कैंचीमा कोमल हात

यहाँका २ दर्जन युवतीले सैलुनमा पुरुषको दाह्री कपाल मिलाउन थालेका छन् । महिलाका नरम हात पुरुषका अनुहार सिँगार्नसमेत प्रयोगमा आउन थालेका छन् । यसले युवतीको रोजगारीको दायरा फराकिलो भएको छ । आम्दानीसमेत बढाएको छ ।

प्यूठानकी उषा सिंह त्यसमध्येकी हुन् । उनी दुई वर्षयता बुटवलमा बस्छिन् । नील डेभिड्स हेयर सैलुनमा दाह्री, कपाल काट्ने काम गर्छिन् । उनी यति व्यस्त छिन् कि बिहान १० देखि साँझ ८ बजेसम्म फुर्सद हुँदैन । दिनमा ४० जनासम्म ग्राहकलाई सेवा दिन्छिन् । ‘सुरुमा त पुरुषको गालामा हात लैजाँदै नर्भस भएँ । हात कापेजस्तो भयो । मुटु झस्कियो,’ उषाले विगत सुनाइन्, ‘बिस्तारै बानी पर्दै गयो ।’

दुई छोराछोरीकी आमा अहिले काममा परिपक्व बनेकी छिन् । पुरुषको दाह्री, कपाल नकाट्न सल्लाह दिनेले नै अहिले उनको कामको तारिफ गर्न थालेका छन् । उषाको सिको गर्दै तीन युवतीले यस्तै पेसा अँगालेका छन् । पुरुषमात्रै होइन, महिला आए पनि उनले त्यत्तिकै फर्काउँदिनन् । मासिक करिब २५ हजार आम्दानी गर्छिन् । ग्राहकबाट पाउने टिप्स योभन्दा अलग्गै छ । ‘काम सहज छ । तर आम्दानी राम्रो छ,’ उनले सुझाव दिइन्, ‘सैलुनमा पेसा अँगाल्ने महिलाको भविष्य राम्रो छ ।’

उषाले ६ वर्षअघि कपाल काट्ने काम थालेकी थिइन् । सुरुमा महिलाको मात्रै कपाल काटिन् । लाग्यो, पुरुषको पनि दाह्री, कपाल काटिदिन पाए आम्दानी बढ्ने थियो । त्यसपछि यता लागेकी हुन् । उषालाई अहिले महिलाभन्दा पुरुषको कपाल काट्न आनन्द आउँछ । कारण हो पुरुषको धेरै डिजाइन हुँदैन । डिजाइन पनि तुलनात्मक रूपमा सहज हुन्छ । टिप्स पनि पुरुषबाट धेरै पाइन्छ । सीप सिकेपछि तीन वर्ष दुबईमा कपाल काटिन् । महिला–पुरुष दुवैको चित्त बुझाइन् । त्यसपछि फर्केर बुटवलमै बस्न थालेकी हुन् ।

नेपालगन्जकी सुजिता गुरुङ पुरुषको अनुहार सिँगार्ने काम गर्छिन् । तीन वर्ष दुबईमा काम गरेकी उनी पनि अहिले बुटवल फर्केकी छिन् । दाह्री मिलाउने र आँखीभौं मिलाउने सामान्य काम हो । यसबाहेक उनले अनुहार र छाला हेरेर त्यसमा चमक ल्याउने र सिँगार्ने काम गर्छिन् । अहिलेसम्म एक सय बढी दुलाहा सिँगारेकी छिन् । ‘केटा मान्छेको छाला कडा हुन्छ । अलि धेरै मेहनत लाग्छ । कतिबेला त असिनपसिन नै भइन्छ,’ सुजिताले भनिन्, ‘तर पनि काम गरेकै छौं ।’

सेवा दिँदै गर्दा कतिपय पुरुषले मेहनत बुझेर छुट्टै टिप्स दिन्छन् । यस्तोमा सुजितालाई थप हौसला जाग्छ । एकपटक आएका ग्राहक निरन्तर आइरहन्छन् । कतिपय ग्राहकले आफैं अर्को ग्राहक खोजिदिन्छन् । यसो गर्दा उनलाई रमाइलो लाग्छ । ‘फेसियल गर्न थालेपछि महिला हुन् कि पुरुष, वास्ता गर्दैनौं । ग्राहक भगवान् हुन्, हामी यत्ति बुझ्छौं र सेवा दिन्छौं,’ सुजिताले भनिन्, ‘सुरु–सुरुमा तन्नेरी युवालाई सिँगार्दा अप्ठ्यारो लाग्थ्यो । अहिले सामान्य लाग्छ ।’

रानीबगियाकी सीमा थापा ५ वर्षयता सैलुनमा केमिकल मिलाउने काम गर्छिन् । उनको कपाल रंगाउने, चमक ल्याउने र राम्रो बनाउने काम हो । त्यसमा विभिन्न डिजाइन निकाल्ने उनको जिम्मेवारी छ । कपाल रंगीन बनाउने, चम्किलो, नरम, खुकुलो, सिधा बनाउने उनको काम हो । यो कामका लागि किशोर र युवा उमेरका पुरुष धेरै आउँछन् । कपाल फुलेपछि रंगाउन आउने केही पाका पुरुष पनि छन् ।

‘सुरु–सुरुमा पुरुषलाई सिँगार्दा केही डर लाग्यो । आफन्तले पनि अप्ठ्यारो माने । धेरैले त अरू काम गर्न पनि सुझाव दिए,’ सीमाले भनिन्, ‘तर मैले वास्ता गरिनँ ।’ सीमाले सैलुनमा कपाल रंगाएकै भरमा मासिक करिब २५ हजार कमाउँछिन् । कहिलेकाहीँ फाट्टफुट्ट बाहिरी आम्दानी पनि गर्छिन् । चर्को घाममा निस्कन वा दौडधुप गर्नुपरेको छैन । काम खोज्दै हिँड्न पनि पर्दैन । ‘पढे लेखेकी छु । मानसम्मानका रूपमा हेरिने अरू जागिर पनि पाउँछु,’ सीमाले भनिन्, ‘तैपनि म यही पेसामा सन्तुष्ट छु । फरक पेसा अपनाएकामा खुसी छु ।’

सैलुनमा महिला खटिएपछि नरम हातबाट सैलुनको सेवा लिन आउने ग्राहक बढेका छन् । ग्राहकहरूका नजरमा सैलुनका महिलाहरू सेवाप्रति इमानदार हुन्छन् । सेवामा स्वार्थ राख्दैनन् । ‘सेवा दिएपछि मुसुक्क हाँसेर फेरि आउनुहोला है । हामी कुरिरहन्छौं भन्छन्,’ सैलुनमा सुजिताबाट फेसियल गराइरहेका बुटवल सुक्खानगरका किशोर गौतमले भने, ‘यो वाक्यले फेरि अन्त जानै मन लाग्दैन । निरन्तर यहीं आउँछु ।’

नील डेभिड्स सैलुनका सञ्चालक मोहन ठाकुरले महिलाहरूको इच्छाशक्ति देखेर सैलुनमा अवसर दिएको बताए । पाँच वर्षअघि खुलेको यो सैलुनमा दुई वर्षयता महिलालाई अवसर दिएको थियो । अहिले आठ महिला कार्यरत छन् । त्यसमध्येका ४ जना यहीं थप तालिम लिँदै, काम गर्दै गरेका महिला हुन् । अहिलेसम्म २० युवतीले पुरुषको दाह्री, कपाल काट्न र सिँगार्न सिकेका छन् । त्यसमध्येका सबैले विभिन्न सैलुनमा काम गरेका छन् । अहिले ८ जनाले सैलुन सिक्दैछन् । ‘सुरु–सुरुमा पुरुषको दाह्री, कपाल काट्न र अनुहार मुसार्न केही अप्ठ्यारो मान्छन् । कोही–कोही त हतोत्साही नै हुन्छन्,’ नील डेभिड्सका सञ्चालक ठाकुरले भने, ‘बिस्तारै बानी पर्दै पुरुषले भन्दा राम्रो गर्छन् ।’ बुटवलमा करिब १ सय सैलुन छन् । यसमा २० युवतीले पुरुषलाई समेत सेवा दिने गरेका छन् ।