‘पितृसत्ताले पुरुष अमानव बन्दै’

भासिनकै संस्था ‘संगत– अ फेमिनिस्ट नेटवर्क’ र नेपाल नागरिक समाजले आयोजना गरेको कार्यक्रममा भासिनले लैंगिक समानता र पितृसत्ताको बोझमाथि आधा घण्टा लामो अभिव्यक्ति दिएकी थिइन् ।

नेपालको महिला आन्दोलनले समग्र दक्षिण एसियालाई प्रेरणा दिएको उनको भनाइ थियो । महिलाका लागि संसद्मा ३३ प्रतिशत प्रतिनिधित्व सुनिश्चित गर्न सक्नु, समलिंगी सम्बन्धलाई वैवाहिक मान्यता प्रदान गर्नु र श्रीमान्बाट हुने बलात्कारलाई अपराध मान्ने कानुन निर्माण गरेकामा उनले नेपालको प्रशंसा गरिन् । ‘हामी त तपाईंका हरेक कामबाट प्रेरित छौं,’ उनले भनिन्, ‘आशा छ, हाम्रा सानातिना पहलबाट तपार्इंहरूले पनि प्रेरणा लिनुहुनेछ ।’

गुफा र छाउपडीविरुद्ध कानुन बनाउने देशमा निर्मला पन्तजस्ता बालिकाको बलात्कार र हत्या हुनुलाई उनले ‘घृणित’ काम भनिन् । भारतमा यस्ता अपराधको ‘भायलन्ट’ रूप देखिने बताइन् । उनले हलिउडबाट प्रारम्भ भएको ‘हयासटयाग मी टु मुभमेन्ट’ को समर्थन गरिन् । ‘धार्मिक रूढिवाद र पुँजीवादी पितृसत्ताले विश्वभरका महिलालाई पछाडि धकेलिरहेको छ,’ उनले भनिन्, ‘हामी शारीरिक र मानसिक हिंसा मात्र झेलिरहेका छैनौं । आर्थिक, सांस्कृतिक, सामाजिक, वैचारिक हिंसा पनि भोग्दै आएका छौं ।’

पितृसत्ताले पुरुषलाई अमानव बनाउँदै लग्ने कमलाको भनाइ छ । उनले पितृसत्ताको अन्तिम संस्कार गर्ने बेला आएको बताइन् । ‘हामी आज हात बढाइरहेका छौं,’ उनले भनिन्, ‘पुरुषहरूका लागि यो अवसर हो, हातेमालो गर्न । तपाईंलाई हानि गर्ने पितृसत्तालाई तपाईं नै किन समातेर बस्नुहुन्छ ?’ जाउलाखेलस्थित डीएभी स्कुलको सभाहलमा आयोजित कार्यक्रममा कमलाले ‘उर्लंदो सय करोड २०१९’ कार्यक्रमको उद्घाटन गरिन् । यो कार्यक्रम मासिक रूपमा आयोजना गर्ने अवगत पनि गराइन् ।

‘रक्षाबन्धन, तीज, श्रीपञ्चमी, तिहारजस्ता चाडमार्फत हामीलाई पुरुषभन्दा निचो छौं भन्ने सम्झाइरहिन्छ नि’, उनले उर्लदो सय करोडकै प्रसंगमा भनिन्, ‘हामी पनि महिनैपिच्छे महिला सम्मेलन गरेर लैंगिक समानताबारे सम्झाइरहन खोज्दै छौं । हामी संविधानको सम्मान गर्छौंं भन्ने प्रमाणित गर्नेछौं । सबै संविधानले महिला–पुरुष समान भन्छन्, हामी संविधानको इज्जत गर्नेछौं ।’

महिलाले पतिको दीर्घायुका लागि व्रत बस्नु पतिमाथिकै व्यंग्य भएको कमलाको बुझाइ छ । उनी थप्छिन्, ‘हाम्रा लागि कोही व्रत बस्दैन । हामी बाँचेकै छौं त ।’ कमलालाई बलात्कारभन्दा पनि हिंसक लाग्दा रहेछन् तीजजस्ता चाड । ‘यी चाडले महिलालाई ‘तिमी अपवित्र छौ, तिमीले नर्कको बाटोमा डोर्‍याउँछौं’ भन्ने सम्झाइरहन्छन्,’ उनले भनिन्, ‘मेरो देशमा सरकारले कन्यादान योजना कार्यक्रम बनाइरहेको छ । छोरालाई शिक्षादान, छोरीलाई कन्यादान † यस्ता रूढिवादविरुद्ध अझ जोर लगाएर लड्नु छ हामीले ।’

सियरालियोनबाट आएकी महिला अधिकारकर्मी जेन्नेहले आफ्नो देश र समग्र विश्वमै महिलाहरू पीडित रहेको बताइन् । लैंगिक समानताका पक्षमा नीतिहरू बने पनि कार्यान्वयन हुन नसकेको उनको भनाइ थियो । ‘कमलाको संगत सञ्जालले महिलाहरूलाई सशक्त बनाउन सघाउँछन्,’ उनले भनिन्, ‘हामी सबै फरक ठाउँका भए पनि आवाज एउटै छ ।’ संगतले आयोजना गरेको साउथ एसियन फेमिनिस्ट कोर्समा भाग लिएका ८ देशका ३६ महिलाले कार्यक्रममा नृत्य प्रस्तुत गरेका थिए ।
जनकपुरको ‘मालिका अधिकार मञ्च’ की मालती ठाकुर र पौरखी नेपालकी मञ्जु गुरुङलाई आयोजकले सम्मानस्वरूप क्रमश: १ लाख र ५० हजार रुपैयाँ प्रदान गरेका थिए । लैंगिक समानताका पक्षमा काम गरेबापत उनीहरूलाई सम्मान गरिएको कार्यक्रममा जनाइयो । यससँगै कमलाले दिवंगत छोरीको सम्झनामा स्थापित ‘मितो मेमोरियल अवार्ड’ विमेन फर ह्युमन राइट्सकी सुमिरा श्रेष्ठलाई प्रदान गरिन् । श्रेष्ठले एकल महिलाका पक्षमा काम गर्दै आएकी छन् ।