स्वीकृतिबिना जग्गा प्लानिङ

‘स्थानीय जनप्रतिनिधिको आँडमा भू(माफियाले सार्वजनिक जग्गा, सडक, खोला मिचेर पर्खाल लगाउने कार्य गरेको छ,’ चाँगुनारायण नगरपालिका(९ ताथलीका राजु गिरीले भने,‘सार्वजनिक जग्गामा जथाभावी डोजर लगाएर नीजि बनाउने कार्य भएको छ ।’ चाँगुनारायण नगरको ९ वटै वडामा मापदण्ड विपरितका प्लटिङको कार्य भईरहेको उनले बताए । त्यस्तै, सूर्यविनायक नगरक्षेत्र भित्र नगरपालिकाको स्वीकृति बिना मापदण्ड विपरित प्लटिङको कार्य भएको छ ।

जिल्लाको स्थानीय तहमा स्वीकृति नै नलिई मापदण्ड विपरीत जग्गा प्लानिङ गर्ने क्रम बढो छ । चाँगुनारायण र सूर्यविनायक नगरपालिकाको विभिन्न स्थानमा अव्यवस्थित जग्गा प्लानिङ्ग बढो छ । सम्बन्धित पक्षले अनुगमन समेत गरेका छैनन् ।

सूर्यविनायक नगरपालिकाको जग्गा प्लटिङ कार्यविधि(२०७४ र चाँगुनारायण नगरको जग्गा विकास निर्देशिका(२०७४ अनुसार व्यवसायीले नगरपालिकाको कार्यविधि विपरित स्वीकृति नै नलिई प्लटिङ गरेको छ । कार्यविधि अनुसार प्लटिङ गर्दा प्लटिङ नक्साको आवेदन नगरपालिकामा दर्ता भएको मितिले ७ दिन भित्र भवन ईजाजत शाखाले स्थलगत सर्जमिन गरी सम्बन्धित संधियारहरू र रोहवरमा वडाकार्यालयका प्रतिनिधि तथा अन्य ७ जना व्यक्तिलाई समेत राखी प्रक्रिया पुरा गरी नगरपालिकामा पेश गर्नुपर्ने हुन्छ ।

प्लटिङ गर्न इजाजत प्राप्त भएपछि सम्बन्धित व्यक्ति वा संस्थाले सम्बन्धित मालपोत/नापी कार्यालयबाट नगरपालिकामा पेश गरेको उक्त प्लटिङ नक्साका आधारमा प्रमाणित एवं आधिकारिक फाइल नक्सा बनाई नगरपालिकामा पेश गर्नुपर्ने हुन्छ । प्लटिङ इजाजत लिएपछि प्रस्तावित स्वीकृत नक्सा बमोजिम बाटो, ढल, विद्युत पोल, तार, कल्भर्ट, खुल्ला जग्गा, हरियाली वृक्षारोपण सहितका सम्पूर्ण पूर्वाधार निर्माण कार्यका ५० प्रतिशत काम सम्पन्न भईसकेपछि नगरपालिकाका प्राविधिकबाट स्थलगत निरिक्षण गरी प्राप्त प्रतिवेदनको आधारमा माक्र जग्गा खरिद बित्रीको सिफारिस प्रक्रिया अघि बढाइने प्रावधान कार्यविधि तथा निर्देशिकामा उल्लेख छ ।

जग्गा प्लटिङ गर्दा मुख्य सडकबाट प्लटिङ गरिने जग्गासम्म जोड्ने बाटो अनिवार्य ८ मिटर चौडाईको हुनुपर्ने र अन्य सबै बाटोहरू ६ मिटर चौडाईको हुनुपर्ने, खरिद बिक्री गर्दा ६ मिटर बाटो फायल नक्सामा कित्ताकाट गरी नेपाल सरकारको नाममा चढाउनुपर्ने हुन्छ । कुनैपनि बाटोको घुम्ती वा मोडको न्यूनतम अर्धव्यास बाटोको चौडाई भन्दा ३ दशमलव ५ मिटर भन्दा बढी चौडा भएको हुनुपर्ने कार्यविधिमा उल्लेख छ । प्लानिङ क्षेत्रभित्रका बाटाहरू अनिवार्य ६ र १ दशमलव ५ सेटव्याक मिटर चौडाईको कायम हुनुपर्ने निर्देशिकामा उल्लेख छ । तर, जग्गा व्यापारीले मापदण्डको बेवास्ता गर्दै प्लाटिङ गर्दा ढिस्को भासिएको छ ।

जग्गा प्लटिङको नाममा व्यवसायीले मनोमानी ढङ्गमा जथाभावी डोजर/इस्काभेटर चलाएको स्थानीयको गुनासो छ । ‘प्लटिङको नाममा व्यवसायीले स्थानीयको आँखामा छारो हाल्ने काम गरेको छ,’ स्थानीय रश्मी केसीले भनिन्, ‘सस्तोमा जग्गा किनेर महङ्गोमा बेच्नलाई ढिस्को ताछेर सम्याउने काम गरेको छ ।’ प्लटिङको नाममा जथाभावी ढिस्को ताछ्ने, सडक खन्ने गर्दा बस्ती भासिने जोखिम बढेको उनले बताइन् ।

नगरपालिकाले भने स्वीकृति बिना प्राकृतिक संरचनाको ख्याल नगरी बनेको प्लानिङलाई मान्यता नदिने जनाएको छ । ‘अव्यवस्थित प्लटिङ क्षेत्रमा घर/बाटोको सिफारिस हुँदैन,’ चाँगुनारायण नगरप्रमुख सोमप्रसाद मिश्रले भने । अव्यवस्थित रुपमा स्वीकृति नै नलिई प्लानिङ भएको जग्गा खरिद नगर्न नगरप्रमुख मिश्रले अनुरोध गरेका छन् ।