कान्तिपुर वेबसाईट
AdvertisementAdvertisement
१६.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १६०

रामलीला मैदानमा मजदुरको दारुण कथा

विभिन्न जिल्लाबाट कामको खोजीमा आएकाहरु हिजोआज कामविहीन छन्, बिहानै रामलीला मैदानमा जम्मा हुनु र दिनभरि कुरेर निराश भई फर्कनु उनीहरुको दैनिकी बनेको छ ।
मधु शाही

नेपालगन्ज — झुत्रे ढाका टोपी । काँधमा पसिना पुछ्ने रुमाल । सुन्निएर जिलजिल बनेका खुट्टाका औंला । सुर्खेतका ५५ वर्षीय मनबहादुर पुन मगरलाई खुट्टाको घाउको दुखाइभन्दा भोकले बढी पीडा दिएको छ । उनी हरेक दिन बिहानै कामको खोजीमा नेपालगन्जको रामलीला मैदान पुग्छन् । घण्टौं कुर्छन् ।

रामलीला मैदानमा मजदुरको दारुण कथा

कसैले काममा बेलाउला भन्ने झिनो आशामा उनका आँखा टोलाउँछन् । र, बेलुका निराश हुँदै घर फर्किन्छन् । कामै नपाई रित्तै घर फर्किनु अचेल उनको नियति बनेको छ ।

झन्डै एक महिनादेखि आफू बेकामे भएको उनले बताए । ‘काम पाए बाँचिन्थ्यो,’ उनले भने, ‘कोरोनाले भन्दा भोकले मरिएला भन्ने पिरलो बढेको छ ।’ मनबहादुरका छोराछोरी र नातिनातिना गरी ५ जनाको परिवार छ । ०७१ सालमा सुर्खेतको पुर्ख्यौली जमिन पहिरोले बगाएपछि उनी बेघर भएका थिए । दुई छोरा वैदेशिक रोजगारीमा छन् । बुढ्यौली उमेरमा पनि मनबहादुरले पेट पाल्न मजदुरी गर्नुपर्ने बाध्यता बनेको छ ।

नेपालगन्ज रोजगारीको थलो हो । यहाँ कोहलपुर, दाङ, सुर्खेत, रुकुम, रोल्पा, बर्दियालगायत सीमावर्ती भारतीय गाउँबाट समेत मानिस आएर मजदुरी गर्छन् । त्रिभुवन चोकमा बसेर कामको खोजी गर्छन् । भीडभाड हटाउने भन्दै प्रशासनले उनीहरूलाई मुख्य चोकभन्दा भित्री भागमा पर्ने रामलीला मैदानमा सारेको छ । यतिबेला उनीहरू बिहानै ६ बजे मैदानमा जम्मा हुन्छन् । तर, अधिकांश निराश भएर फर्किन बाध्य छन् ।

कमैयाबाट मुक्ति पाएको एक दशक पुगे पनि बर्दियाका राधेश्याम थारू गरिबीबाट मुक्त हुन सकेनन् । कमैयालाई भनेर सरकारले दिएको तीन कट्ठा जमिन छ । त्यो पनि निकुञ्जको छेउमा । जंगली जनावरले फल फल्न नपाउँदै बर्सेनि बाली नास गर्छन् । ६ जनाको परिवार पाल्न उनी मजदुरी गर्छन् । अलि ठूलो सहर भनेको नेपालगन्ज हो ।

उनी साइकल चढेर तीन घण्टाको बाटो हुँदै नेपालगन्ज आउँछन् । तर, अहिले जिल्लामा निषेधाज्ञा भएपछि हिँडडुल गर्न समस्या छ । नचाहेरै पनि भाडा लिएर नेपालगन्जमा बस्न बाध्य भएको उनले बताए । ‘पुलिसले एक जिल्लाबाट अर्को जिल्ला आउन दिँदैन,’ उनले भने, ‘नेपालगन्जमा काम पाइन्छ कि भनेर अहिले यतै भाडा तिरेर बस्न थालेको छु ।’ उनले १५ दिनको लामो पर्खाइपछि एक दिन काम पाए । त्यो पनि गिट्टी बोक्ने । ‘एक दिनको कमाइले चामल किनें, दाल किन्न पुगेन,’ उनले भने, ‘भोकैले मरिने भइयो ।’

बर्दियाका हरिगोविन्द थारू सात दिन घरभित्रै बसे । निषेधाज्ञा भएकाले कतै हिँडडुल गर्न पाएनन् । घरमा नुनतेल सकिएपछि उनी लुकेर चोरबाटो हुँदै दुई साताअघि नेपालगन्ज आए । ‘एक दिन बर्दियाको सीमाबाटै पुलिसले फिर्ता गरिदियो,’ उनले भने, ‘अहिलेसम्म काम पाइएको छैन ।’ सुर्खेत घर भएकी कल्पना भण्डारी एकल महिला हुन् । दुई छोराछोरीको पालनपोषण गर्न उनले मजदुरी गर्नुपर्छ । लकडाउनअघि होटलमा भाँडा माझ्ने काम गर्थिन् । ‘एक त महिलाले काम गर्न सक्दैनन् भनेर पत्याउँदैनन्,’ उनले भनिन्, ‘त्यसमाथि यो महामारीले भाँडा माझ्ने काम पनि गुम्यो ।’

त्रिभुवन चोकमा बस्दा फाट्टफुट्ट काम पाउने सम्भावना थियो । त्यो पनि गुमेपछि नेपालगन्जका ५० वर्षीय इन्द्र ओली निराश छन् । वर्षौंदेखि त्यही चोकमा उभिएर उनले आफ्नो परिश्रम बेचेका थिए । १० दिनअघि किनेको ५ किलो गहुँको पिठो नसकिँदै खाने अन्न जुटाउनुछ उनलाई । रोजगारीको अभावले कोरोना रोगभन्दा भोकले डर लाग्न थालेको उनले सुनाए ।

बर्दियाका मुक्त कमैया टोटु थारूले भदौ महिनामा तीन दिन मात्रै काम पाए । निषेधाज्ञाले घर आउन–जान समस्या भएपछि उनी नेपालगन्जमा एक रातको २५ रुपैयाँ तिरेर स्टोर रुममा सुत्छन् । ‘कमाइ एक रुपैयाँ छैन,’ उनले भने । बाँकेको डुडुवा गाउँपालिका–४ का निजामुद्दिन बागवानले त ६ महिनादेखि घरभाडा तिर्न सकेका छैनन् । स–साना बालबच्चालाई के खुवाउने भन्ने चिन्ताले उनलाई सताउन थालेको छ । तीन महिनाअघि राहतका नाममा १० केजी चामल पाएका थिए । त्यो राहत हात्तीको मुखमा जिराजस्तै भएको उनले सुनाए । ‘कति रात त भोकै सुतेको छु,’ उनले भने, ‘अब घरबेटीलाई भाडा कसरी तिर्ने ?’

दैनिक ज्यालादारी गरेर जीविकोपार्जन गर्ने मजदुरको भोको पेट पाल्न यहाँका ७ वटै स्थानीय तहले कुनै ठोस योजना ल्याएका छैनन् । मजदुरको स्पष्ट तथ्यांक संकलन नहुँदा राहत वितरणमा अन्योल रहेको उपमहानगरपालिकाकी उपप्रमुख उमा थापामगरले बताइन् । जति सक्दो छिटो संक्रमणदेखि सुरक्षित भएर उद्योग, कलकारखाना खोल्न प्रशासनलाई जोड दिएको उनले सुनाइन् ।

प्रकाशित : भाद्र ३१, २०७७ ११:५५
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

बैंकमा लगानीयोग्य रकम थुप्रिएर साढे ६ खर्ब नाघेको छ। बैंकहरूले ब्याजदर घटाउँदासमेत कर्जा प्रवाह बढ्न नसक्नुको कारण के हो?