संक्रमणबीच कसरी मनाउने तिहार ?

‘बच्चाहरू शंकास्पद संक्रमित र जोखिम वर्ग दुवैसँग घुलमिल हुन्छन्,’ उनले भने, ‘संक्रमणका हिसाबले बालबालिका त्यति जोखिममा छैनन् तर उनीहरूले एकबाट अर्कामा सजिलै रोग सार्ने भएकाले धेरै घुलमिल नगर्दा राम्रो ।’ देउसीभैलो नखेल्न र टीका लगाउन नातेदारकहाँ नजानसमेत उनले युवा र बालबालिकालाई आग्रह गरे, ‘यसपालि जहाँ छौं, त्यहीं बसेर सावधानीसाथ तिहार मनाऔं ।’ संक्रमणको समयमा खानपानमा समेत ध्यान दिनुपर्ने उनले बताए । ‘भाइरसमुक्त भए पनि शरीर पहिले जस्तो हुँदैन, जुनसुकै अंगमा असर गरेको हुन सक्छ,’ डा. बाँस्तोलाले भने, ‘यस्तो बेलामा मद्यपान र धूमपानले ती अंग थप बिगार्न सक्छ, अन्य खानेकुरा भने बार्न जरुरी छैन ।’

जनस्वास्थ्यविद् डा. समीरमणि अधिकारीले संक्रमणको समयमा तिहारलाई फरक तरिकाले मनाउन सुझाए । ‘तिहारमा बालबालिका र युवा बढी संलग्न हुने भएकाले दसैंमा जस्तो धेरै जोखिम छैन,’ उनले भने, ‘भौतिक दूरी कायम गरेर टीका लगाउन, कुराकानी गर्न मिल्छ,’ उनले भने, ‘वृद्धवृद्धाको नजिक धेरै नबस्ने, बस्नै परे कोठा खुला राख्ने गर्नुपर्छ ।’ घरमै संक्रमित भए सकेसम्म आइसोलेसनमै बस्ने र टीका लगाउने, भोज खाने जस्ता सांस्कृतिक माहोलमा मिसिन नहुने उनले बताए । ‘घरमै बसेका संक्रमितलाई सास फेर्न गाह्रो भए वा छाती दुखे चाड सकिने प्रतीक्षा गर्नु हुँदैन,’ उनले भने, ‘सक्दो चाँडो अस्पताल जानुपर्छ या स्वास्थ्यकर्मीको सल्लाह लिइहाल्नुपर्छ ।’

कोरोना संक्रमण समुदायमा फैलिसकेकाले सकभर घरभित्रै चाड सीमित राख्नुपर्ने संक्रामक रोग विशेषज्ञ डा. प्रभात अधिकारी बताउँछन् । ‘भीड गर्दा संक्रमण फैलिने जोखिम छ भन्दाभन्दै दसैंमा लापरबाही भयो र संक्रमण झन् बढ्यो,’ उनले भने, ‘तिहारमा पनि उस्तै व्यवहार गर्ने हो भने संक्रमण अझै अनियन्त्रित हुन्छ । त्यसैले मास्क नफुकाली खुला ठाउँमा बसेर टीका लगाउनुपर्छ, एकै ठाउँमा भेला भएर खाना खानु पनि हुँदैन ।’ परिवारमा कसैलाई रुघाखोकी मात्रै लागेको छ भने मौसमी फ्लू भनेर नझुक्किन र कोरोनाकै लक्षण मानेर क्वारेन्टाइनमा बस्नसमेत उनले सुझाव दिए ।

संक्रमितको संख्या बढ्दै गएर शनिबारसम्म २ लाख ८ हजार २ सय ९९ पुगिसकेको छ । २४ घण्टामा मुलुकभर १ हजार ९ सय ४६ जना संक्रमित थपिएका छन् भने उपत्यकामा थप ८ सय ३५ जनामा कोरोना संक्रमण पुष्टि भएको छ ।

सरकारले लक्षण भएका कोरोना संक्रमितको मात्रै निःशुल्क परीक्षण र उपचार गर्ने भएको छ । निःशुल्क सेवा सरकारी अस्पताल र प्रयोगशालामा मात्रै उपलब्ध हुनेछ । आइसोलेसन सेन्टरमा बस्नेले शुल्क तिर्नुपर्ने वा नपर्ने भन्नेमा स्वास्थ्य मन्त्रालयले जारी गरेको सूचनामा उल्लेख छैन ।

सरकारले असोज १९ मा निश्चित समूहको मात्रै निःशुल्क उपचार गर्ने निर्णय गरेको थियो । यो निर्णय संविधानमा उल्लेख भएको आधारभूत स्वास्थ्य सेवा निःशुल्क हुने मौलिक हक र यो हक कार्यान्वयन गर्न बनेको ऐनविपरीत रहेको भन्दै सर्वोच्च अदालतमा निवेदन परेको थियो । निःशुल्क उपचार र परीक्षण गर्न नसक्ने भन्दै सरकार पन्छिन खोजे पनि सर्वोच्चको आदेशपछि बाध्य भएर निश्चित सरकारी अस्पताल र प्रयोगशालामा मात्रै निःशुल्क उपचार तथा परीक्षण गर्न लागेको हो । मन्त्रिपरिषद्ले कात्तिक २४ मा लक्षण भएका संक्रमितको निःशुल्क उपचार गर्ने निर्णय गरेको हो । निर्णय कार्यान्वयन गर्न पत्राचार गर्दै स्वास्थ्य मन्त्रालयले सूचनामा लेखेको छ, ‘सरकारले कोभिड–१९ को परीक्षण र उपचार गर्न सूचीकृत गरेका सरकारी प्रयोगशाला र सरकारी अस्पतालमा कोरोनाको लक्षण वा चिह्न देखिएका बिरामीको परीक्षण र उपचार निःशुल्क गरिनेछ ।’ सरकारी अस्पतालमा उपचार गराएका व्यक्तिको कोरोना बिमा गरेको भए त्यही रकमबाट उपचार हुने मन्त्रालयका सहप्रवक्ता डा. समीरकुमार अधिकारीले बताए ।

स्वास्थ्य मन्त्रालयले काठमाडौं उपत्यकामा सहिद शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पताल, पाटन, सशस्त्र प्रहरी अस्पताल बलम्बु, शिक्षण अस्पताल महाराजगन्ज, वीर र भक्तपुर अस्पताललाई कोरोना संक्रमितको उपचार गर्ने अस्पतालमा सूचीकृत गरेको छ । उपत्यकाबाहिर प्रदेश अस्पताललाई तोकिएको छ । टेकुको सहिद शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पतालले भने एक सय डिग्री फरेनहाइट वा त्यसभन्दा बढी ज्वरो आएका वा अन्य लक्षण भएका व्यक्तिलाई मात्रै निःशुल्क पीसीआर गर्ने सूचना जारी गरेको छ । लक्षण नभएका व्यक्तिले भने दुई हजार रुपैयाँ तिरेर पीसीआर गर्नुपर्ने छ ।