घर नै ग्यालरी

कलामा तीन पुस्तादेखि निरन्तरता दिइरहेको राणा परिवारको संयुक्त कला प्रदर्शनी यतिखेर बबरमहलस्थित नेपाल आर्ट काउन्सिलमा देख्न सकिन्छ । ‘लिगेसी’ शीर्षकमा पाँच दर्जन हाराहारी कृतिमा चार कलाकारले आ–आफ्नो समयका अनुभूति व्यक्त गरेका छन् । प्रकृति, मानव तथा जीवलाई प्रतीकात्मक रूपमा उतारेर भोगाइ, शैली तथा बिम्ब फरक प्रस्तुत गरेका छन् । अँध्यारोभित्र उज्यालो खोजेका छन् भने नकारात्मक तत्त्वमा सकारात्मक बाटो औंल्याउने जमर्को गरेका छन् ।

कलाकृतिहरूमा प्रकृति, जीव तथा मानव आकृतिका बिम्बहरू छन् । पुस्ता फरक भए पनि आफ्ना अनुभूतिलाई अभिव्यक्त गर्ने माध्यम एउटै भएकोमा दोस्रो पुस्ताका रूपमा प्रतिनिधित्व गरेका सुदर्शन निकै प्रसन्न छन् । बसुन्धरास्थित घरमा उनीसँगै बाबु झसेन्द्र, श्रीमती सुनीता र छोरी प्रधिका लागि कला सिर्जना गर्ने र सजाउने आआफ्नै कोठा छन् । आफ्नो घर नै एउटा ग्यालरीका रूपमा सजिएकामा अझ उनी दंग छन् । कला सिर्जनालाई एकै घरमा तीन पुस्ताका कलाकारहरूले एकसाथ अगाडि बढाउन पाउँदा गर्व महसुस हुने सुनीता बताउँछिन् । ‘उहाँ (सुदर्शनविक्रम) र मैले कलालाई सक्रिय रूपमा अगाडि बढाइरहेका छौं । यसमा फेरि छोरी थपिइन्,’ उनले भनिन्, ‘बुबा (झसेन्द्रविक्रम) ले जागिर सँगसँगै चित्रहरू कोरिरहनुभएको थियो तर प्रदर्शनीमा ल्याउनुभएको थिएन । कलामा पुनः उहाँको सक्रियताका लागि हामी एकसाथ आएका छौं ।’

बाल्यकालदेखि कलाकारितामा लागेको भए पनि ८५ वर्षीय झसेन्द्रविक्रमको सिर्जना यात्रा जागिरे जीवनसँगै केही धिमा बन्यो । तर कलाप्रतिको भोक मेटिएको थिएन । जागिरबाट अवकाशयता उनी सिर्जनामै तल्लीन छन् । प्रदर्शनीमा उनले बुद्ध जीवनी तथा भैरवलाई क्यानभासमा देखाएका छन् । बुद्धलाई शान्ति तथा भैरवलाई आक्रोशको प्रतीकका रूपमा चिनिए पनि उनले यी दुई विपरीतलाई एक बनाएर सकारात्मक आशालाई संकेत गरेका छन् ।

सुदर्शनले मूर्तिकला तथा चित्रकलामा मानव तथा जीवको यथार्थ बाँच्ने अस्तित्वलाई उठान गरेका छन् । आफ्ना कलाभि समाजका विविध शास्त्र तथा दर्शनमा आधारित नियमभन्दा हरेक प्राणीले आफ्नो यथार्थमा बाँच्न सिक्नुपर्छ भन्ने मान्यता राख्ने उनले बताए । प्रदर्शनीमा रहेका चित्रमा हरियो तथा नीलो रङमा रुमलिएको जीव, महिला आकृतिमा पुतलीको जीवनचक्र र मुहारलाई बाहिर ल्याउन चेष्टा गरिरहेको मानव आकृति छन् ।

सुनीताले महिला र प्रकृतिलाई बिम्ब बनाएर समकालीन समाज देखाउन खोजेकी छन् । भन्छिन्, ‘हामी बराबरीको कुरा त गर्छौं तर व्यवहारमा अझै हुनै बाँकी छ । परम्परागत मान्यताले महिलालाई छाडेको छैन ।’ छोरी प्रधिको कलामा पनि महिलालाई नै प्राथमिकतामा राखिएको छ । प्रदर्शनीबाट संकलन हुने रकम सामाजिक सेवा कोषमा दिने योजना छ ।