बिँडो थाम्दै

अग्लो कद । सिल्की कपाल । मुस्कुराउँदा दाँतका पङिक्त देखिन्छन् । २५ वर्षीय पल्लव हलुवाई भैरहवा क्षेत्रका युवा उद्यमी हुन् । पुर्ख्यौली व्यवसाय ‘पवनको पेडा’ भैरहवाको ब्राण्ड ने हो । पेडाकै नामबाट पल्लवका बुवा पवन परिचित छन् ।

भारतको देहरादुनमा स्कुल पढेका पल्लवले बेङलोरमा बिबिएम गरे । व्यवसायमा बुबा एक्लै भएकोले स्नातकोत्तर नगरी चार वर्षअघि स्वदेश फर्किए । चाडबाड र बिदाका बेला घर आउँदा पुर्ख्यौली व्यवसायबारे बुझ्ने अवसर पाए । ‘व्यापार कसरी चल्छ, के के हुन्छ थाहा थियो,’ उनले भने, ‘यसमै सघाउन फर्किए ।’ उनी अहिले लुम्बिनीमा संचालित पाँचतारे होटल पवन प्यालेस प्रालिका म्यानेजिङ डाइरेक्टर (एमडी) हुन् । उक्त होटलमा डेढ अर्ब रुपैयाँ लगानी भइसकेको छ ।

पुर्ख्यौली आधार र विदेशमा पढेकाले मुलुकबाहिर राम्रै अवसर हुदाहुँदै देशमा केही गर्न फर्केको पल्लवले बताए । गौतम बुद्धको जन्मस्थलको पर्यटकीय संभावनालाई लक्षित गरी ठूलो लगानी गरिएको छ । ‘विदेशीहरू लुम्बिनीमा एक रात पनि बस्न चाहदैनन्,’ उनले भने, ‘यसमा कसैले चासो दिएको पाइदैन ।’ धेरै युवा विदेसिँदा सीप हासिल गरेका कामदार पाउन समस्या भइरहेको उनले बताए ।

जय अग्रवालले देहरादुन र बेङलोरमा पल्लवसँगै पढे । बजार अर्थशास्त्रमा स्नोत्तर सकेर जय तीन वर्षअघि बावुको बिँडो थाम्न गृहनगर फर्किए । २६ वर्षीय उनी हाल सिद्धार्थ फोम उद्योग, गल्लामण्डीका एमडी हुन् । यस उद्योगमा करिब ८ करोड लगानी भइसकेको उनले बताए । यो उद्योग २८ वर्षअघि बावु संजयकुमारले सुरु गरेका थिए ।

‘सफल उद्योगी बन्ने उद्देश्यले फर्किएको हुँ,’ २६ वर्षीय जयले भने, ‘यहाँको अवस्थाले सम्भव होला जस्तो लागेन ।’ अर्थतन्त्र स्थिर हुन नसकेकाले लगानीकर्ता निरास बनेको उनको भनाइ छ । उनले बालाजी पेपर मिल चलाइरहेका छन् । पुर्खाले सुरु गरेका उद्योगलाई निरन्तरता दिन सजिलो भएको उनले बताए, ‘हामीसित अवसर थियो । देश छाडेर जाने कुरै हुँदैन ।’

कमलेश कुमार अग्रवालले सुरुमा भेनियर उद्योग संचालन गरे । त्यससँगै रियल स्टेट कारोबार थाले । कमलेश एक्लैले कारोबार अगाडि बढाइरहेका थिए । २७ वर्षीय छोरा पावन अग्रवालले भारतमा पढेर फर्केपछि उनलाई पाँच वर्षयता व्यवसायमा सहज भएको छ । उनले आफ्नै नेतृत्वमा ७० लाख लगानीमा नन्दिनी एग्रो इन्डष्ट्रिज पनि चलाइरहेका छन् । यसमा उनी निर्देशक हुन् ।

‘मैले पन्जावबाट मेसिन ल्याएर आधुनिक दाना उद्योग सुरु गरेको हुँ,’ पावनले भने, ‘म फर्किदा लगानीको वातावरण राम्रो थियो ।’ हाल आवश्यकता भन्दा धेरै उत्पादन हुन्छ । कच्चा पदार्थ भारतबाट आयात गर्नुपर्दा उद्योगमा लगानीको वातावरण पहिले जस्तो नभएको उनले बताए । उनले भैरहवामा फोर्ड गाडीको डिलर पनि लिएका छन् ।

व्यवस्थापनमा स्नातक २३ वर्षीय आचल गोयन्का औद्योगिक घरानाका सन्तान हुन् । नैनीतालमा स्कुल पढेका उनी हाल गोयन्का समुहका निर्देशक हुन् । उनका बा–हजुरबाले यहाँ स्टिल, आँटा र गाइबस्तुका दाना उत्पादन गर्थे । उनले त्यसैलाई विस्तार गरिरहेका छन् । आवश्यकता भन्दा धेरै उद्योग संचालनका लागि सरकारले अनुमती दिइरहेकोले प्रतिस्पर्धामा कठिन भइरहेको उनले बताए । आफ्ना उद्योगमा ७ सय जनाले रोजगारी पाइरहेको उल्लेख गर्दै उनले भने, ‘उद्योग मन्त्रालयलाई समस्या बताउँदा बन्द गर्नुस् भन्छन् । लगानीमैत्री वातावरण नभएपनि देशका लागि केही गर्नुपर्छ भनेर उद्योग अगाडि बढाइरहेका छौं ।’

एसआर ग्रुपका प्रबन्ध निर्देशक सुरज उप्रेती आधा दर्जन उद्योग र व्यवसायिक प्रतिष्ठानको नेतृत्व गर्छन् । ३० वर्षीय उनी सामाजिक क्षेत्रमा उत्तिकै क्रियाशील छन् । उनको प्रत्यक्ष नेतृत्वमा एसआर स्टिल, फुड्स, लुम्बिनी पिएससी, आधुनिक क्रसर उद्योग, रियल स्टेट कम्पनी, शाइन रेसुङ्गा बैंक छन् । उनका पिताले ०३५ सालमा एसआर ढुवानी सेवा सुरु गरेका थिए । त्यसबेला हिम पाइप र बिजुलीका पोल उत्पादन थाले । बुबाले बिस्तार गर्दै आएका उद्योग र व्यवसायलाई ०६९ सालबाट सुरजले सम्हालिरहेका छन् ।

भैरहवामै विद्यालय शिक्षा हाँसिल गरेका सुरजले पुल्चोक इन्जिनीयरिङ कलेजबाट स्नातक गरे । ‘उद्योग व्यवसायमा आउन पृष्ठभूमिले पनि काम गर्दौरहेछ,’ उनले भने, ‘भविष्यमा उद्यममै लाग्ने निर्णय गरेर आएँ ।’ भैरहवा क्षेत्रमा पम्परादेखि उद्योगी–व्यवसायीको बसोबास भएकाले उनीहरूका सन्तान पनि यस क्षेत्रमा सक्रिय छन् । विभिन्न समयमा नेता र नीति निर्माणले युवा उद्यमीलाई प्रोत्साहन गरेपनि व्यवहारमा त्यस्तो वातावरण नरहेको उनको अनुभव छ । उनी धनगढी प्रिमियर लिगको टिम रुपन्देही च्यालेन्जर्सका मालिक पनि हुन् ।

पुरुषलाई बुटिक

आयुषी अग्रवाल फरासिली छन् । हाँसेर कुरा गर्छिन् । आत्मविश्वासी देखिन्छिन् । दिल्ली र बेङलोरमा स्कुल पढेकी २४ वर्षीया उनी नेपाली फरर बोल्न अकमकाउँछिन् । अंग्रेजी र हिन्दीमा खुल्छिन् ।

आयुषीले मुम्बईमा फेसन डिजाइनिङमा स्नातक गरिन् । इटलीबाट फेसनमै स्नातक पूरा गरेपछि घर फर्किइन् । उनका बुवा हेमन्त अग्रवालको कपडा व्यवसाय छ । यो परिवारको सिमेन्टलगायत उद्योगमा पनि लगानी छ । आयुषीले त्यो पुर्ख्यौली व्यवसायलाई नयाँ रुप दिएकी छिन् । भैरहवामा पहिलोपटक पुरुषका ड्रेस डिजाइन थालेकी छिन्, जसको लागि ‘जडान’ कम्पनी सुरु गरिन् । घरमै त्यसको शो–रुम खोलेकी छन् ।

‘पुरुषका लागि पहिरन डिजाइन गर्छु,’ आयुषीले भनिन, ‘अर्डरदेखि डेलिभरीसम्म सुविधा छ ।’ भैरहवा र बुटवलमा महिलाका लागि धेरै बुटिक छन् तर पुरुषका लागि पहिरन डिजायन आयुषीले नै थालेकी हुन् । ‘हजुरबाको पालादेखि कपडाको व्यापार छ,’ उनले भनिन्, ‘मैले नयाँपनमात्रै दिएकी हुँ । स्थानीय रुपमा प्रचार कम भएपनि भारत र काठमाण्डौंबाट पहिरनको अर्डर आउन थालेको उनले बताइन् । ‘फेसनको मार्केट खोजिरहेकी छुँ,’ शाखा खोल्ने तयारीमा रहेकी उनले भनिन् ।

युवाको प्रवेशसँगै उद्योग र व्यवसाय पनि आधुनिक बन्न थालेको छ । नयाँ पुस्ताले सामाजिक सन्जाललाई बजारीकरणको माध्यम बनाइरहेको आचलले बताए । ‘उपभोक्ताको कुरा बुझ्ने माध्यामका रुपमा सामाजिक सन्जाल प्रयोग गरिरहेका छौं,’ उनले भने, ‘बजार बिस्तारमा सहयोग पुगेको छ ।’ सुरज लगानीको क्षेत्रमा युवाको प्रवेश दशेको हितमा भएको बताए । ‘युवाले अत्यधिक प्रविधिको प्रयोग गर्नुका साथै नयाँ अन्वेषण पनि गर्छन्,’ उनले भने, ‘उत्पादनको स्तरमा पनि सचेत हुन्छन् ।’ सरकारले युवा उद्यमी बढाउन लगानी, उत्पादनको अनुसन्धान, कानुनी प्रक्रिया, तालिममा सहयोग गर्नु पर्ने युवाहरुको भनाइँ छ ।