चितुवा प्रभावित क्षेत्रको पीडा–'छोरालाई छिनमै खोसेछ’

सुदीप छिमेकीको घरमा खेल्न गएका थिए । सासू–ससुरा घरमै थिए । त्यसैले उनलाई सुदीपको चिन्ता थिएन । ‘केही बेरपछि घाँस काटेर फर्किंदा छोरा थिएन,’ उनले भनिन्, ‘छिमेकीको घरमा खेलिरहेको होला भन्ने सोचें तर झमक्क साँझ पर्दा पनि आएन ।’

मासु लिन गएका श्रीमान् आइसकेका थिए । रात परिसकेकाले उनीहरू छोराको खोजीमा लागे । छिमेकीले सुदीप अघि नै घर गइसकेको बताए । छिमेकीसँगै मिलेर उनीहरूले खोजतलास तीव्र पारे । ‘अलि तलसम्म खोज्दै जाँदा बाटामा रगत लत्पतिएको देखियो,’ सारीको सप्कोले आँसु पुछ्दै कलावतीले भनिन्, ‘त्यसपछि सुदीपका कपडा र चप्पल भेटिए ।’ सुदीपलाई चितुवाले लगिसकेको रहेछ ।

जिल्लाको तल्लो स्वराड क्षेत्रका शिवनाथ गाउँपालिका, मेलौली नगरपालिका र पञ्चेश्वर गाउँपालिकाका बासिन्दालाई चितुवाले सताउन थालेको ८ वर्षभन्दा धेरै भइसकेको छ । त्यहाँका बासिन्दा वर्षौंदेखि त्रसित छन् । ‘चितुवाले हाम्रो छोरालाई खाएपछि गाउँले झन् डराएका छन्,’ सुदीपका बुवा रामसिंह मडैले भने, ‘बालबालिकालाई एक्लै घरमा छाड्न नसकिने अवस्था छ ।’ उनले कति बेला चितुवाको आक्रमणमा परिने हो भन्ने चिन्ता लागिरहने बताए । बालबालिकालाई विद्यालय जानसमेत गाह्रो भएको उनले जनाए । ‘जे नहुनु थियो भयो, अब कसैले यस्तो पीडा सहनु नपरोस्,’ उनले भने ।

तल्लो स्वराड क्षेत्रमा ८ वर्षको अवधिमा २३ बालबालिका/महिलाले चितुवाको आक्रमणबाट ज्यान गुमाएको डिभिजन वन कार्यालयले जनाएको छ । आक्रमणबाट २२ जनाभन्दा बढी घाइते भएको सहायक वन अधिकृत रामप्रसाद चौधरीले बताए । ‘तल्लो स्वराडका शर्माली, उदयदेव, पञ्चेश्वर र शिवनाथ चितुवा प्रभावित क्षेत्र हुन्,’ उनले भने, ‘कहिले कुनै त कहिले कुनै टोलमा चितुवाले बालबालिका र महिलामाथि आक्रमण गर्ने गरेको छ ।’

यो क्षेत्रमा चितुवा नियन्त्रणका लागि विभिन्न कार्यक्रम सञ्चालन गरिरहेको डिभिजनल वन अधिकृत केशव पराजुलीले बताए । ‘गाउँमा उज्यालोका लागि २ सय ५० सोलार वितरण गर्नुका साथै स्थानीयस्तरमा जोगिने उपायबारे जानकारी दिने, स्थानीय रेडियोमा जानकारीमूलक सन्देश प्रसारण गर्नेलगायतका काम निरन्तर गरिरहेका छौं,’ उनले भने, ‘सुरक्षा समितिको बैठकबाट निर्णय गराएर केही समय सुरक्षाकर्मीसमेत परिचालन गरिएको हो । तैपनि चितुवाको आक्रमण रोकिएको छैन ।’

पीडित परिवारलाई प्रमुख जिल्ला अधिकारी आनन्द पौडेल, वन डिभिजनल अधिकृत र सुरक्षा निकायका प्रमुखले आइतबार भेटेका छन् । भेटमा तत्कालका लागि राहतस्वरूप ५० हजार डिभिजन वन कार्यालयले र ५० हजार गाउँपालिकाले राहत प्रदान गरेका छन् ।

अमरगढी सामुदायिक वनले ५० हजार दिने निर्णय गरेको छ ।

सरकारका तर्फबाट थप १० लाख प्रदान गरिने डिभिजन वन कार्यालयले जनाएको छ । घटनाको केही दिनमै प्रमुख जिल्ला अधिकारीसहितको टोली पुग्दा पीडित परिवार र स्थानीयवासीले चितुवा आतंक नियन्त्रणका लागि तत्काल पहल गरिदिन आग्रह गरे । स्थानीय सुरतसिंह धामीले त्रासमा बाँच्नुपरेको भन्दै चितुवाको बिगबिगी कम गर्न गाउँपालिकाभरि बिजुली बत्ती व्यवस्था गरिदिनुपर्नेमा जोड दिए ।

चितुवाको आक्रमण रोक्नका लागि पहल सुरु गरेको प्रमुख जिल्ला अधिकारी पौडेलले बताए । ‘सम्बन्धित निकायमा पत्राचारदेखि चितुवाको त्रास रहेको स्थानमा सुरक्षाकर्मी पठाउने काममा लागेका छौं,’ उनले भने, ‘सबै क्षेत्रको सहयोग जुटाएर चितुवा आतंक अन्त्य गर्ने पहलमा जुटेका छौं ।’ पहिलेबाटै काम भइरहे पनि नियन्त्रण गर्न नसकिएको अझै भएको उनले बताए । स्थानीय सरकारले पनि यो अवस्थालाई सामान्य बनाउनका लागि काम गरिरहेको गाउँपालिकाका अध्यक्ष कर्णसिंह साउदले बताए ।