अदालत पुग्यो ‘भैंसी’ विवाद

अन्नपूर्ण–१० घान्द्रुकका रामबहादुर परियारले गत वर्षको जेठमा आफ्ना १–१ वर्षका दुईवटा पाडा मोक्यु लेकको गोठमा पुर्‍याएका थिए । दाजु सुकबहादुरले व्यावसायिक गाईभैंसीपालन गरेकाले उनकै गोठमा रामबहादुरले पाडा छोडेका थिए । लेकमा चर्दाचर्दैका दुवै पाडा फागुनमा हराए । रामबहादुरले लेकतिरको भेग धेरै खोजे, फेला परेनन् ।

असारको २७–२८ मा उनले अन्नपूर्ण–८ दाङसिङको लेक थमडाँडामा दुई नयाँ पाडा देखापरेको खबर पाए । बर्खा भएकाले उतिबेलै जान सकेनन् । साउन ६ मा उनी छोरालाई साथ लिएर थमडाँडा पुग्दा थमडाँडा सामूहिक अर्ग्यानिक कृषि तथा पशुपन्छी फार्ममा दुई पाडा भेटिए । उनले आफ्नो भन्दै गोठालासँग दाम्लो मागेर भैंसी लिएर घर फर्के ।

९–१० दिनपछि फर्मका सञ्चालक रामप्रसाद ढुंगाना र दिनेश गुरुङलगायत रामबहादुरको घरमा पुगे ।

भैंसी आफ्नो भएकाले फिर्ता दिन भने । माघ १० मा दुई भैंसी लामखेतका सविन तिवारीसँग ५३ हजार रुपैयाँमा किनेको उनीहरूको दाबी थियो । रामबहादुरले बेंसी र लेकको भैंसीको रौं नै फरक हुने तर्क गरे । भैंसीको गुनबैगुन सोधे । उनीहरूले केही बताउन सकेनन् । घान्द्रुक चौकीका प्रहरी र स्थानीय भद्रभलादमीसहित दुई पक्षबीच छलफल भयो । भैंसी कसको भन्ने टुंगो लागेन ।

भैंसीको निहुँमा दुई गाउँबीच द्वन्द्व

फर्म सञ्चालक ढुंगानासहितको टोली गाउँपालिकाकै वीरेठाँटी चौकीमा पुगे । प्रहरीले पोखराको बगर चौकी जान भन्यो । बगर चौकीका प्रहरीमा कोरोना देखिएकाले छलफल हुन सकेन । विवाद गाउँमै मिलाउन भन्दै फर्काइदियो । फर्म सञ्चालकले गाउँपालिकाको न्यायिक समितिमा उजुरी दिए । अब यो विवाद रामबहादुर र अर्का फर्म सञ्चालकको मात्रै भएन, बरु घान्द्रुक र दाङसिङबीच भयो । एकअर्कालाई चोरदोष लगाएकाले इज्जतको सवाल भएको दुवै गाउँलेले सम्झिए ।

गाउँपालिका उपप्रमुख सगुन गुरुङले तीनपल्टसम्म दुवै पक्षलाई राखेर छलफल चलाइन् । दुवै पक्षले आआफ्नो तर्क पेस गरे । न्यायिक समितिकी संयोजक उनी असोज १४ मा घान्द्रुकमै पुगिन् । रामबहादुर घरमा थिएनन् । गोठमा पुगेर भैंसी हेरेपछि उनले ती दुई पाडा दाङसिङेको भएको निर्णय गरिन् । फर्म सञ्चालकलाई गोठबाट भैंसी फुकाउन भनिन् । स्थानीयले फुकाउन दिएनन् । दुई पक्षबीच झडपको स्थिति आयो । ‘रामबहादुरले भैंसी हान्ने, मार्ने, चम्क्याहा खालको छ भन्थे, थमडाँडाकाले आफ्नो भैंसी गुनी छ भन्थे,’ उनले भनिन्, ‘हामी त्यत्रो मान्छे त्यहाँ पुग्दा पनि भैंसी थपक्क बस्यो । त्यसैले मैले भैंसी थमडाँडाकै हो भन्ने ढुक्क भएर निर्णय गरें ।’

रामबहादुरको भैंसी फागुनमा हराएको तर थमडाँडाको फर्म सञ्चालकले माघ १० मै भैंसी किनेकाले उनीहरूकै भएको निष्कर्षमा पुगेको तर्क उनले गरिन् । न्यायिक समितिले प्रहरीलाई निर्णय कार्यान्वयन गराउन पत्र लेख्यो । फर्म सञ्चालक प्रहरी लिएर असोज १५ मा घान्द्रुक गएका थिए । स्थानीयले विरोध गर्ने चाल पाएपछि प्रहरीको टोली बाटैबाट फर्कियो ।

दाङसिङका गाउँवासी नै मिलेर नक्कली भैंसी बिक्रेता खडा गरेको रामबहादुरको आरोप छ । आफूले फागुनमा भैंसी हराएको बताएपछि माघमा किनेको बनाएर नक्कली बिक्रेता देखाएको आरोप उनले लगाए । न्यायिक समितिको निर्णयविरुद्ध रामबहादुरले बुधबार जिल्ला अदालतमा रिट दायर गरेका छन् । न्यायिक समितिको निर्णय कानुनविपरीत भएकाले खारेज गर्नुपर्ने उनको माग छ । ‘कतै चौपाया हराएको छ र त्यहीं चौपाया भेटिएको छ भने न्यायिक समितिले हेर्न मिल्छ,’ उनले भने, ‘मेरो व्यक्तिगत गोठमा भएको भैंसी अर्कोलाई फुकाएर लैजा भन्ने अधिकार समितिलाई छैन ।’

निर्णय कार्यान्वयन गराउन आफूमाथि उल्टै प्रहरी लगाएर पक्राउ गर्ने धम्की आएपछि न्यायिक समितिको निर्णयविरुद्ध जिल्ला अदालतमा पुनरावेदन गरेको उनको भनाइ छ । ‘म घरमै नभएको मौकामा गएर समितिले निर्णय गरेछ,’ उनले भने, ‘निर्णयको प्रतिलिपि माग्दा पनि पाइनँ ।’