कान्तिपुर वेबसाईट
AdvertisementAdvertisement
२१.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १६१

म पहाडकै मान्छे हुँ

शक्तिको स्रोत हो– दाल, भात र मःम । चम्चा प्रयोग नगरीकनै म नेपाली दाल–भात खान्छु । नेपाल छोडे पनि नेपालगन्जको बिरयानी, जनकपुरको लस्सी र काठमाडौंको नेवारी खाना मेरो स्मृतिमा सधैं अंकित हुनेछन् ।  
र्‍यान्डी बेरी

म एक जल्दोबल्दो युवा छँदै काठमाडौं आएँ । त्यो बेला थियो– सन् १९८० को अन्त्यतिर । अन्य पश्चिमी नागरिकजस्तै म पनि धेरै उत्सुकता बोकेर, काँधमा एउटा झोला भिरेर नेपाल आएको थिएँ । यहाँका अग्ला पहाड, साँच्चै सुन्दर सांस्कृतिक संरचना र अभ्यास हेर्ने आशासहित आइपुगेको थिएँ म नेपाल । 

म पहाडकै मान्छे हुँ

त्यो ठिटौले उमेरमा मैले काठमाडौं उपत्यकाको वसन्तपुर, पाटन दरबार स्क्वायर र वरिपरिका इलाकामा लामो समय बिताएँ । सहरका रैथाने मान्छेहरूका रहनसहन, जीवनशैली, चित्रकला, सीप, खानपान अनि टाढा देखिने हिमालहरूको दृश्यले म मोहित भएँ । यहाँका यी चीजले मानिसलाई पटकपटक नेपाल फिर्ता ल्याउँछ । मैले दुईपटक नेपालमा काम गर्न पाएँ । काठमाडौंस्थित अमेरिकी राजदूतावासमा काम गर्न सन् २००७ मा नेपाल आएँ । अमेरिकी नीतिअनुसार, नेपालको पुनर्निर्माण र गृहयुद्धबाट अघि बढ्ने अभियानमा सहयोग गर्ने अवसर पाइरहेको छु । मेरा लागि यो एक अद्भुत अवसर हो ।

दोस्रोपटक सन् १९९३ मा नेपाल आएको थिएँ । त्यसबेलाको नेपालको वास्तुकला र सांस्कृतिक प्रचलनबारे केही कुरा सुन्नु साँच्चै रोचक छ । संयुक्त राष्ट्रसंघको जागिरपछि त्योबेला मलाई बंगलादेश पठाइएको थियो । बंगलादेश पुगेपछि नेपाल आएर पहिले घुमिहिँडेका ठाउँ फेरि घुम्ने मौका पाएँ ।

मलाई नेपालसम्म डोर्‍याउने पृष्ठभूमि म हुर्केको मेरै घरेलु वातावरण थियो । म पहाडमै हुर्कें–बढें । अमेरिकाको कोलोराडो राज्यको चट्टानी पहाडहरूमा खेलें । त्यसैले लाग्थ्यो, म पहाडकै मान्छे हुँ । जब म विश्वविद्यालयबाट बाहिर निस्किएँ तब यात्रा गर्ने अवसर मिल्यो । अनि यात्रामा प्राकृतिक सौन्दर्य नियाल्न पाएँ । त्यहीबेला नेपाल आएर हिमालहरू हेर्ने मौका पाएँ । नेपालमै घुम्न आउनुको कारणचाहिँ वास्तवमा मेरो आफ्नै आन्तरिक प्रक्रिया थियो । मलाई याद छ, जब म सानो थिएँ, म नक्साहरूप्रति आकर्षित हुन्थें । मेरा आमा–बाबुले मलाई मुलुकहरू र त्यसका प्रमुख सहरहरू हेर्न नक्सा किनिदिनुभयो । त्यहिँबाट नेपालबारे थाहा पाएँ र मलाई विभिन्न कारणले नेपालप्रति आकर्षित बनायो । जस्तै त्यतिबेला मैले नेपालको राष्ट्रिय झन्डाको असामान्य आकारको उदाहरण बुझ्न सकिनँ ।

नेपालमा मैले समग्रमा करिब साढे ६ वर्ष बिताएँ । पहिले दुईपटक पर्यटकका रूपमा, त्यसपछि दूतावासमा मिसन उपप्रमुख (२००७–००९) र सन् २०१८ देखि राजदूतका रूपमा । यस दौरानमा धेरै ठाउँ घुमें । नेपालमा मेरो प्रिय केही स्थान छन् । सबैभन्दा पहिले झापा भद्रपुरदेखि इलामसम्म, पूर्वदेखि पश्चिमसम्म अनि सबै पहाडदेखि हिमालसम्म घुमें । निःसन्देह काठमाडौं उपत्यका एक उल्लेखनीय खजाना हो । यहाँको परम्परागत नेवार संरचना, भव्य मन्दिरहरू, मूर्तिहरू, कला, इतिहास मलाई असाध्यै मन पर्छन् ।

मुक्तिनाथको पहिलो यात्रा मेरो स्मृतिमा गाढा भएर बसेको छ । मुक्तिनाथ अति आध्यात्मिक ठाउँ हो । त्यो ठाउँ मेरा लागि साँच्चै महत्त्वपूर्ण रह्यो । किनभने त्यसले शान्ति र धर्महरूबीचको सहअस्तित्व कायम गरिरहेको छ । जनकपुरमा मैले अथाह विविध संस्कृतिहरू हेर्न पाएँ । म मुस्ताङको उत्तरी जोमसोमदेखि लाङटाङसम्मको विश्वकै अद्वितीय क्षेत्र र यस देशका यस्ता उल्लेखनीय संस्कृतिहरूबाट प्रभावित छु ।

काठमाडौं उपत्यका र बौद्ध स्तूपा वरपरको क्षेत्र मेरो प्रिय स्थान हो । इतिहास, संस्कृति र एक अविश्वसनीय ठाउँमा रहेको महत्त्वपूर्ण स्थान हो यो । बौद्ध स्तूपावरिपरि घुम्दा शान्ति मिल्छ । मैले नेपालमा दसैं, तिहार, छठलगायत चाडपर्व मनाएँ । नेपालप्रति म सधैं ऋणी छु, यहाँको संस्कृतिको अद्वितीय गुणले । मानिसहरूका लागि जात्रा–संस्कृति कति महत्त्वपूर्ण छन् भन्ने यहाँ आएपछि थाहा पाएँ । त्यसैले म अत्यन्तै जिज्ञासु छु । नेपालमा धेरै वर्ष बसिसक्दा पनि प्रत्येक दिन केही न केही सिक्न पाएको छु । साँच्चै सहरका जात्राहरूको आनन्द लिन्छु म । नेपालको प्रकृतिलाई पनि स्वागत गर्छु । यस्तो प्रणाली, संस्कृति र विविधताको पूर्णतया अद्वितीय कला भएको देश संसारमै कहीँ छैन । भक्तपुरको बिस्केट जात्रा हेर्न पाउनु मेरा लागि निकै खुसीको कुरा हो । जनकपुरको छठ हेर्ने मौका पाएँ । मैले सामाजिक सञ्जालमार्फत नेपालप्रति चासो बढाउनेहरूका लागि पोस्टहरू गरिरहेको हुन्छु । किनकि नेपालको अर्थतन्त्रको प्रमुख क्षेत्र पर्यटन पनि हो । नेपालको एउटा प्रमुख हिस्सा अमेरिकी पर्यटक पनि हुन् । नेपालको संस्कृति, जातीय र अन्य धार्मिक परम्पराहरूप्रति गर्व गर्ने ठूलो ठाउँ छ । लोकतान्त्रिक समाजमा हामीले एकअर्काको पहिचानलाई सम्मान गर्नुपर्छ । नेपालको विविधताबारे जानकारी लिन उपत्यकाको एक सहरबाट अर्कोमा गए पुग्छ । किनकि त्यहाँ मानिसहरू फरक सांस्कृतिक अभ्यास र परम्परा अनुभव गर्छन् । त्यसैले नेपालबारे ज्ञान लिन काठमाडौं र पोखराको भ्रमण गर्न पाउँदा निकै सम्मानित महसुस गर्छु । मैले धेरै समुदायहरूको पनि भ्रमण गर्ने मौका पाएँ । यो दौरान मैले यो मुलुक कति विविधतापूर्ण छ भन्ने बुझें । तसर्थ विविधतामा सुन्दरता छ, त्यो मूल्यवान् छ । र, अन्य सम्बन्धहरू ती परम्पराको सम्मानमा बाँधिएका छन् । म यो उल्लेख गर्न चाहन्छु, केही साता हाम्रो मिसन (अमेरिकी दूतावास) दसैंको सांस्कृतिक कार्यक्रमका लागि बन्द गर्दै छौं । दसैं सुरु हुनुअघि नै हामी दूतावास बन्द गर्छौं । हामीसँग कार्यरत सबै (नेपाली, विदेशी) कर्मचारी नेपाली सांस्कृतिक पोसाक, संगीत, बाँसुरी र गीतसँगै समय बिताउँछौं । भर्खरै नेपालमा आएका अमेरिकीले पनि थाहा पाउनेछन्– नेपाल कति सांस्कृतिक विविधता भएको देश हो ।

नेपाली खाना मलाई मन पर्छ । दाल, भात र मःम शक्तिको स्रोत हो भन्ने थाहा छ । म नेपाली दाल–भात हातैले खान्छु, चम्चा प्रयोग नगरी । पहिलोपटक यहाँ आएका बेला भात–दालको अनुभव गरें । मलाई खसीको मासु पकाउने तरिका पनि थाहा छ । नेपालका हिमाली क्षेत्रमा पाइने खानादेखि तराईमा पाइने खाना खाएको अुनभव छ मसँग । नेपालगन्जमा अचम्मको बिरयानी थियो, जनकपुरमा लस्सी थियो र मैले यहाँ काठमाडौंमा नेवारी खानाको स्वाद लिने अवसर पाएँ ।

सन् १९८० को दशकमा नेपालका धेरै बहुमूल्य खजाना र देवताका मूर्ति चोरी गरी अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा बेचिएका थिए । त्यो मलाई स्पष्ट थाहा छ । त्यसैले मेरो टोली स्थानीय संस्थाहरूसँग काम गरेर चोरिएका मूर्ति नेपाल फर्काउन दत्तचित्त छ । त्यसरी नेपाल फिर्ता आएको पाटनको लक्ष्मी नारायणको मूर्ति एक हो । हामी अझै मूर्तिहरू फर्काउन सक्रिय भइरहेका छौं । ती मूर्ति पश्चिमी सङ्ग्रहालयहरूसँग सम्बन्धित मात्रै छैनन्, ती अध्यात्मिक पनि हुन् । केही साताअघि म पाटन दरबार स्क्वायर गएँ हिँड्नका लागि । म मेरा बच्चाहरूसँग गएको थिएँ । त्यहाँ म लक्ष्मी नारायण मन्दिरबाहिर बस्ने मौका पाएँ । मैले बच्चाहरूलाई त्यो किन महत्त्वपूर्ण छ भनेर बताएँ । समुदायको मुटुमा रहेको उक्त स्थानको कलात्मक मूर्ति देखेर मलाई खुसी लाग्यो ।

म ३० वर्षदेखि अमेरिकी सरकारका लागि यो काम गरिरहेको छु । मेरो समयको अविश्वसनीय घटनामध्ये एक थियो– कोभिड महामारीको सुरुवातमा नेपालमा अमेरिकी भ्याक्सिन ल्याउनु । मैले यी खोपहरूको प्रयोग कसरी भइरहेका छन् त्यो हेरें । देशैभरि खोप लगाएको हेर्न गएँ । अमेरिकी खोप अब बच्चाहरूका लागि पनि उपलब्ध छ । यसमा म निकै खुसी छु ।

म केही दिनमै नेपालमा आफ्नो चारवर्षे कार्यकाल पूरा गरेर अर्को जिम्मेवारी सम्हाल्न नामिबिया जाँदै छु । नेपाल छाड्नुअघि नै म नेपाललाई मिस गर्न थालिसकेको छु । यो निश्चित छ, भविष्यमा फेरि नेपाल फर्केर आउनेछु । तर, म पूर्ण रूपमा फरक तरिकामा फर्कनेछु यहाँ । म हरेक वर्ष यहाँ आउने हजारौं अमेरिकी अनुहारमध्येको एक यात्रीका रूपमा आउनेछु । र, फेरि आएर ट्रेकिङ गर्ने मौकाको प्रतीक्षा गर्नेछु । यहाँ मेरा दुई साना छोरीहरू छन्, जसले नेपालमा आफ्नो महत्त्वपूर्ण बाल्यकाल बिताएका छन् । जब ठूला हुनेछन्, म उनीहरूलाई नेपाल फिर्ता ल्याउन चाहन्छु । हामीले छोरीहरूलाई ट्रेकिङका लागि बाहिर लैजान सकेका छैनौं । विद्यालयको समय–तालिकाका कारण उनीहरूले मैले जति यात्रा गर्न पाएनन् । छोरीहरूलाई भन्नेछु, उनीहरूको जीवनको ‘आफ्नो कथा’ को एक हिस्सा नेपाल पनि हो ।

(नेपालका लागि अमेरिकी राजदूत बेरीसँग जगदीश्वर पाण्डेले गरेको कुराकानी)

प्रकाशित : आश्विन ८, २०७९ ०९:०१
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

बैंकमा लगानीयोग्य रकम थुप्रिएर साढे ६ खर्ब नाघेको छ। बैंकहरूले ब्याजदर घटाउँदासमेत कर्जा प्रवाह बढ्न नसक्नुको कारण के हो?