मौका मैले पाएको छु,’ पौडेल भन्छन्, ‘यो मौकालाई म परिवर्तनकै पक्षमा लैजान चाहन्छु । राष्ट्रिय राजनीतिमा देखा परेका विकृतिविरुद्धको लडाइँमा उभिन्छु ।’