प्रदेश २ मा शीतलहरको कहर
जनकपुर — तापक्रम घट्दै जाँदा प्रदेश २ मा शीतलहरको कहर सुरु भएको छ । लुगलुग कमाउने ठन्डीले जनजीवन प्रभावित बनेको छ । सहरी क्षेत्रमा मानिसको चहलपहल पातलिएको छ भने दाउरा, काठ र पराल बालेर चोकचोकमा आगो ताप्ने क्रम बढेको छ ।
प्रदेश २ प्रहरी कार्यालय जनकपुरका अनुसार पुसयता शीतलहरले ४ जनाको मृत्यु भएको छ । सिरहामा ५ दिनयता मात्रै ३ जनाले ज्यान गुमाएका छन् । मृत्यु हुनेमा ८ वर्षीय बालक पनि छन् । प्रदेश प्रहरी कार्यालयका एसएसपी मसरुद आलम खानले सिरहामा ३ जना र सर्लाहीमा १ जनाको मृत्यु भइसकेको पुष्टि गरे ।
पुस ५ गते सर्लाहीको हरिपूर्वा–४ का ५४ वर्षीय रोजाइ शेखको ठन्डीकै कारण मृत्यु भएको जिल्ला प्रहरी कार्यालय सर्लाहीले जनाएको छ । सिरहा प्रहरीका अनुसार कर्जन्हा–३ बन्दीपुरका ७० वर्षीय बिल्टु महतो, बरियारपट्टी–१ का ८५ वर्षीया प्रयागीदेवी साह र मिर्चैया–७ मोरहाका ८ वर्षीय बालक जाविर राइनको मृत्यु भएको छ ।
प्रदेश २ का मुख्य सहरहरूको तापक्रम लगातार ओरालो लागेको छ । जनकपुर, वीरगन्ज, राजविराज, कलैया, मलंगवा र जितपुर सिमरामा अत्यधिक चिसो भएको छ । जनकपुरको मुख्य चोकहरूमा दाउरा बालेर आगो ताप्ने र न्यानो खाना उपलब्ध गराउने अभियान थालिएको छ । धनुषाको ग्रामीण क्षेत्र र विपन्न बस्तीमा शीतलहरको कहरले झन् सताएको छ । ‘ग्रामीण र विपन्न बस्तीमा तीनै तहका सरकारले न्यानो लुगा, खानेकुरा र दाउराको प्रबन्ध मिलाउनुपर्छ,’ जनकपुरका सामाजिक अभियन्ता अमरचन्द्र अनिलले भने ।
दुई महिनायता घुर ताप्ने क्रममा जलेका २ महिलाको जनकपुर प्रादेशिक अस्पतालमा मृत्यु भएको छ । जिल्ला प्रहरी कार्यालय धनुषाका प्रहरी नायब उपरीक्षक मकेन्द्र मिश्रका अनुसार धनुषा विदेह–१ की ६५ वर्षीया रिझनी पासवान र महोत्तरीको जलेश्वर–५ की ८४ वर्षीया भुलो देवीको मृत्यु भएको हो ।
प्रादेशिक अस्पतालमै उपचारका क्रममा रहेकी महोत्तरी औरही–५ श्रीपुरकी २७ वर्षीया सवयदेवी मुखियाको ढाडमुनिको भाग जल्दा अवस्था चिन्ताजनक छ । साँझपख घरमा आगो बालेर हातखुट्टा सेक्न लाग्दा उनको साडीबाट आगो सल्केको थियो । जनकपुरधाम–४ की ७५ वर्षीया सोनापरी देवीको शरीर डढेको छ । ढाडमुनिको भाग जलेर चिन्ताजनक अवस्थामा रहेकी उनको उपचार भइरहेको छ ।
आगो ताप्ने क्रममा शरीर जलेपछि जनकपुर प्रादेशिक अस्पतालमा उपचार गराउँदै महिला । तस्बिर :सन्तोष सिंह/कान्तिपुर
प्रादेशिक अस्पताल जनकपुरको बर्नवार्डमा रहेका ६ बेड नै भरिएका छन् । आगोले जलेका अधिकांश महिला गरिब र विपन्न परिवारका हुन् । अस्पतालमा पछिल्ला २ महिनामा आगोमा जलेका २० जना महिला भर्ना भएकामा २ जनाको मृत्यु भएको छ । जनचेतना अभावले जलेको घाउमा तेल, टुथपेस्ट, बेसार र अन्य जडीबुटी लगाउनाले उपचारमा समस्या हुने गरेको डा. राजेश साहले बताए ।
जिल्ला प्रहरी कार्यालय धनुषाका अनुसार आगोमा जलेर आर्थिक वर्ष २०७५/७६ मा ७ जना र २०७६/७७ मा ६ जनाको मृत्यु भएको छ । निरन्तरको शीतलहर र चिसोले सर्लाहीमा चार दिनदेखि घाम लागेको छैन । चिसो स्याँठ र बाक्लो कुहिरोले सडकमा चहलपहल कम छ । पुसको अन्त्यदेखि चिसो हावासँगै यहाँ शीतलहर चलेको छ । कठ्यांग्रिँदो चिसोले विपन्न, मुसहर र दैनिक ज्यालादारी गरेर गुजारा चलाउने परिवार सबैभन्दा बढी प्रभावित छन् । मजदुरहरू काममा जान पाएका छैनन् ।
शरीर ढाक्ने न्यानो कपडा र ओढ्ने–ओछ्याउने नहुँदा उनीहरूको दैनिकी कष्टकर छ । विपन्न तथा मुसहरहरू जाडो छल्न अधिकांश समय आगो तापेर बस्न बाध्य छन् । बाँकीको समय घरमै परालले बनाएको गुन्द्री ओढेर बस्छन् । पराल र पातलो ओढ्नेको भरमा उनीहरू शीतलहर झेलिरहेका छन् । ‘जाडो छल्न जुटको बोरामा पराल हालेर सिरक तथा डसना बनाएका छौं,’ स्थानीय शान्ति माझीले भनिन्, ‘प्रत्येक जाडोमा हाम्रो परिवारको सहारा पराल राखेको सिरक र डसना नै हो ।’
पुस सुरु भएसँगै बसेको जिल्ला विपद् व्यवस्थापन समितिको बैठकमा स्थानीय तहहरूले आफ्नो तयारी थालेको बताइएको थियो । तर चार दिनदेखिको शीतलहरमा स्थानीय तहको तयारी शून्य देखिएको छ । ‘हाम्रो गाउँका दुई जना प्रदेश सांसद छन्, नगरको मेयर र उपमेयर पनि हाम्रै गाउँका हुन्,’ स्थानीय रामचन्द्र रायले भने, ‘चिसो स्याँठ चल्दा पनि नेताहरूले केही व्यवस्थापन गर्न सकेका छैनन्, हामी नजिक भएकाको यो हालत छ भने दूरदराज गाउँका बासिन्दाको अवस्था झन् के होला ?’
सप्तरीको तिलाठी कोइलाडीका देवन सदाले शीतलहरसँग जसोतसो जोगिनु त आफूहरूको जीवनचक्र बनिसकेको बताए । ‘प्रकृतिको मार पनि दलित र विपन्नलाई नै पर्ने रहेछ,’ उनले भने, ‘एकातिर शीतलहरको जाडोबाट बच्न मुस्किल छ, अर्कोतिर भोक टार्ने समस्या पनि सँगै छ ।’
बिरामी बढे
सप्तरीको गजेन्द्रनारायण सिंह अस्पताल राजविराजको आकस्मिक कक्षमा कार्यरत अहेव रमेशकुमार यादवका अनुसार तीन दिनयताको चिसोका कारण प्रभावित भएर आउने बिरामीको संख्या बढेको छ । कोल्ड डाइरियाका साथै हातखुट्टा नचल्ने समस्या भएका बिरामी अत्यधिक छन् । चिसोको असर चौपाया तथा हिउँदे बालीमा समेत परेको छ ।
चिसो बढेपछि जिल्ला अस्पताल सर्लाहीमा बिरामीको चाप बढेको अस्पतालका मेडिकल सुपरिन्टेन्डेन्ट सञ्जीव सिंहले बताए । ‘अति विपन्न परिवार नै प्रभावित भएर आउने गरेका छन्,’ उनले भने, ‘त्यसमा वृद्धवृद्धा र बालबालिकाको संख्या बढी छ ।’ शीतलहर र बाक्लो हुस्सुका कारण सप्तरीका सरकारी कार्यालयमा सेवाग्राहीको उपस्थिति न्यून देखिएको छ । हुस्सुले भिजिबिलिटी कम भएपछि पूर्वपश्चिम राजमार्गसहित जिल्लाको भित्री सडकमा सवारीसाधन दिउँसै बत्ती बालेर गुडिरहेका छन् ।
– सन्तोष सिंह (धनुषा), ओमप्रकाश ठाकुर (सर्लाही), भरत जर्घामगर (सिरहा) र अवधेशकुमार झा (सप्तरी)
प्रकाशित : माघ ५, २०७७ ०६:४७
