पानी थाप्न पूरै दिन
सिन्धुपाल्चोक — चौतारा साँगाचोकगढी नगरपालिकाको साँगाचोक कखलाकी दीपा थापाको सिंगै दिन एक जर्किनमा पानीको जोहो गर्नमै बित्छ ।
टोलभरि कखला पँधेरोमा मात्रै पानी आउने त्यो पनि रोल क्रममा पालो कुर्नुपर्ने कारणले उनले सिंगै दिन पानीको लागि खर्चने गरेकी हुन् ।
‘के गर्नु धारो ठूलो भए पनि चाँडै सकिन्थ्यो, सानो आउँछ, पानी थाप्न भनेर दिनहँुजस्तो अरू सबै काम छोडेर कुर्नुपर्छ,’ थापाले दु:खेसो पोखिन्, ‘सबैले पानी लैजाने ठाउँ यही मात्रै हो ।’ पानी थाप्न पालो नपाएपछि लप्से, कखला टोलका अधिकांशले भाँडामा आफ्नो नाम लेखेर धारामा रोलमा राख्ने गरेको थापाले सुनाइन् । धेरै परिवारले रातारात या सबेरै उठेर धारामा पानी थापेर जान्छन् । भाँडामा नाम लेखेर राखे मात्रै रोल क्रमअनुसार पानी थाप्न पाउने उनको भनाइ छ ।
‘हेर्नुस्, लप्सेका धेरैले पानी थाप्न भनेर जर्किनमै नाम लेखेर राखेर गएका छन्,’ थापाले धारामाथि राखिएको भाँडा देखाउँदै भनिन्, ‘हामी यतै छौँ त्यही भएर कुर्छौँ ।’ खानेपानीको होडमा एउटै रंगको जर्किन, गाग्री धाराबाटै हराउन थालेपछि आफ्नो नाम लेखेर यहाँका स्थानीयले यही छाड्ने गरेका छन् ।
‘रोलक्रम मिच्न पाइन्न, यसैअनुसार पानी थाप्ने पालो आउँछ,’ उनले भनिन् । भूकम्पको परकम्पले घर भत्काएसँगै साँगाचोकको लप्से, कखला, तल्लो टोलाभर जताततै पानीको मुहान सुके । वरिपरिका पानीको मूल सुकेपछि हाहाकार मच्चिएलगत्तै सबै मिलेर दुई लाख बराबरको खानेपानीको टयांकी निर्माण गरेको सानुकान्छा थापाले बताए ।
‘तर, टयांकी बनाएको काम लागेन्, यहाँको पानी पनि सुकेर थोरै मात्रै झर्यो,’ थापाले भने, ‘भूकम्पदेखि यही समस्या छ, पानी पाउन दिनरात पालो पर्खनुपर्छ ।’ बन्देउ चौतारा सडकखण्डको पासमा भएर पनि लप्से र कखलाको समस्या अझै नफेरिएको उनले प्रस्टयाए ।
‘कहिलेकाहीँ त्यही धारामा पनि पानी आउँदैन, किनेर खानुबाहेकको विकल्प रहँदैन,’ उनले भने । धारामा पानी नआएको दिन सक्नेले किनेर खाने र नसक्ने तिर्खाएर बस्ने गरेको उनको भनाइ छ ।
‘लप्सेको समस्या लिएर धेरै पटक वडाध्यक्ष, संघसंस्थालाई गुहार्याैँ,’ लप्सेकी माया तामाङले भनिन्, ‘पानीको स्रोत फेला नपर्दा समस्याको समाधान हुन सकेन ।’ पानीको चरम समस्या झेलिरहेका यहाँका स्थानीयले गाउँको समस्याबारे धेरै पटक गुहारिसकेका छन् । परपरसम्म कतै पनि पानीको स्रोत पाउन मुस्किल भएपछि कखला पधेँराको भरमा यहाँका स्थानीय बाँचिरहेका छन् ।
‘यो धारा पनि सुके कहाँ जाने, कसरी बाँच्ने थाहा छैन,’ उनले सुनाइन् । यहाँका झन्डै ५० परिवारले खानेपानीको समस्या बेहोरिरहेका छन् ।
साँगाचोक बजारदेखि लप्से, कखलाजस्ता दर्जनौं वडामा भूकम्पलगत्तै खानेपानीको समस्या बल्झिँदै गएको साँगाचोकका वडाध्यक्ष ध्रुवराज गिरी सुनाउँछन् । ‘खानेपानीको समस्या व्यापक छ, वरपरसमेत स्रोत अभाव भएपछि पानीलाई व्यवस्थापन गर्न सकिएको छैन,’ वडाध्यक्ष गिरी भन्छन्, ‘साँगाचोकमा धेरै योजना ल्याइएका छन्, लप्से र कखरामा पनि खानेपानीको लागि पहल गर्ने तयारी गरिरहेका छौँ । ’
पानी नहुँदा यहाँका भूकम्पपीडितले पुनर्निर्माणलाई अगाडि बढाउन सकेका छैनन । हुनेखानेले पानी किनेर घर बनाइरहेको भए पनि विपन्न वर्ग अन्योलमा परिरहेको गिरीले जनाए । ‘पानी अभावले गरिबलाई दोहोरो मर्कामा पारेको छ, पुनर्निर्माणको चटारोमा पानी नहुनुले दैनिकी बिथोलेको छ,’ उनले भने ।
