खेल सिक्दै

तिनमा खेल्ने तरिका सिकाइन्छ, जसले ती साथीहरूलाई खेल सिक्ने अवसर जुटेको हो । रुपन्देहीमा खेलकुद गतिविधि गर्ने ५० वटा क्लब छन् । २५ वटा खेलकुद संघ छन् । तीमध्ये १४ वटाले बालबालिकाका लागि खेल एकेडेमी खोलेका छन् । तिनले फुटबल, लनटेनिस, जुडो, कराते, क्रिकेट र ब्याडमिन्टन सिकाउँछन् । एकेडेमीमा बालबालिकाको समूह बनाइन्छ । दिनहुँ खेल्न मैदान दिइन्छ । साथीहरू बिहान–साँझ एकेडेमीमा जम्मा हुन्छन् । प्रशिक्षकले खेलको नीति र विधि सिकाउँछन । यसपछि उनीहरू मज्जाले खेल्छन् ।

खेल्न पाउँदा उनीहरू धेरै खुसी छन् । केहीले भविष्यमा खेलाडी बन्ने सपनासमेत बनाएका छन् । त्यसमध्येका हुन्– बुटवलका रितेश ज्ञवाली । उनी कक्षा ६ मा पढ्छन् । दिनभर स्कुल जान्छन् । साँझमा लेख्ने र पढ्ने सबै गृहकार्य सक्छन् । बिहान भने लनटेनिस खेल्न जान्छन् । ‘बिहान साढे ५ बजेदेखि ७ बजेसम्म खेल्छौं र सिक्छौं,’ उनले भने, ‘खेल्दा निकै रमाइलो लाग्छ, शरीर पनि फूर्तिलो हुन्छ ।’ नियमित खेल्न पाएकै कारण रितेशले विभिन्न प्रतियोगितामा भाग लिएका छन् । १० वर्षमुनिको राष्ट्रिय लनटेनिस प्रतियोगितामा जिल्लास्तरीय विभिन्न खेल जितेका छन् । उनी तृतीय भएका थिए । गतवर्ष भएको ८ वर्षमुनिको राष्ट्रिय लनटेनिसमा उनका साथी ब्रिजेस अर्याल च्याम्पियन भएका थिए । यमन राना सेकेन्ड र योगेश ज्ञवाली तृतीय भएका थिए । बुटवलको देवीनगरमा लनटेनिस एकेडेमी छ । त्यसलाई लनटेनिस क्लब बुटवलले सञ्चालन गर्छ । अध्यक्ष गोपाल ज्ञवालीले नयाँ खेलाडी उत्पादन गर्न ३ वर्षयता बालबालिकालाई खेल सिकाउन थालेको बताए । ७ देखि १४ वर्ष उमेरका ५० जनाले लनटेनिस सिकिरहेका छन् ।देवीनगरमै एन्फा एकेडेमी छ । रुपन्देही फुटबल संघले यसको सञ्चालन गर्छ । त्यसमा २४ बालबालिकालाई फुलबल खेल्न सिकाइन्छ । उनीहरू दिउँसो पढ्न जान्छन् । अरूजस्तै उनीहरू घर जाँदैनन् । बिहान–साँझ एकेडेमीमै बस्छन् । दिनमा २ घण्टा एकेडेमीमै बसेर फुटबल खेल्न सिक्छन् ।

त्यसका लागि दुई जना प्रशिक्षक छन् । १० वर्षदेखि यो एकेडेमी सञ्चालनमा छ । फुटबल सिक्नेहरूमा १२ देखि १६ वर्षसम्मका छन् । राष्ट्रिय चर्चित फुटबल खेलाडी विमल घर्ती यहींका उत्पादन हुन् । उनले यही एकेडेमीमा खेल सिकेका थिए । यहाँ खेल सिकेका अरू १२ जना पनि राष्ट्रिय खेलाडी बनेका छन् । भर्खरै यहींका विद्यार्थी निराजन खत्री अन्डर–१६ का लागि राष्ट्रिय खेलाडीमा छनोट भएका छन् । ‘सानैदेखि फुटबल खेल्न र सिक्न मन लाग्थ्यो,’ उनले भने, ‘त्यसैले बाबाआमाले एन्फा एकेडेमीमा राखिदिनुभएको हो ।’ निराजनको अन्तर्राष्ट्रिय खेलाडी बन्ने धोको छ । खेलबाटै देशको नाम उचो बनाउने इच्छा छ । सुरुवातमा अगस्ट २३ देखि भारतमा भएको अन्तर्राष्ट्रिय फुटबल प्रतियोगितामा उनले भाग लिएका छन् ।

खेल्ने विद्यार्थी पढाइमा कमजोर हुन्छन्, धेरै अभिभावक यस्तै सोच्छन् । यसैले कोहीकोही अभिभावक छोराछोरीलाई खेल्न दिँदैनन । तर यो गलत हो । रुपन्देहीको स्मृति बोर्डिङ स्कुलका प्रिन्सिपल हरि ज्ञवाली गृहकार्य सकेर खेल्ने विद्यार्थी पढाइमा कमजोर नहुने दाबी गर्छन् । उनले पाँच वर्षयता एन्फा एकेडेमीका विद्यार्थीलाई पढाइरहेका छन् । ‘खेल्ने र पढ्ने समयबीच तालमेल मिलाउनुपर्छ,’ उनले भने, ‘यसो गरे पढाइमा अझ तेज हुन्छन् ।’जानाकारहरूका अनुसार खेलकुद एकेडेमी खेलाडी उत्पादनका जग हुन् । यिनमा खेलको विधि र कला सिकाइन्छ । एन्फा एकेडेमीका व्यवस्थापक तथा प्रशिक्षक बुद्धि गुरुङ बालबालिकालाई यसरी सिकाउँदा नयाँ र राम्रो खेलाडी उत्पादन हुने बताउँछन् । उनका अनुसार खेल बालबालिकालाई अनुशासन सिकाउने माध्ययम पनि हो । यसले नियममा रहेर काम गर्न सिकाउँछ । खेलले शरीर फूर्तिलो बनाउँछ । मनोरञ्जन दिन्छ । कुलतबाट बचाउँछ । मन चञ्चल हुनेका लागि एकाग्र हुन पनि सहयोग गर्छ । तर सबै ठाउँमा रुपन्देहीमा जस्तो एकेडेमीमै गएर खेल्ने अवसर छैन ।