१७.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १५८

शीर्ष नेतृत्वको पदीय आशक्ति

पार्टीको अध्यक्ष हुनु भनेको मुलुकको चिन्ता गर्ने, राष्ट्रधनको जगेर्ना गर्दै जनसेवामा खट्ने भन्दा पनि सँधैभरि सत्ताको बाघचाल खेलेर रमाउने पदमा परिणत भएको छ । त्यसैले शीर्ष नेताहरू सदैव अध्यक्ष भइरहन चाहन्छन् ।
ध्रुव सिम्खडा

काठमाडौँ — २०७८ कात्तिक २९ गते नेकपा (माले)ले चितवनमा आफ्नो आठौँ महाधिवेशन सम्पन्न गरेको छ । महाधिवेशनबाट सीपी मैनाली पुनः महासचिव चुनिए । यी तिनै सीपी हुन्, जो २०३५ सालमा नेकपा (माले)का संस्थापक महासचिव थिए । २०३९ सालमा महासचिवबाट हटाइएपछि पनि मालेमै रहेका सीपी २०४६ सालपछि एमालेको केन्द्रीय नेतृत्वमा रहे ।

शीर्ष नेतृत्वको पदीय आशक्ति

र, २०५१ सालमा एमालेको नौ महिने शासनकालमा स्थानीय विकासमन्त्री बने । २०५४ सालमा एमाले विभाजित भई वामदेव गौतमको नेतृत्वमा माले पुनर्गठन हुँदा सीपी फेरि मालेको केन्द्रीय नेतृत्वमा रहन पुगे । २०५८ सालमा गौतमको समूह पुनः एमाले फर्किएपछि २० वर्षदेखि निरन्तर मालेको नेतृत्व सीपीले गर्दै आएका छन् ।

नेकपा (माओवादी केन्द्र)का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ३२ वर्षदेखि निरन्तर नेतृत्वमा छन् । २०४६ सालमा तत्कालीन नेकपा (मशाल) को नेतृत्व मोहन वैद्यले छोडेपछि दाहाल नेतृत्वमा आए । त्यसपछि उनी निरन्तर नेतृत्वमा छन् । २०५१ सालमा नेकपा (माओवादी) बनेपछि पनि उनी नै नेतृत्वमा रहे । २०७४ सालमा एमालेसँग एकीकरण भएपछि पनि उनी अध्यक्ष थिए । अहिले नेकपा एकीकरण भंग भएपछि पनि दाहाल अध्यक्ष नै छन् । अझै पनि उनी माओवादी केन्द्रको अध्यक्ष नै हुन चाहिरहेका छन् ।

मोहन विक्रम सिंह नेकपा (मसाल) का यस्ता नेता हुन् जो २०३१ सालदेखि लगातार महामन्त्री छन् । २०७६ जेठमा सम्पन्न नेकपा (मसाल) को आठौँ महाधिवेशनबाट उनी पाँचौंपटक महामन्त्री चुनिए । उमेरका हिसाबले उनी अहिले ८५ वर्षका भए । तैपनि पार्टी महामन्त्री छाड्न चाहँदैनन् । उनको पदप्रतिको कस्तो आशक्ति उस्तै छ ?

नेकपा (मसाल) कै चुनावी मोर्चाको रूपमा रहेको पार्टी हो, राष्ट्रिय जनमोर्चा । यसका अध्यक्ष चित्रबहादुर केसी हुन् । उनी पनि २०५२ सालमा पार्टी गठन भएदेखि नै अध्यक्ष रहँदै आएका छन् ।

लामो समय नेतृत्व गर्ने नेताहरूको सूचीमा नछुट्ने अर्को नाम माधवकुमार नेपालको पनि हो । २०५० सालमा मदन भण्डारीको निधनपछि उनले निरन्तर १५ वर्ष एमालेको नेतृत्व गरे । २०७१ सालमा सम्पन्न एमालेको नवौँ महाधिवेशनमा उनी फेरि नेतृत्वमा फर्किन खोजे । तर केपी शर्मा ओलीसित अध्यक्षमा पराजित भएपछि उनी पार्टी भित्रको विपक्षी कित्तामा बसे । अहिले पार्टीभित्र अन्तरविरोध चर्किएपछि उनी नेकपा (एकीकृत समाजवादी) गठन गरेर आफै अध्यक्ष भएका छन् । नेतृत्वदायी पदमा अर्को व्यक्तिलाई उनले पनि ल्याउन चाहेनन् ।

नेपाल मजदूर किसान पार्टी (नेमकिपा) को स्थापनाकालदेखिका एकछत्र अध्यक्ष हुन्– नारायणमान बिजुक्छे । २०४६ सालमा नेमकिपा गठन भएपछि निरन्तर अध्यक्षमा छन् । अझ उनको नेतृत्वको हिसाब त २०३१ देखि नै लाग्छ । उनी तत्कालीन किसान संघको अध्यक्ष बनेका थिए । २०४६ सालपछि चाहिँ नेमकिपा पार्टी नै बन्यो । त्यसपछि उनी निरन्तर अध्यक्ष छन् । २०४८, २०५१ र २०५६ सालको संसदीय निर्वाचनमा मादल चिन्हका उम्मेदवारहरू दैलेख, जुम्लातिरबाट निर्वाचित भएर आएका थिए । पहिले कर्णाली अञ्चलमा समेत विस्तारित हुन पुगेको नेमकिपा अहिले भक्तपुरको पनि सहरी क्षेत्रमा मात्र खुम्चिन पुगेको छ । पार्टी कमजोर हुँदै गइरहे पनि ८२ वर्षे अध्यक्षले पदबाट बिदावारी हुने संकेत देखाएका छैनन् । अब त उनी सार्वजनिक कार्यक्रमहरूमा पनि कमै देखिन र सुनिन थालेका छन् । र, पनि उनी नेमकिपाका अध्यक्षचाहिँ हुन् ।

मधेस आन्दोलनबाट उदाएका नेता हुन्, जनता समाजवादी पार्टीका उपेन्द्र यादव । २०५४ सालमै मधेसी जनअधिकार फोरम, नेपालमार्फत् राजनीतिक नेतृत्व सम्हाल्दै आएका उनले २०६३ सालमा यही फोरमलाई पार्टीको रूप दिए । पार्टी बनेपछि पनि उनी अहिलेसम्म निरन्तर नेतृत्वमा छन् । सत्ता साझेदारीका बेला उनी कहिले यता कहिले उता गर्छन् । तैपनि अध्यक्ष त्याग्न चाहँदैनन् । २०७० सालमा अशोक राईहरूको संघीय समाजवादी पार्टी र फोरमबीच एकीकरण भएर संघीय समाजवादी फोरम नेपाल बन्यो । त्यसको पनि अध्यक्ष बने यादव । त्यसपछि राजपासित मिले । त्यसको पनि अध्यक्ष बने । र, बाबुराम भट्टराईको नयाँ शक्तिसँग मिलेपछि पनि उनी जनता समाजवादीका अध्यक्ष नै छन् । मधेस पृष्ठभूमिकै राजपाका अध्यक्ष महन्थ ठाकुर पनि १४ वर्षदेखि निरन्तर अध्यक्ष छन् । काङ्ग्रेस छोडेर नयाँ तराई मधेस लोकतान्त्रिक पार्टी गठन गरेका उनी यो अवधिमा विभिन्न पार्टीहरूसँग एकीकरण र विभाजनका क्रममा पनि अध्यक्ष नै रहिरहे ।

पञ्चायत पृष्ठभूमिका नेताहरू मिलेर बनेको राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीको हालत पनि उस्तै छ । त्यहाँ पहिले लोकेन्द्रबहादुर चन्द र सूर्यबहादुर थापाको नेतृत्वप्रतिको आशक्ति धेरै थियो । त्यही कारण राप्रपा पटकपटक टुक्रा भएको थियो । पहिल्लो समय नेतृत्व नछाड्ने यो पंक्तिमा कमल थापा पनि छन् । २०६२ सालमा पार्टीभित्र विमति राख्दै राप्रपा, नेपाल गठन गरेका थापा अहिलेसम्म नेतृत्वमा छन् । यो बीचको अवधिमा जनआन्दोलनका दोषी भनी पक्राउ परेर करिब एकवर्ष थुनामा रहँदाबाहेक उनी निरन्तर अध्यक्ष छन् । अब आउने महाधिवेशनबाट उनी फेरि अध्यक्षमा फर्किने योजना बनाइरहेका छन् ।

शीर्षनेताहरूको पदप्रतिको आशक्तिको प्रवृत्ति अब अन्य नेताहरूमा पनि हुर्किदै गएको छ । यो पंक्तिमा काङ्ग्रेसका शेरबहादुर देउवा र एमालेका केपी ओली पनि छन् । मङ्सिर १०–१२ गते चितवनमा एमालेको दशौँ महाधिवेशन हुँदैछ । कुनै चमत्कार भएन भने केपी शर्मा ओली नै पुनः एमाले अध्यक्ष हुने पक्का जस्तै छ । किनकि, उनको पार्टीमा आफूसित असहमतहरूमध्ये कोही पार्टी नै फुटाएर नेकपा (एकीकृत समाजवादी) मा लागिसके भने एमालेमै भएकाहरूलाई पनि उनको विरूद्ध खडा हुनै नसक्ने अवस्थामा पुर्‍याइसकेका छन् । त्यसैले अब पनि उनी नै नेतृत्वमा दोहोरिँदै छन् ।

३५/४० वर्षदेखि आफूलाई परिवर्तनका बाहक ठान्ने कम्युनिष्ट पार्टीका अध्यक्ष/महाचिवहरूले नयाँ अनुहारहरूलाई अध्यक्ष/महासचिव बन्ने बाटो यस्तरी छेकिरहेका छन् कि उनीहरूलाई चुनौती दिनासाथ पार्टीबाटै हात धोएर हिँड्नुपर्ने माहोल सिर्जना हुन्छ । त्यसैले अध्यक्षको खिलापमा कोही पनि जाने हिम्मतै गर्दैनन् ।

नेपाली काङ्ग्रेसमा पनि यस्तै प्रवृत्ति देखिन्छ । पञ्चायतकालमै महामन्त्री बनेका गिरिजाप्रसाद कोइरालाले २०४६ सालको बहुदलपछि पनि एकछत्र पार्टी नेतृत्व गरिरहे । २०५३ सालमा पार्टी सभापति निर्वाचित भएका कोइराला जीवनको अन्तिम क्षणसम्म पनि सोही पदमा रहे । लोकतन्त्रवादी भइकन पनि उनले पार्टी संरचनामा नयाँ नेतृत्व विकास गराउन र नेतृत्व हस्तान्तरण गरेनन् । स्थापनादेखि हालसम्म काङ्ग्रेसको ७५ वर्षे लामो कालखण्डमा ५० वर्षजति त कोइराला परिवारका सदस्यमात्रै सभापति बने ।

अहिले काङ्ग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवा हुन् । फेरि पनि उनी सभापति पदमा दोहोरिन चाहन्छन् । पाँचपटक प्रधानमन्त्री भइसके । अझै पनि पार्टीको नेतृत्वमा उनी नै दोहोरिन चाहिरहेका छन् । आउँदो महाधिवेशनबाट पार्टी सभापति भएर बहुमतको प्रधानमन्त्री बन्ने जिजीविषाले उनलाई सताउन छाडेको छैन ।

प्रकाशित : कार्तिक ३०, २०७८ १८:५५
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

बैंकमा लगानीयोग्य रकम थुप्रिएर साढे ६ खर्ब नाघेको छ। बैंकहरूले ब्याजदर घटाउँदासमेत कर्जा प्रवाह बढ्न नसक्नुको कारण के हो?