घर फिर्नेको लर्को

मुलुकमा काम नपाएपछि उमेर छिप्पिउन्जेल अर्काको देशमा पाखुरा खियाउनुपरेको ५४ वर्षीय थापाको भनाइ छ । ‘अझै भारतीय कामदार छु,’ उनले भने, ‘आराम गर्ने दिन कहिले आउला कुन्नि ?’ दसैं भएकाले १५ दिनको बिदा लिएर आएको उनले बताए । ‘घर पुगेर कपडा र मिठाई दिएपछि भुराभुरी रमाउँछन्,’ उनले भने, ‘केही दिन भए पनि रमाइलो हुन्छ ।’

अर्घाखाँची जाने बस कुरिरहेकी पूजा क्षेत्रीले यसपटक टिकटका लागि हानथाप गर्नुनपरेको बताइन् । पढाइका लागि यहाँ बसिरहेकी उनी अहिले बुटवल बहुमुखी क्याम्पसमा स्नातक तहमा अध्ययन गरिरहेकी छन् । उनका अनुसार चाडबाडका बेला घर जाँदा स्वदेश र विदेशमा रहेका आफन्त र साथीसित भेट हुन्छ । ‘त्यही रमाइलो सम्झेर कतिखेर घर पुगुँजस्तो भइसक्यो,’ उनले भनिन, ‘चाडबाड आएको मनपर्छ ।’

बसपार्कमै आमासँग उभिरहेका, ढाका टोपी र इस्टकोटमा सजिएका १६ वर्षीय डेविड सुनार प्यूठानबाट पाल्पा जान आएका रहेछन् । पाल्पामा उनका हजुरबुवा–आमा, अंकल–आन्टी बस्छन् । आफ्नो परिवारले प्यूठानमा व्यवसाय गर्दै आएको उनले बताए । ‘अघिपछि बिदा मिल्दैन, सधैं दसैंमा घर जान्छौं,’ उनले भने, ‘आफन्त भएको ठाउँ नै रमाइलो लाग्छ ।’ बिदा हुनेबित्तिकै व्यवसाय बन्द गरेर बुवाआमालाई लिएर आएको उनले बताए ।

दसैंका यात्रुको चहलपहलसँगै यहाँस्थित बसपार्कमा मेला लागेसरह भएको छ । बिहान, साँझ, राति मान्छेको ताँती लाग्छ । पूर्वपश्चिमका साथै पहाडी जिल्लाका लागि बस छुट्ने भएकाले यात्रुको भीड लाग्छ । बसको टिकट नपाएपछि गुल्मीका विष्णु क्षेत्रीले भ्यान रिजर्भ गरे । भारतबाट बिदामा आएका उनी यहाँ धेरै समय कटाउन चाहिरहेका थिएनन् । चाडपर्वमा परिवारसँग रमाइलो गर्न, चिसो हावापानीमा रमाउन आएको उनले बताए ।

विगत १० वर्षदेखि बसपार्कमा मिठाई बेच्दै आएका राजु धोबी बिहीबार खुसी देखिन्थे । ‘मानिसको घुइँचो छ,’ उनले भने, ‘व्यापार पनि धेरै हुन्छ ।’ उनका अनुसार पहिले दिनको ४/५ सय रुपैयाँसम्म व्यापार हुन्थ्यो, अहिले १५/२० हजार रुपैयाँको हुने गरेको छ ।

पश्चिम नेपाल बस व्यवसायी प्रालिका विभिन्न काउन्टरले दिएको जानकारीअनुसार बसपार्कबाट बिहीबार बिहान मात्र ४ हजार जना बाहिरिएका छन् । रात्रि सेवा, अन्य दिनका लागि समेत टिकट काट्नेको भीडभाड छ । गाडी चालक र सहचालक यात्रुका झोला गाडीको छत अनि गल्लीमा राख्न व्यस्त देखिन्थे ।

पूर्वी नाकामा भीड

रामेछापका सुमित पौडेलसहित १० जनाको टोली भारतको उडिसा राज्यबाट बिहीबार पूर्वी नाका काँकडभिट्टा आइपुग्यो । उडिसामा होटलमा काम गरिरहेका उनीहरू दसैं मान्न घर आएका हुन् । त्यहाँ प्राय: नेपाली होटलमा कुक, सुरक्षा गार्डका रूपमा कार्यरत छन् ।

‘एक महिना जति बसेर फर्कने योजनामा छु,’ सुमितले भने, ‘परिवारसँग दसैं मनाउने भनेर आएको हुँ ।’

भारतका विभिन्न राज्यमा कार्यरत नेपालीहरू यति बेला धमाधम घर फिर्न थालेका छन् । अरू बेला विदेशमा बसे पनि चाडपर्वमा घर नआई मनले नमान्ने उडिसाबाटै फर्किएका रोशन मगर बताउँछन् । नाकाबाट दैनिक १० हजारको संख्यामा नेपालीहरू भित्रिइरहेको मेची भन्सारका कर्मचारी रामहरि कार्कीले जानकारी दिए । भन्सारले नाकामा स्क्यानिङ मेसिन राखेर आगन्तुकको झोला जाँच्दै आएको छ ।

प्रहरीले घर फर्किनेलाई लक्ष्य गरी सहायता कक्ष सञ्चालनमा ल्याएको इलाका प्रहरीका नायब उपरीक्षक गोविन्दकुमार कार्कीले बताए । ‘दसैं मान्न घर फिरेका कतिपय नेपाली विगतमा लुटिने, ठगिने गरेका रहेछन्,’ उनले भने, ‘त्यसो नहोस् भनेर सहायता कक्ष राखेर सहयोग गरिरहेका छौं ।’

नाकामा सास्ती

मेचीपारि भारतीय नाकामा तैनाथ भारतीय सुरक्षाकर्मी र त्यहाँका भन्सार कर्मचारीबाट घर फिर्नेहरूले पाउने सास्ती भनिसाध्य छैन । सुरक्षाकर्मीले झोला खानतलासी गरेर अनावश्यक दु:ख दिने गरेका छन् ।

कतिपयले परदेशीसँग घूससमेत माग्ने गरेको मेघालयबाट फर्किएका भोजपुरका रामबहादुर राईले बताए । रेल चढेदेखि सुरु हुने सास्तीले नेपाल प्रवेश गर्दासम्म जारी रहने उनको भनाइ छ । भारतीय सुरक्षाकर्मीले ५० देखि ५ सय रुपैयाँसम्म असुल्ने गरेका छन् ।