‘नैतिक अपराध भयो’

के जसले पनि प्रपन्नाचार्य, बालयोगेश्वर, वाचनप्रवीण, माधुरी कथावाचक, महाराजजस्ता उपाधिबाट चिनाउन मिल्छ ? कि यसका लागि केही नियम वा मापदण्ड छ ?

नेपाल संस्कृत विश्वविद्यालय (नेसंवि) का सहप्राध्यापक एवं देवघाटस्थित महेश संस्कृत गुरुकुल विद्यापीठका प्राचार्य गुरुप्रसाद सुवेदी भन्छन्, ‘नियम छ नि । विशेष किसिमले भगवान्मा शरणागत भइसकेपछि दिइने उपाधि हो प्रपन्न । त्यसमा आचार्य थपिनका लागि उसले शास्त्रीय योग्यता हासिल गरेको हुनुपर्छ ।’ वैष्णवहरूले भने भगवान्को शरणमा प्राप्त भइसकेको भन्ने अर्थमा प्रपन्नाचार्य आदि विशेषण प्रयोग गरिरहेको उनको भनाइ छ । त्यसमा कसैले दास, कसैले शरण आदि पद आफ्ना नाममा जोड्ने गरेको उनले बताए ।

प्रवचकलाई दुई प्रक्रियाबाट चिनिने उनी बताउँछन् । ‘एउटा– विद्वान् छ, शास्त्रका गहिरा कुरा जान्दछ, समाजले शास्त्रीय व्याख्याता हो भनेर उसलाई सम्मान गर्छन्,’ सुवेदीले भने, ‘अर्को– कि त प्रवचन दिने व्यक्तिमा गहिरो साधना हुनुपर्‍यो, कि उसले तपस्याबाट प्राप्त दर्शनमार्फत मानिसलाई जीवनजगत्बारे बुझाइदिन सक्नुपर्‍यो ।’ पछिल्लो समय धर्मका नाममा पैसा कमाउने प्रवृत्ति बढेकोमा उनले चिन्ता व्यक्त गरे ।

सनातन विद्वत् परिषद् नेपालका सचिव ध्रुवश्री ‘महाराज’, ‘वाचनप्रवीण’ जस्ता उपाधि सजिलै प्राप्त गर्न नसकिने बताउँछन् । ‘पुराणमा दक्षता छैन, यससम्बन्धी ज्ञान पनि केही छैन । अलिअलि गाउन जान्यो, मान्छे नचायो, पैसा कमायो,’ उनले भने, ‘अहिले धेरैजसोले गरेको यही हो ।’ यस्तो प्रवृत्तिले शास्त्रको मर्यादा उल्लंघन हुनुको साथै धार्मिक समाजको समेत बेइज्जत भएको उनले सुनाए । ‘शुक्र अस्त, तिथिक्षय, बृहस्पति अस्त आदि बेला शुभकार्य गर्न मिल्दैन,’ ध्रुवश्रीले भने, ‘यस्तो बेला गरिएका कामले फल दिँदैन तर पैसाको लोभमा यी विषयलाई पनि कतिपयले मानेका छैनन् ।’ विधिविधान नपुर्‍याई १००८ जस्तो उपाधिबाट आफूलाई विभूषित गर्ने, कपाल पाल्ने, टीका लगाउने, आँखै तिरमिर्‍याउने पोसाक लगाउने गरेर मात्र भागवत वाचक नभइने उनको भनाइ छ ।

श्रीमद्भागवत सप्ताह ज्ञानमहायज्ञ भनेर बोर्ड टाँसिसकेपछि भागवत पाठ पूरा भयो कि भएन, त्यसभित्रको कथा वाचन गरियो कि गरिएन भन्ने प्रस्ट हुनुपर्ने बताउँछन् सुवेदी । ‘त्यो नभए पनि फरक पर्दैन भन्ने किसिमले जुन काम भइरहेको छ, हामी विद्वत् समाज त्यसको विरोध गर्छौं,’ उनले भने । ‘यसका लागि कार्यक्रम बनाएरै अघि बढ्छौं । केही दिनअघि देवघाटमै कथाव्यास सम्मेलन गर्‍यौं,’ सुवेदीले भने, ‘धर्मका नाममा कुकृत्य गर्नेहरूलाई दुरुत्साहित गर्ने र सच्चिन सुझाउने, नभए समाजबाट मान्यता नदिने किसिमका नियम हामीले पारित गर्‍यौं ।’ नेसंविका प्राध्यापक रामचन्द्र गौतमले केही पण्डितले शास्त्रीय मान्यता उल्लंघन गरेको बताए । पैसाको लोभमा परेर त्यस्ता व्यक्तिले गर्न नहुने दिन र समयमा समेत धार्मिक कार्यक्रम गराउने गरेको उनी बताउँछन् ।