चुनाव जिते, वाचा भुले
महेन्द्रनगर — चुनाव जित्न जनतासामु अनेकौं वाचा गरेका जनप्रतिनिधिले ६ महिना बित्दा तिनलाई पूरा गर्ने सुरसारै देखाएका छैनन् । कतिपयले समग्र स्थानीयलाई फाइदा पुग्नेभन्दा आफूलाई बढी मत आएको क्षेत्रमा योजना केन्द्रित गरेका छन् । ती पनि बढीजसो बाटोघाटोसँग सम्बन्धित छन् ।
कञ्चनपुरको पूर्व–पश्चिम राजमार्ग खण्डमा ४ नगरपालिका भीमदत्त, बेतकोट, शुक्लाफाँटा र कृष्णपुर पर्छन् । तिनमा छाडा चौपाया व्यवस्थापन ठूलो चुनौती बनेको छ । कतिपय तहमा कार्यालय व्यवस्थापनमै ठूलो रकम खर्च भएको छ । स्थानीय तहका गतिविधि पुरानै ढर्रामा अघि बढिरहेको सेवाग्राहीको गुनासो छ ।
घरदैलोका क्रममा वडा सदस्यदेखि गाउँ र नगरपालिकाका प्रमुख तथा उपप्रमुख उम्मेदवारले पहिलो काम नै छाडा चौपायाको व्यवस्थापन गर्ने जनाएका थिए ।
‘चुनावका बेला एक–दुई दिनमै व्यवस्थापन गर्छाैं भन्थे तर अहिल्यै आफ्ना प्रतिबद्धता बिर्सिसके,’ बुधबार भीमदत्त नगरपालिका कार्यालयमा समस्या सुनाउन आएका ऐठपुरका रामदत्त भट्टले भने, ‘गाईगोरुकै लागि रातभरि डिउटी गरिरहेका छौं, धान/गहुँ जोगाउनै मुस्किल भइसक्यो ।’
जनप्रतिनिधिले निर्वाचनताका प्रतिबद्धता गरेका खानेपानी, व्यवस्थित बसोबास, ढल निकास र फोहोर मैला व्यवस्थापनको काम अझै सुरु हुन नसकेको स्थानीय बताउँछन् । ‘चुनावका बेला त खुब तडकभडक थियो,’ भीमदत्त नगरपालिका–१८ जानकीटोलकी वसन्ती सिंहले भनिन्, ‘तर, कुनै काम सुरु भएनन् ।’ महेन्द्रनगर बजार क्षेत्रको फोहोर नियमित रूपमा उठाइँदैन । बजार क्षेत्रमै खानेपानीको समेत चर्काे समस्या छ । पुराना नाली जीर्ण भएर दुर्गन्धित बनेको छ ।
केही नगरपालिकाले हेरालु राखेर छाडा चौपाया व्यवस्थापनको काम सुरु गरेका छन् । खोला किनार र वनछेउ जम्मा गरेर राखिएका चौपाया चिसोका कारण मर्न थालेका छन् । भीमदत्त नगरपालिकाले गाईगोरु व्यवस्थापनका लागि जमिन भाडामा लिएर काम अगाडि बढाएको नगरपालिकाकी उपप्रमुख सुशीलाचन्द सिंहले बताइन् । छानो बनाउनेदेखि चारा व्यवस्थापनको काम भइरहेको उनले जानकारी दिइन् ।
अन्धाधुन्ध काम
हरेक स्थानीय तहका ग्रामीण भेगमा सडक खोल्ने र ग्राभेल हाल्ने कामले भने तीव्रता पाएको छ । कमिसनको लोभमा वडाध्यक्षहरूले पुराना र काम नलाग्ने सडकमा समेत अन्धाधुन्ध बजेट खन्याइरहेका छन् । उनीहरू यसैलाई उपलब्धिका रूपमा अथ्र्याउँछन् । ‘हरेक वडामा सडक विस्तार र ग्राभेल हाल्ने काम भइरहेको छ,’ भीमदत्त नगरपालिका १६ का वडाध्यक्ष सुरेन्द्र विष्टले भने, ‘अन्य काम पनि हुने क्रममा छन् ।’
कतै राजनीतिक दाउपेच, कतै कर्मचारी अभाव
दोस्रो चौमासिकको आधा समय पुग्न लाग्दा बैतडीका स्थानीय तहमा विकासनिर्माणले गति लिन सकेको छैन । कतै राजनीतिक दाउपेचका कारण काम प्रभावित छ भने अधिकांश तहमा कर्मचारी अभावले सेवा छरितो हुन सकेको छैन । प्राविधिक कर्मचारी नहुँदा योजना निर्माण र सम्झौता अड्किएको छ । जनप्रतिनिधिको काम सिफारिस र पञ्जीकरणमै सीमित छ । जिल्लामा १० तह छन् ।
जनप्रतिनिधि र दलका कार्यकर्ताले आफूअनुकूलका व्यक्तिलाई उपभोक्ता समितिमा राख्न खोज्दा विवाद हुँदै आएको छ । खानेपानी योजना निर्माणको समिति गठन गर्न ४ पटक भेला हुँदासमेत निर्णय हुन नसकेको दोगडाकेदार गाउँपालिका–४ का उमेश भट्टले बताए । ‘चुनावमा भोलि नै हुन्छ भनेर आश्वासन दिए, अहिलेसम्म काम थालेका छैनन्,’ उनले भने, ‘मंसिरसम्म चुनाव प्रचारमा लागे, बल्ल काम गर्ने तयारी गरे पनि आफूअनुकूलको समिति बनाउने दाउले विवाद बढेको छ ।’
दुई महिनायता चार पटक डाकिए पनि पाटन नगर कार्यपालिकाको बैठक बस्न सकेको छैन । नगरपालिकाले कार्यालय भवन भाडामा लिएको विषयमा मतभेद हुँदा बैठक बस्न नसकेको हो । एमाले र माओवादीबाट कार्यपालिकाका १४ सदस्यले मापदण्डविपरीतको घर भाडामा लिएको भन्दै बैठक रोकिरहेका छन् । बैठक बस्न नसक्दा योजना सम्झौता प्रक्रियाबारे छलफल, कर्मचारी भर्ना र करार थपलगायत काम रोकिएको नगरप्रमुख केशवबहादुर चन्दले बताए ।
डिलासैनी गाउँपालिकामा पनि पहिलो चौमासिकको पुँजीगत खर्च शून्य छ । फागुनसम्म योजना निर्माणको आधा काम सक्ने लक्ष्य राखे अहिलेसम्म २० प्रतिशत योजना मात्रै सम्झौता भएको प्रशासकीय अधिकृत चन्द्रदेव जोशीले बताए ।
शिवनाथ गाउँपालिकामा असोजयता कुनै कारोबार हुन सकेको छैन । भदौमा सरुवा भएका कार्यकारी अधिकृतको पदपूर्ति भएको छैन । उक्त गाउँपालिकामा ७ मध्ये ६ वडा सचिवविहीन छन् । एउटै सचिवले सातै वडाको प्रशासनिक काम भ्याउन कठिन छ । कर्मचारी अभावमा सिफारिसबाहेकका काम सुरु गर्न नसकेको गाउँपालिका अध्यक्ष कर्णसिंह साउदले बताए ।
कर्मचारी अभाव, निर्वाचनलगायत कारण ढिलाइ भए पनि अब कामले गति लिन थालेको दोगडाकेदार गाउँपालिकाका अध्यक्ष चक्रबहादुर कार्कीको दाबी छ । ‘५ महिनामा हुनुपर्ने काम अझै बाँकी छ, प्राविधिक कर्मचारी अभाव र निर्वाचनले समयमा गर्न सकिएन,’ उनले भने, ‘धेरै ढिलो भएका छैनौं । प्रक्रिया सुरु गरिसकेका छौं ।’ सिगास गाउँपालिकामा बल्ल योजना सम्झौता सुरु भएको छ । ‘निर्वाचनका कारण कर्मचारी भर्ना गर्न पाएनौं,’ सिगास गाउँपालिका अध्यक्ष हरिसिंह धामीले भने, ‘सबओभरसियरका भरमा इस्टिमेटको काम हुन सकेन ।’
प्रशासकीय अधिकृतसहित कर्मचारी भएका स्थानीय तहमा अन्यको तुलनामा प्रगति देखिएको छ । पञ्चेश्वर गाउँपालिकामा सुरुदेखि अधिकृत छन् । पुर्चौडी नगरपालिकामा नासुलाई निमित्त दिइएको छ । यो चौमासिकभित्र ८० प्रतिशत सक्ने गरी काम भइरहेको पञ्चेश्वरका प्रशासकीय अधिकृत सूर्यप्रसाद शर्माले बताए ।
विकास अलपत्र
बझाङका जनप्रतिनिधि स्थानीय तहका गतिविधि कसरी अघि बढाउने भन्नेमै अलमलमा छन् । उनीहरू लामो समय प्रतिनिधि र प्रदेशसभा निर्वाचनमा अल्झिँदा विकास योजना अघि बढ्न नसकेको स्थानीयको गुनासो छ । असार २० सम्म सबै जनप्रतिनिधिले कार्यभार सम्हालिसकेका थिए । असोज पहिलो साताभित्र सबै स्थानीय तहको परिषद बैठक पनि बसिसकेको थियो । त्यसको ३ महिनापछि बल्ल उपभोक्ता समिति गठनको चटारो सुरु भएको छ ।
‘भदौदेखि मंसिरसम्म जनप्रतिनिधिले चुनावलाई नै प्राथमिकतामा राखे,’ स्थानीय युवक विजय जोशी भन्छन्, ‘परिषद् सकिएको ३ महिनापछि उपभोक्ता समिति गठन थाल्नुको कारण यही हो ।’ कामको गति यस्तै रहे अधिकारसम्पन्न भनिएको स्थानीय सरकारबाट पनि जनताले अपेक्षाअनुरूप प्रतिफल पाउन नसक्ने उनको दाबी छ ।
जनप्रतिनिधि र कर्मचारी भने चुनावका कारण केही ढिलाइ भए पनि समयमै तोकिएका काम सकिने दाबी गर्छन् । बुंगल नगरपालिका–११ का वडा सचिव महेश भट्ट भन्छन्, ‘लक्षित वर्गका कार्यक्रममा उपभोक्ता समिति गठन हुन बाँकी छन् । अरू सबै कार्यक्रममा समिति गठन भएर काम सुरु भइसकेको छ । यो आर्थिक वर्षभित्रै सबै काम सकिन्छ ।’
चुनाव मात्र नभई दसंै–तिहार पनि यही अवधिमा परेकाले काममा ढिलाइ भएको जयपृथ्वी नगरपालिकाका प्रमुख वीरेन्द्र खड्काले बताए । ‘तोकिएका काम यही आर्थिक वर्षभित्र सम्पन्न गर्ने गरी लागिरहेकाले अब विकास गतिविधि तीव्र रूपमा अघि बढ्छ,’ उनले भने ।
(भवानी भट्ट कञ्चनपुर, खगेन्द्र अवस्थी बैतडी र वसन्तप्रताप सिंह बझाङ)
प्रकाशित : पुस १०, २०७४ ०८:३१
