परिवारकै सात जना रहेनन्

गत शुक्रबार बिहान मुक्तिनाथ जान शान्तिका बुबा मकरबहादुर तामाङ र आमा सुकुमाया घरबाट अटोरिक्सामा निस्किएका थिए । तामाङ दम्पतीसहित शान्तिका दुई फुपू–फुपाजू र फुपूका छोरा राजन गोले (दाइ) पनि सँगै तीर्थ हिँडेका थिए । आइतबार बिहान दुर्घटनामा परेको जहाजमा परिवारका सात जना एकैपटक गुमाएपछि शान्तिको परिवारमा अशान्तिको छाल मडारिएको छ ।

दुर्घटनामा ज्यान गुमाएका शान्तिका फुपाजु इन्द्रबहादुर गोले र फुपू राममायाका कान्छा छोरा मनोज विदेश गएर पहिलो कमाइको पैसाले परिवारलाई घुमाउन चाहन्थे । झन्डै वर्ष दिनअघि बेलायत गएका मनोजले पठाएको खर्चले तामाङ र गोले परिवारको गत चैतमै घुम्न जाने योजना थियो । मनोजले बुबा–आमा, मामा–माइजू र सानोबुबा–सानीआमा (पुरुषोत्तम गोले र तुलसादेवी तामाङ) लाई घुमाउने आफ्नो इच्छा पूरा गरिदिन दाइ राजनलाई अनुरोध गर्दै खर्च पठाएका थिए ।

घुम्न निस्कने योजना राजनले निर्वाचनका कारण पछि सारेका थिए । केही दिन गाडीमा जाने कि जहाजमा भन्ने छलफल चलिरह्यो । पछि मकर, सुकुमाया काठमाडौं जाने र जहाजबाटै मुक्तिनाथ जाने तय भएको थियो । शान्ति मामाकी छोरी हुन् भने राजन र मनोज फुपूका छोरा हुन् । ‘दुवै जना फुपू–फुपाजु र राजन काठमाडौंमै थिए,’ शान्तिले भनिन्, ‘मेरो बुबालाई चाहिँ असाध्यै मुक्तिनाथ जान मन थियो तर आमा जाने मन छैन भन्दै जानुभएको, अब कहिले नफर्किने भए ।’

^{मुस्ताङको थासाङ गाउँपालिका–२ कोवाङको सानो सरेभीरबाट सोमबार शव संकलन गर्दै सुरक्षाकर्मी । तस्बिर : सशस्त्र प्रहरी बल}

शान्तिका बुबा मकर गाउँमा ४० वर्ष शिक्षण पेसा गरेका अवकाशप्राप्त शिक्षक थिए । दुर्घटनामा परेपछि गाउँले दुःखी छन् । उमेरले ४० पुगेका राजनका बुबाआमा, श्रीमती, एक छोरा र एक छोरी काठमाडौंमा बस्दै आएका थिए । बुबाआमा काठमाडौंमा बस्न नमानेपछि राजनले गाउँमा दुई तलाको पक्की घर बनाइरहेका थिए । राजनले काठमाडौंमै बस्ने उनका सानोबुबा सानीआमा, लोहटामा बस्ने मामा माइजूलाई समेत काठमाडौंमा जुटाएर सिंगो परिवार नै मुक्तिनाथ लैजाँदै थिए ।

उनीहरूले मुक्तिनाथ जाने र फर्कने टिकट एकैपटक लिएको शान्तिले बताइन् । ‘एक सातामा घरै आइपुग्छौं नानी भनेर शनिबार राति ९ बजे बुबाले फोन गर्नुभएको थियो,’ शान्तिले भनिन्, ‘आइतबार कसैसँग कुरा हुन पाएन । एकैपटक जहाज हराएको खबर पाएँ ।’ जहाज हराएको सूचना पाएपछि सबैलाई फोन गर्ने प्रयास गरे पनि नभएको उनले बताइन् । ‘जहाज हरायो भन्दा के गर्ने कसो गर्ने भयो,’ उनले भनिन् । परिवारका सबै अभिभावक गुमाउनुपरेको पीडाले उनीहरू छट्पटाइरहेका छन् । तामाङ दम्पतीका तीन छोरा, दुई छोरी छन् ।

गोरखाका एकै परिवारका ४ जना परे

अध्ययनको सिलसिलामा अमेरिकामा रहेका गोरखाको सहिद लखन–५ तिनमानेका गणेशनारायण श्रेष्ठका छोरीहरू रविना र रोजिना घर आएका बेला परिवारसहित घुम्न मुक्तिनाथ निस्किएका थिए । ५२ वर्षीय गणेशनारायण, श्रीमती ४८ वर्षीया रश्मि, छोरीहरु २० वर्षीया रविना र २३ वर्षीया रोजिना जहाज दुर्घटनामा परेका हुन् । स्थायी घर तिनमाने भए पनि काठमाडौंमा श्रेष्ठ परिवार बस्दै आएको थियो । ‘आइतबार बिहान जहाज हरायो, केहीबेरमा हाम्रा छिमेकी पनि हुनुहुन्छ भनेपछि स्तब्ध बन्यौँ,’ तिनमानेका विजय पुडासैनीले भने, ‘वैशाख २२ मा गाउँ आएर फर्कनुभएको थियो ।’

^{मृतकहरुको शव काठमाडौं ल्याइँदै ।तस्बिर: अंगद ढकाल}

परिवारका चार जना सवार जहाज हराएको खबर पाएलगत्तै अध्ययनका लागि अमेरिकामा रहेका श्रेष्ठका छोरा रोशन नेपाल फर्केको गणेशनारायणका भान्जा कृष्ण श्रेष्ठले बताए । ‘मामा मिलनसार हुनुहुन्थ्यो, समाजसेवामा पनि रुचि राख्नुहुन्थ्यो,’ कृष्णले भने । जहाजमा तिनमानेका चार जना रहेको खबर सुनेलगत्तै गाउँपालिका अध्यक्ष रमेश थापालगायत गाउँले आइतबारै पोखरा पुगेका थिए । शव लिन श्रेष्ठका आफन्त र छिमेकी सोमबार पोखराबाट काठमाडौं गएका छन् ।

नातिनी पर्खिरहेकीे छन् उमासरा

‘सम्झनाहरू सँगै लिएर मर्ने लक्ष्य छ, सपनाहरू होइन...’ एक वर्षअघि गोसाइँकुण्ड पुग्दाको फोटो फेसबुकमा राखेर यी हरफ लेखेकी एयर होस्टेस किस्मी थापा आइतबार मुस्ताङमा अस्ताइन् ।

थासाङ–२ सानोसरेमा भएको जहाज दुर्घटनामा परिवारको एक भरोसा ढल्यो । उमासरा किस्मीको सबैथोक थिइन् । उमासरा रणपाल (परियार), किस्मीकी मामाघरकी हजुरआमा । स्याङ्जाको चापाकोट–४ मल्याङकोटकी विष्णुदेवी रणपालले गाउँमै अन्तरजातीय विवाह गरिन् । थापामगर श्रीमान्को परिवारले उनलाई दलित भन्दै स्विकारेन । छोरी जन्मिएपछि श्रीमान्ले पनि हेलाँहोचो गर्न थाले । विष्णुदेवी किस्मीलाई च्यापेर माइत फर्किइन् । छोरी र नातिनी पाल्ने जिम्मा उमासराको काँधमा आयो ।

नातिनी नजन्मिँदै उमासराले भारतीय सैनिक श्रीमान् गुमाएकी थिइन् । पेन्सन बुझेर जीविका चलाइन् । छोरी र नातिनीलाई आफ्नै भरमा राखिन् । किस्मी पढाइमा सानैबाट तेज थिइन् । पेन्सन बुझेको पैसाले नातिनी पढाइन् । विष्णुदेवीले अर्को बिहे गरेपछि झन् नातिनीभन्दा बढी छोरीकै रूपमा किस्मीलाई उनले अपनाइन् ।

किस्मीले गाउँकै विद्यालयबाट एसईई र वालिङबाट १२ कक्षा उत्तीर्ण गरिन् । उनको लक्ष्य थियो– एयर होस्टेस बन्ने । मामाका छोरा अमर परियारका अनुसार आफन्तले उक्त पेसा नरोज्न भने पनि किस्मीले मानिनन् । आफ्नो ‘सपना’ पूरा गरेरै छाडिन् । पोखरामा एयर होस्टेसको कक्षा लिइन् ।

उमासरा हक्की स्वभावकी थिइन् । अनुभव र व्यवहारले खारिएर अनेक दुःख–अड्चन पार गरेर आएकी उनी समाज सेवामा पनि सक्रिय थिइन् । गाउँटोल, छरछिमेकले उनको कुरा खान्थे । किस्मीमा ठ्याक्कै उनकै गुण सरेको अमर बताउँछन् । ‘हजुरआमा कसैसँग नडराउने, आँटिली, मिहिनेती हुनुहुन्छ,’ उनले भने, ‘दिदीको स्वभाव पनि त्यस्तै थियो ।’ किस्मीको प्रेरणाको स्रोत नै हजुरआमा हुन् ।

२७ वर्षीया किस्मी घुम्न खुब रुचि राख्थिन् । नयाँ ठाउँ घुम्ने, साहसिक गतिविधिमा रमाउने सोख थियो । गत साता काठमाडौंमा बलात्कार तथा यौन हिंसाविरुद्धको प्रदर्शनमा उनी सहभागी भएकी थिइन् । टिकटकमा भिडियो राख्दै उनले महिला सशक्तीकरणका लागि आर्थिक रूपमा आत्मनिर्भर हुनुपर्ने सन्देश दिएकी छन् । बुबाले आफ्नो नामबाट नागरिकता बनाइदिन नमान्दा उनले लडेरै लिएकी थिइन् ।

पाँच वर्षअघि उनले यती एयरलाइन्समा जागिर सुरु गरिन् । यतीले उनलाई भगिनी संस्था तारा एयरमा पठायो । उनले एयर होस्टेसका रूपमा काठमाडौं–लुक्ला, पोखरा–जोमसोम, नेपालगन्ज–रारालगायत रुटमा धेरै उडान भरिन् । केही समयअघि उनले आमा र हजुरआमालाई डोल्पा घुमाउन लगेकी थिइन् ।

मावली घरमै हुर्किएकाले मामाका छोराछोरीलाई पढाउने जिम्मा आफ्नो पनि भएको उनले महसुस गरिन् । बहिनी शर्मिला र भाइहरू आरजु र दिवसको पढाइ खर्च व्यहोरिन् । उनकी आमा विष्णुदेवी यसपटक दलित महिला वडा सदस्यमा भएकी छन् । सबैतिर राम्रो भइरहेको थियो । आइतबार जहाज दुर्घटनाको खबर सुन्दा मल्याङकोटमा सन्नाटा छायो । खबरले किस्मीकी आमा विष्णुदेवी अचेत थिइन् । उमासराले भनिन्, ‘नातिनी मेरै अघि आएर हजुरआमा भनेर बोलाउँछे कि झैं लाउँछ ।’

बुबाको त्यो अन्तिम आशीर्वाद

२५ वर्षीय उत्सव पोखरेल आइतबार बिहान जोमसोम उडानको तयारीमा थिए । पोखरामा रहेका उनले ट्विन अटरबाट उडान भर्नुअघि जाजरकोट सदरमुकाममा रहेका बुबा मणिरामसँग छोटो कुराकानी गरे । मणिरामले ‘शुभयात्रा बाबु’ भनेर आशीर्वाद दिए । उत्सव पोखराबाट जोमसोमका लागि उडे ।

मणिराम भने आफू कार्यरत जाजरकोटकै नलगाड नगरपालिकातर्फ लागे । मणिराम कार्यक्षेत्र नपुग्दै उत्सव को–पाइलट रहेको तारा एयरको उक्त विमान सम्पर्कविहीन भएको खबर आयो । मणिराम नगरपालिकाकै व्यवस्थापनमा नेपालगन्ज हुँदै काठमाडौं पुगे । सोमबार बिहान विमान दुर्घटना भएको यकिन भएपछि उनको गाउँ चौरजहारी–३ शोकमा छ । उत्सव चौरजहारीका पहिलो पाइलट थिए ।