कान्तिपुर वेबसाईट
AdvertisementAdvertisement
२४.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १४९

राजनीतिक परिस्थितिसँगै फेरियो चीनको दलीय प्राथमिकता

आफूले भरोसा गरेका दुई ‘को–पाइलट’ले उडाएको नेकपा बीचमै ‘दुर्घटना’मा परेपछि चीनले संसद्‌मा प्रतिनिधित्व गर्ने सबै दलसँगको सहकार्यमा जोड दिन थालेको छ
जगदीश्वर पाण्डे

काठमाडौँ — नेपालका लागि चिनियाँ राजदूत होउ यान्छी गत शुक्रबार नवनियुक्त प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवालाई बधाई दिन बालुवाटार पुगिन् । त्यस भेटमा उनले कांग्रेस सभापतिसमेत रहेका देउवालाई चीनले थप १६ लाख मात्रा खोप अनुदानमा सहयोग गर्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गरेको सन्देशसमेत दिइन् ।

राजनीतिक परिस्थितिसँगै फेरियो चीनको दलीय प्राथमिकता

त्यसपछि उनले एमाले नेता तथा पूर्वप्रधानमन्त्री माधवकुमार नेपाल र माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहालसँग भेटवार्ता गरिन् । सबै भेटमा होउ र नेताहरूले दुई मुलुकबीच सहकार्य गर्दै अघि बढ्ने बताए ।

२०७७ पुस ५ अघि फर्किने हो भने होउको भेटवार्ता तत्कालीन नेकपाका नेताहरूसँग बढी हुन्थ्यो । उनी नेकपाका अध्यक्षद्वय केपी शर्मा ओली र पुष्पकमल दाहालसँग भेटिरहन्थिन् । राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीसँग पनि होउको पटक–पटक भेटवार्ता हुन्थ्यो । नेकपाको सरकार भएकै बेला चिनियाँ राष्ट्रपतिले सी चिनफिङले २०७५ असोजमा नेपाल भ्रमण गरेका थिए ।

नेपालबाट राजतन्त्र हटेपछि चीनको ध्यान नेकपातर्फ केन्द्रित थियो । नेकपासँग सहकार्यका नाममा चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टी (सीपीसी) ले धेरै कार्यक्रम गर्‍यो । नेकपालाई पार्टी र सरकार कसरी चलाउनुपर्छ भन्ने प्रशिक्षण पनि दियो । नेकपाका नेताहरूले गर्वका साथ उक्त प्रशिक्षण लिएका थिए । आफूले विश्वास र भरोसा गरेका दुई ‘को–पाइलट’ ले उडाएको नेकपा बीचमै दुर्घटना भएपछि चीनले नेपाली पक्षसँग सहकार्यको प्राथमिकतामा निकै फेरबदल गरेको छ ।

सुरुआतमा एमाले र माओवादी केन्द्रलाई मिलाएर बलियो नेकपा बनाउन र पार्टीभित्र विवाद आएपछि त्यसलाई समाधान गर्न पनि चीनले भूमिका खेलेको थियो । आफ्नो पहलमा नेकपाको विवाद नमिलेपछि चीनले नेपालसम्बन्धी रणनीतिमा परिवर्तन गर्‍यो । नेपालका सानादेखि ठूला दल जो सत्तामा आउन सक्छन् वा सामेल हुन्छन्, सबैसँग सहकार्य गर्न थाल्यो ।

नेकपाभित्र विवाद उत्कर्षमा पुगेका बेला सहजीकरण गर्न अघि सरेकी राजदूत होउ र नेपाल भ्रमणमा आएका सीपीसीका पदाधिकारीप्रति तत्कालीन प्रधानमन्त्री तथा नेकपा अध्यक्ष ओली रुष्ट भए । पार्टी विभाजन भयो । त्यसयता चिनियाँ राजदूत र ओलीबीच भेटवार्ता हुने वातावरण बन्न सकेको छैन ।

नेपाल तथा दक्षिण एसियाली केन्द्र (सिनास) का कार्यकारी निर्देशक मृगेन्द्रबहादुर कार्की नेपालको परिस्थिति परिवर्तन भएसँगै चीनले नेपाल रणनीतिमा पनि फेरबदल गरेको मान्छन् । ‘चीनको चाहना नेकपाको नेतृत्वमा रहेको स्थिर सरकार थियो, उसले सोचेजस्तो भएन । नेपालको राजनीतिक घटनाक्रम नयाँ दिशामा मोडियो । त्यसैलाई मध्यनजर गरेर चीनले पनि आफ्नो रणनीति बदल्यो,’ उनले भने, ‘अहिले नेपालका संसद्मा प्रतिनिधित्व गर्ने सम्पूर्ण साना–ठूला दलसँग चीनले सहकार्य गरिरहेको छ ।’

चिनियाँ पक्षले ६ महिनायताका कार्यक्रममा नेपालका सबै पार्टीहरूसँग सहकार्य गरिरहेको छ । चिनियाँ पक्षले आफूले त्यसैलाई जोड दिएको प्रस्ट पारेको छ । राजदूत होउले असार २८ मा नेपाली सञ्चारकर्मीसँगको अन्तरक्रियामा चीन अन्य मुलुकका जस्तै नेपालका राजनीतिक दलहरूसँग पनि सहकार्य गरेर अघि बढ्न चाहेको बताइन् ।

सीपीसी एक शताब्दी वर्ष पुगेको अवसर पारेर चिनियाँ राष्ट्रपति सीले असार २२ मा नेपालसहित विश्वका १ सय ६० भन्दा बढी मुलुकका ५ सयभन्दा बढी राजनीतिक पार्टीका नेताहरूलाई भर्चुअल सम्बोधन गरेका थिए । उक्त सम्बोधनमा सीपीसीका महासचिवसमेत रहेका सीले राजनीतिक दलहरू जनउत्तरदायी हुनुपर्ने र मानव जातिको हितमा काम गर्नुपर्ने उल्लेख गरेका थिए । उनले राजनीतिक दलहरूबीच सहकार्य गर्दै अघि बढ्नुपर्ने विचार राखेका थिए ।

उक्त कार्यक्रममा नेपालका तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीसहित संसद्मा प्रतिनिधित्व गर्ने अधिकांश दलका नेता सहभागी थिए । सीपीसीले यसअघि जेठ १२ मा पनि नेपाली राजनीतिक दलहरूलाई समेटेर भर्चुअल रूपमा सहकार्य अघि बढाउनका लागि छलफल गरेको थियो । सीपीसीको अन्तर्राष्ट्रिय विभागले गरेको दुई मुलुकका पार्टीहरूबीचको उक्त कार्यक्रममा एमाले, माओवादी केन्द्र, कांग्रेस, जनता समाजवादी पार्टी, नेपाल मजदुर किसान पार्टी, राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीलगायतका दलहरूलाई समेटिएको थियो ।

२०७७ पुस ५ मा ओलीले प्रतिनिधिसभा विघटन गर्नुअघि तत्कालीन नेकपा र सीपीसीबीच लगातार कार्यक्रम भएका थिए । २०७६ असोज ६ र ७ मा काठमाडौंमा सी चिनफिङ विचारधाराबारे सीपीसीको धारणा तथा नेकपा र सीपीसीबीच ‘विचारधारात्मक छलफल कार्यक्रम’ भएको थियो । जसमा सीपीसीका विदेश विभाग प्रमुख सङ ताओसमेतको सहभागिता थियो । त्यही बेला तत्कालीन नेकपाका विदेश विभाग प्रमुख माधवकुमार नेपाल र सीपीसीका अन्तर्राष्ट्रिय विभागका प्रमुख ताओबीच दुई पार्टीको भ्रातृ सम्बन्ध स्थापित गर्ने सम्बन्धमा सम्झौतापत्रमा हस्ताक्षरसमेत भएको थियो । सीपीसीले त्यति बेला नेपालका अन्य दलसँग सहकार्य गर्न जोड दिएको थिएन ।

यस्तै २०७७ असारमा सीपीसीको अन्तर्राष्ट्रिय विभाग र तत्कालीन नेकपाको स्कुल विभागको संयुक्त आयोजनामा पार्टी र देशलाई परिचालन गर्ने अनुभव आदानप्रदान भएको थियो । त्यस बेला सीपीसी र नेकपाका उच्च पदाधिकारीबीच भर्चुअल रूपमा गोष्ठी भएको थियो । तर ओलीले पहिलो पटक संसद् विघटन गरेलगत्तै नेपालको पछिल्लो राजनीतिक घटनाक्रम बुझ्न सीपीसी अन्तर्राष्ट्रिय विभागका उपमन्त्री कुओ येचौको नेतृत्वमा चार सदस्यीय विशेष टोली नेपाल आएको थियो । नेकपामा विवाद आएका कारण त्यस बेला नेकपाका नेताहरूबाहेक कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवालाई पनि उक्त टोलीले भेटेको थियो । चीनले देउवासँगको सोही भेटबाट अब आफ्नो सहकार्य नेकपा वा यसबाट फुटेका पार्टीहरूसँग मात्र नहुने प्रस्ट पारिसकेको थियो ।

भूराजनीतिक विज्ञ श्रीधर खत्री नेपालको राजनीतिक अवस्थामा परिवर्तन आएपछि चीनले अब सबै पक्षसँग सहकार्य गरेर जानुपर्ने हिसाबमा दलहरूसँग सहकार्य गर्न खोजेको ठान्छन् । ‘राजतन्त्रको कालमा राजासँग सहकार्य गरेको चीनले नेपालमा २०४६ सालमा प्रजातन्त्र आएपछि पनि संवैधानिक राजतन्त्रलाई नै आफ्नो नजिकको मित्र मानेको थियो,’ उनले भने, ‘नेकपा सबैभन्दा ठूलो कम्युनिस्ट पार्टी बनेर आएपछि भने चीनले उसैसँग सहकार्य गर्न खोजेको थियो तर पार्टी एक नरहेपछि फेरि नेपालका सबै स्टेक होल्डरसँग सहकार्य गर्न खोजेको देखिन्छ ।’

प्रकाशित : श्रावण ७, २०७८ १२:५४
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

बैंकमा लगानीयोग्य रकम थुप्रिएर साढे ६ खर्ब नाघेको छ। बैंकहरूले ब्याजदर घटाउँदासमेत कर्जा प्रवाह बढ्न नसक्नुको कारण के हो?