झुपडीबाट उठेर नगर नेतृत्व

यो खुसी मधेसको दलित ‘पासवान’ बस्ती बेतहाका ३५ वर्षीय गंगा पासवान माओवादी केन्द्रबाट कर्जन्हा नगरपालिकाको मेयरमा निर्वाचित भए पछिको थियो । दलित पासवान समुदायबाट अहिलेसम्मकै कार्यकारी राजनीतिक पदमा पुग्ने भाग्यमानी गंगालाई सबैले घेरेर बधाइ
दिइरहेका थिए ।

अभावै अभावमा दैनिक मजदुरी गरी स्कुल पढेका गंगा २०५८ तिर ‘जनयुद्ध’ मा होमिए । चार दाजुभाइमध्ये गंगा माहिला हुन् । जेठा राजाराम मजदुरी गर्छन् । कान्छा श्रीप्रसाद १२ कक्षा पढदै विद्यालयमा न्यून तलबमा काम गर्छन् । साहिँला बलि पासवान मजदुरी गर्छन् । अहिलेसम्म सगोलमै रहेको उनको परिवारका गंगा ‘जनयुद्ध’ मा होमिएपछि परिवारैले दु:ख भोग्नुपर्‍यो ।

१ वर्षीय काखे छोरा राजलाई च्यापेकी गंगाकी पत्नी पवित्रीले भनिन् ‘गरिब जनताको मुक्तिका लागि लडाइँको मोर्चामा लागे भनेर हिँड्ेपछि घरमा रुवावासी नै चल्यो ।’ त्यसपछि पासवान परिवारमा कहिल्यै चैन भएन । ‘तत्कालीन सुरक्षा निकायले साह्रै दु:ख दियो,’ उनले विगत सम्झिन्, ‘कति रात भोकै, नसुतिकनै बितायौं, दिन–रात रुन्थ्यौं, चैनले घरमा बसेनौं ।’

जनमुक्ति सेनाको प्लाटुन कमान्डरसम्म भएका गंगा उदयपुरको खुर्सानीटार, महोत्तरीको जलेश्वरमा तत्कालीन शाही सेनासँगको जम्काभेटमा भिडेर जोगिए । २०५९ मा सेनाको बन्दीपुर ब्यारेक आक्रमणमा खुट्टामा चोट लागेर लामो समय थलिए । पछि भूमिगतरूपमा उपचार गराएर उनी फेरि पार्टीमै होमिए ।

शान्ति प्रक्रियापछि सेना समायोजनको क्रममा स्वेच्छिक बहिर्गमन रोजेर पूर्णकालीन राजनीतिमा लागेका थिए, गंगा । माओवादी केन्द्रका जिल्ला सदस्य, विघटित महाधिवेशन आयोजक समिति सदस्य र वाईसीएलको केन्द्रीय सदस्य भइसकेका पासवानले गरिब जनताको पक्षमा सदैव काम गरिरहेकाले अहिले मतदाताले पत्याएर भोट दिएको बताए ।

उनको टोलमा गाउँ ब्लक जग्गामा सय घरभन्दा बढी भूमिहीन सुकुम्बासी दलित पासवान समुदायको बसोबास छ । बस्तीका अधिकांश ज्याला मजदुरी गरी गुजारा चलाउँछन् । गंगासँगै आमा ५८ वर्षीया बिल्टी पासवान दिनहँु विजय जुलुसमा सहभागी हुन्छिन् । गंगाका बुबाको तीन वर्षअघि निधन भयो । ‘बुबा बाँचेको भए मेयर भएको देख्दा कति खुसी हुन्थे होला,’ गंगाका साहिँला भाइ बलिले भने, ‘जनयुद्धको दु:ख मात्र भोगे, खुसी हुने बेला हेर्न पाएनन् ।’

संघर्षको मैदानमा धेरै दु:ख, पीडा भए पनि पार्टीले मूल्यांकन गरेर पतिलाई ठूलो पदमा पुर्‍याएकोमा सावित्रीले विगतको पीडा भुलेको सुनाइन् । उनले भनिन्, ‘पहिले दु:ख थियो, अहिले खुसी छु ।’ सावित्रीमात्र होइन गरिबको छोराले मेयर पाउँदा बस्ती नै खुसी छ । ‘नसोचेको कुरा भयो,’ गंगाका दांैतरी आशाराम पासवानले भने, ‘गरिबका दिन पनि फिर्दा रहेछन् ।’

गंगालाई जिताउन बस्तीका सबैजना घरमै बिहानको खाना खाएर भोट माग्न निस्कने र साँझ फेरि घरमै खाना खाएर खटेको आशारामले सुनाए । ‘कार्यकर्तालाई खाना खुवाउने रकमसमेत थिएन,’ उनले भने । विजय जुलुसका क्रममा बस्तीपुर बगाहामा भेटिएका मेयर गंगाले चुनाव प्रचारप्रसारका लागि न्यूनतम खर्चको व्यवस्थापन पार्टीले नै गरिदिएको सुनाए ।

पार्टी शान्ति प्रक्रियामा आएपछि एसएलसी उत्तीर्ण गरेका उनले चुनावका बेला मतदातासामु गरेका गास, बास, कपाससहित स्थानीयस्तरमै रोजगारी सिर्जना गरी नगरलाई नमुना बनाउने प्रतिबद्धता पूरा गर्ने बताए ।

‘गोलबजारलाई जिल्लामै नमुना बनाउँछौं’
गोलबजार लाई पूर्व–पश्चिम राजमार्गले दुई भागमा छुट्टयाएको छ । यो जिल्लामै व्यवस्थित र बढदो सहरीकरण उन्मुख नगर हो । स्थानीय देवनाथ साहले यहाका सबै व्यापारीलाई संगठित गरी २०४७ मा गोलबजार उद्योग व्यापार संघ गठन गरेका थिए । संस्थागत अध्यक्ष रहेका उनले बजारसँगै व्यापार विस्तारको कामलाई २०६४ सम्मै निरन्तरता दिए । उनै देवनाथ साह माओवादी केन्द्रका तर्फबाट अहिले गोलबजार नगरपालिकाको मेयरमा निर्वाचित भएका छन् ।

२०२९ मा अग्रिम ज्याला अभियान चलाएर वामपन्थी राजनीतिमा प्रवेश गरेका साहले असोज २ गते भएको स्थानीय तह निर्वाचनमा जित हासिल गरेर नगरमा वामपन्थी प्रभाव कायमै रहेको प्रमाणित गरेका छन् । उनले व्यापार संघको पहलमा २०५२ मा पहिलो पटक भीएचएफ टेलिफोन जडान गरी गोलबजारवासीलाई सञ्चार सुविधाको पहुँचमा पुर्‍याएका थिए । टेलिफोनबाट त्यतिखेर ८० हजार रुपैयाँ आम्दानी गरेपछि त्यो रकम गोलबजारमा क्याम्पस स्थापनाका लागि विद्यालयलाई हस्तान्तरण गरिदिए । उनी विद्यालयको व्यवस्थापन समिति सदस्य भए । २० वर्षसम्म समितिमा रहेर काम गरे । उनी पछि क्याम्पस सञ्चालक समिति सदस्य बने ।

यो नगरको जनसंख्या ५२ हजार १ सय ३७ छ । पहिलोपटक नगरको नेतृत्व लिएपछि साहले यो ठाउँलाई खेलकुद विकासको थलो बनाउन स्टेडियम निर्माण, हरित पार्क र एक घर एक बिरुवा अभियान चलाउने बताएका छन् ।