एकातिर सम्बन्धविच्छेद, अर्कोतिर बहुविवाह !

पछि थाहा पाइन्, मन पराएर बिहे गरेको मान्छेको पहिल्यै घरजम भइसकेको रहेछ । उनीसहित पतिलाई जेठी पत्नीले बहुविवाह मुद्दा दायर गरिन् । अहिले उनले पतिसँगै मुद्दा खेपिरहेकी छिन् ।

यो प्रतिनिधि घटना हो । मुलुकी फौजदारी कार्यविधि अपराध (संहिता) २०७४ लागू भएपछि जिल्ला अदालत झापामा यस किसिमका बहुविवाहका मुद्दा बढिरहेका छन् । गतवर्ष भदौ १ बाट नयाँ कानुन लागू भएयता सम्बन्धविच्छेद गरेर बिहे गरेका महिलामाथि बहुविवाहको मुद्दा बढेको जिल्ला अदालतका स्रेस्तेदार दुर्गाप्रसाद खनालले जानकारी दिए ।

अपराध संहिताले विवाहित पुरुषले वैवाहिक सम्बन्ध कायम रहेको अवस्थामा अर्को विवाह गर्न नहुने र विवाहित पुरुष हो भन्ने जानीजानी पनि त्यस्तो पुरुषसँग बिहे गर्न नहुने व्यवस्था छ । ‘यसरी बिहे गर्ने पुरुष या महिलालाई १ देखि ५ वर्षसम्म कैद र १० देखि ५० हजारसम्म जरिवाना हुने र त्यस्तो बिहे स्वतः बदर हुने व्यवस्था छ,’ खनालले भने ।

विवाहित पुरुषले ‘अविवाहित हुँ’ भनी झुक्याई कुनै महिलासँग बिहे गरी ल्याउने पुरुषसँग महिलाले क्षतिपूर्तिसमेत माग गर्न सक्ने व्यवस्था नयाँ कानुनले गरेको छ। जिल्ला अदालतमा दायर भएका मुद्दाको प्रकृति हेर्दा कतिपयलाई झुक्याएर बिहे गरेको देखिन्छ भने कतिपय पहिलो श्रीमती भएको थाहा हुँदाहुँदै राजीखुसी आएको पनि देखिएको छ ।

गतवर्ष बहुविवाहका ५० मुद्दा दर्ता भएको अदालतको तथ्यांक छ, जसमा २४ फैसला भए । २६ विचाराधीन छन् । त्यसै वर्ष सम्बन्धविच्छेदका १ हजार १ सय ६५ मुद्दा दर्ता थिए । ७ सय ९९ फैसला भए ।

३ सय ६६ मुद्दा विचाराधीन छन् । अघिल्लो वर्ष २०७४/७५ मा बहुविवाहका ३८ मुद्दा दर्ता थिए । २३ फैसला भएका थिए । सम्बन्धविच्छेदका ९ सय १० मुद्दा दर्ता भएकोमा ६ सय ८२ मुद्दा फैसला भएका थिए ।

चालु आर्थिक वर्षको २ महिनामा बहुविवाहका दुई र सम्बन्धविच्छेदका १ सय ६ मुद्दा छन् । पछिल्लो समय सम्बन्धविच्छेदसँगै बहुविवाहका मुद्दाको चाप अदालतमा बढेको अधिवक्ता दीपेन्द्र भट्टराईले जानकारी दिए । ‘पतिपत्नीबीच विचार नमिल्नेलगायत विविध कारणले सम्बन्धविच्छेदका मुद्दा बढेको देखिन्छ,’ उनले भने, ‘सम्बन्धविच्छेदपछि अर्कै पुरुषसँग बिहे गरेका महिला पछि बहुविवाहमा फस्ने क्रम पनि देखिएको छ ।’