सेनाले मनायो पृथ्वी जयन्ती

पृथ्वी जयन्ती तथा राष्ट्रिय एकता दिवसका अवसरमा सैनिक मुख्यालय जंगी अड्डामा ‘राष्ट्रव्यापी कविता प्रतियोगिताका उत्कृष्ट ७ कविता’ वाचन गरिएको थियो । इतिहासविद् प्रा. दिनेशराज पन्तले पृथ्वीनारायण शाहको दिव्योपदेशसम्बन्धी प्रवचन दिएका थिए । त्यसपछि कायममुकायम प्रधानसेनापति एवं बलाधिकृत रथी बालकृष्ण कार्कीले जंगी अड्डामा रहेको पृथ्वीनारायणको सालिकमा सलामी तथा माल्यार्पण गरे ।

तत्कालीन समयमा सेना र सर्वसाधारणलगायतले राष्ट्र निर्माणमा गरेको योगदान तथा सेनाको वीरगाथा र बलिदानमा आधारित चलचित्र ‘नालापानी’ प्रदर्शनसमेत गरिएको सेनाले जनाएको छ । सेनाले २० गते नै पृथ्वी जयन्ती मनाउन थालेको थियो । पुस २१ मा सुरु गरेको गोरखा–काठमाडौं एकीकरण मार्ग पदयात्रा गोरखा, धादिङ, नुवाकोट हुँदै मंगलबार हनुमानढोकामा टुंगिएको थियो । नेपालको सैनिक इतिहासको जगेर्नाका लागि यस्ता कार्यक्रम आयोजना गरिएको सेनाले जनाएको छ ।

यस्तै, सुर्खेतमा पृथ्वीजयन्तीको अवसरमा पुरानो सदरमुकाम, बयलकाँडा गढीमा शाहको सालिक अनावरण गरिएको छ । सेनाको पश्चिम कमान्ड हेडक्वार्टर निमारे सुर्खेतका कमान्ड सेनापति उपरथी प्रेम शाहीले सालिक अनावरण गरे । सेनाले पृथ्वीनारायणलाई आफ्नो संगठनको जन्मदाताका रूपमा लिँदै आएको छ । साढे दुई सय वर्षअघि तत्कालीन राजा पृथ्वीनारायणले विभिन्न राज्य गाभ्ने क्रममा फौज गठन गरेका थिए । कालान्तरमा त्यही फौज नेपाली सेना भएको ‘नेपाली सेनाको इतिहास’ किताबमा उल्लेख छ । सेनाको ऐतिहासिक अभिलेखअनुसार नुवाकोट युद्धमा सफलता पाएपछि पृथ्वीनारायणले त्यहाँबाट प्राप्त ७ सय नाल बन्दुकसहित श्रीनाथ, गोरख, कालीबक्स, बर्दवाणी र सबुज गरी पाँच वटा गुल्म १८१९ सालमा स्थापना गरेका थिए ।

सैनिक प्रवक्ता सन्तोषबल्लभ पौडेल नेपालको एकीकरणकर्ता र नेपाली सेनाको संगठन निर्माणमा पृथ्वीनारायणले निर्वाह गरेको भूमिकाका कारण सेनाले सम्मान गरेको बताए । ‘उहाँलाई राष्ट्रनिर्माताका रूपमा मान्दै आइरहेका हौं,’ उनले भने, ‘सेनालाई संविधानले पनि राष्ट्रिय एकताको रक्षा गर्नुपर्ने दायित्व छ ।’

सेनाको अभिलेखहरूमा नुवाकोट युद्धमा सफलता पाएपछि शाहले पाँचवटा गुल्म विसं १८१९ सालमा स्थापना गरेको भेटिन्छ । नुवाकोट विजयबाट प्राप्त करिब ७ सय नाल बन्दुकको सहयोगमा पाँचवटा कम्पनीको गठन गरिएको थियो । श्रीनाथ, गोरख, कालीबक्स, बर्दवाणी र सबुज कम्पनी खडा गरेर शाहले युद्धकला देखाउँदै सैनिक संरचना स्थापना गरेका थिए । अहिले नेपाली सेना त्यही संरचनाको विकसित रुप मानिन्छ । सेनाले ‘पृथ्वी जयन्ती तथा राष्ट्रिय एकता दिवस–२०७७’ को अवसरमा ‘पृथ्वीनारायण शाह अध्ययन केन्द्र’ स्थापना गरेको थियो ।