कहाँ होला लक्ष्मीको घर ?

सूचना सार्वजनिक भएको २१ दिन बित्दा कोही पनि बाल मन्दिरको सम्पर्कमा आएनन् । केही सातापछि जर्मन नागरिक पिटर माइकल एन्जल र अन्के पेपेनबर्ग दम्पती नेपाल आइपुगेका थिए । पेसाले वकिल माइकल र गाइनोकोलोजिस्ट अन्के सन्तान नभएपछि धर्मपुत्र/पुत्रीको खोजीमा थिए । नेपाली छोरी ग्रहण गरेका एक जर्मन महिलाले धर्मपुत्र/पुत्री लिन सकिनेबारे सूचना दिएपछि उनीहरू सोध्दैखोज्दै आइपुगेका रहेछन् ।

प्रक्रिया पूरा गरेपछि परराष्ट्र मन्त्रालयले राजकुमार र लक्ष्मीका नाममा २०५६ असोजमा ट्राभल डकुमेन्ट बनाइदियो । सोही कागजातका आधारमा यी दाजुबहिनी जर्मनी पुगे । उतै पढे, बढे र उनीहरूको नेपाली नामका पछाडि ढकाल हटाएर एन्जलसहितको परिचय बनाए ।

बाल मन्दिरबाट प्राप्त कागजात केलाउँदा लक्ष्मी र राजकुमारका बाबुआमा नुवाकोटको सिल्लेबाट काठमाडौंको स्वयम्भू आएर डेरा बसेको देखिन्छ । सरकारी कागजातमा बाबुको नाम नारायण ढकाल र आमाको नाम बिना ढकाल छ । प्रहरी विवरणमा मागी खाने गरेका बाबुको मृत्यु २०५५ मा स्वयम्भूपाटीमा भएको र आमाले छाडेपछि अलपत्र अवस्थाका उनीहरूको उद्धार गरेर बाल मन्दिरमा बुझाएको उल्लेख छ । २०५१ वैशाख १ जन्ममिति भएका राजकुमार र २०५३ वैशाख ५ जन्ममिति उल्लेख भएकी लक्ष्मीलाई बाल मन्दिरका तत्कालीन प्रमुख सावित्री बस्न्यातले २०५५ कात्तिक २९ मा भर्ना गरेकी थिइन् ।

^{जर्मन बुबा माइकल एन्जल र आमा अन्के पेपेनबर्गका साथमा लक्ष्मी र राजकुमार ।}

बाल्यकालमा लक्ष्मीलाई आफू को हुँ, किन अरूभन्दा फरक छु भन्ने खासै चासो थिएन । जब हुर्किंदै गइन्, आफ्नाबारेमा जान्ने उत्सुकता बढ्यो । पाटनको एक रेस्टुरेन्टमा भेटिएकी २६ वर्षीया लक्ष्मीले आफ्नो पहिचान नखुलेको पाटो जान्न मन लागेको बताइन् । बिजनेस साइकोलोजीमा स्नातकोत्तर गरिरहेकी उनलाई २ वर्षयता आफ्नो परिचय, पुस्ता र पृष्ठभूमि खोतल्ने ठूलो इच्छा छ ।

आफ्नो परिचयका पछाडि नेपाल जोडिएको छ भन्ने थाहा पाएपछि उनलाई निकै फरक अनुभूति भएको थियो । ‘मेरो दाइलाई यस्ता कुरामा उति चासो छैन । तर, म भने फरक छु,’ उनले सुनाइन्, ‘मेरो विगत के थियो भनेर खुल्दुलीले सताइरहेको छ ।’ धर्मपुत्र/पुत्री बनाएर नेपालबाट ल्याइएको थाहा पाएपछि आफ्नो ‘रुट’ पत्ता लगाउने चाहना बढ्दै गएको उनले बताइन् ।

सन् २०१४ मा उनी पहिलोपटक नेपाल आएकी थिइन् । त्यो भ्रमणले उनलाई यहाँको संस्कृति परम्पराबारे अझ जान्ने खुल्दुली बढेको थियो । ‘सानैमा एडप्ट भएर होला मलाई नेपालका बारेमा केही थाहा थिएन, म जहाँ हुर्के/बढें त्यहाँ यस्तो केही हुँदैनथ्यो,’ उनले भनिन् । सरकारी कागजातका आधारमा उनले नुवाकोटको सिल्ले गाउँ कहाँ पर्छ भनेर गुगलमा धेरै खोजिन् तर यथेष्ट जानकारी पाइनन् ।

दाजु राजकुमार र आमा अन्के एक साताअघि निर्धारित भ्रमण सकेर जर्मनी फर्किसकेका छन् । उनी भने आफ्नाबारे केही पत्ता लगाउन सकिन्छ कि भनेर यतै छिन् । छोरीसँगै रहेका ८० वर्षीय पिटरले उनको खोजी कसरी पूरा गर्न सकिएला भनेर गहिरो चासो देखाए ।

अपूरो जानकारी

अन्तर्देशीय धर्म सन्तानका नाममा अवैध कारोबार भएको भन्दै सरकारले चार वर्षयता यस्तो व्यवस्था निष्क्रिय पारेको छ । स्वदेशी धर्म सन्तानलाई भने मुलुकी देवानी संहिताले व्यवस्थित गरेको छ । जसअन्तर्गत अदालतमा गएर नेपाली निःसन्तान परिवारले त्यहाँ तोकिएको योग्यता पूरा गरेर धर्म सन्तान ग्रहणको प्रक्रिया अगाडि बढाउन सक्छन् ।

अन्तर्देशीय धर्म सन्तानका रूपमा कति नेपाली कुन–कुन देशमा छन् भन्नेबारे सरकारसँग यकिन विवरण छैन । बाल संगठनको लेखा परीक्षण प्रतिवेदनअनुसार २०६६ फागुनदेखि २०७५ साउनसम्म ४५ बालबालिकालाई धर्म सन्तानका रूपमा विदेश पठाइएको रेकर्ड छ ।

धर्म सन्तानलाई विदेश पठाउने प्रक्रिया अपारदर्शी भएको र त्यसमा बाल संगठनका अधिकारी नै संलग्न रहेका समाचार प्रकाशित भएपछि मन्त्रिपरिषद्को निर्णयअनुसार २०७६ कात्तिक १४ मा पुनरावेदन अदालतका पूर्वन्यायाधीश हरिबाबु भट्टराईको संयोजकत्वमा उच्चस्तरीय जाँचबुझ आयोग गठन भएको थियो । जसले २०७७ जेठमा प्रतिवेदन बुझाए पनि त्यसमाथि टेकेर न थप अनुसन्धान भएको छ, न त उक्त प्रतिवेदन नै सरकारले सार्वजनिक गरेको छ ।

बाल मन्दिर आफैंले प्रक्रिया पुर्‍याएर पठाएको भनिएका धर्म सन्तानसँग सम्बन्धित विवरणहरू पनि दुरुस्त राखेको देखिन्न । जसको मारमा लक्ष्मीजस्तै धर्म सन्तान बनेर विदेश पुगेका तर परिपक्व भएपछि आफ्नो विगत खोज्दै आउनेहरूले यकिन विवरण पाउन सकिरहेका छैनन् ।