‘फिल्म मनोरञ्जन मात्रै होइन’ [भिडियो]

'ऐना झ्यालको पुतली'ले बुसानमा पाएको यो प्रतिक्रिया निर्देशक सुजीत बिडारी कहिल्यै बिर्सिंदैनन् । चर्चित फिल्म फेस्टिभलमा छनोट भइसकेपछि बुसानका प्रोगामरले ‍इमेलमा पठाएको प्रतिक्रियाले उल्लास थपिदियो । सुजीतलाई लाग्यो- फिल्मका पात्रहरूको भावना सबैले अनुभव गर्न सक्ने रहेछन् ।

'डाँडातिर दौडिएर दाजुभाइसँग झगडा गर्ने कुरा त कोरियामा हुँदैन थियो होला । उनीहरूको जीवन अर्कै थियो होला । तर त्यो इमोसन सबैको उस्तै हुँदो रहेछ भन्ने भयो,' सुजीत सुनाउँछन्,'यो कथा भन्न सकियो भने पात्रहरुको इमोस्नल जर्नीसँग दर्शकलाई जोड्न सकिन्छ भन्ने थियो ।'

आफ्नी १३ वर्षीया दिदीमा बिस्तारै आइरहेको परिवर्तनको साक्षी ९ वर्षका एक भाइ हुने कथा फिल्ममा देखाइएको छ । यो कथा लेखिसकेपछि पनि सुजीतले आफ्ना साथीहरूबाट बुसानमा झैं प्रतिक्रिया बटुलेका थिए । 'यो त तिम्रो दिदीभाइको मात्रै कथा होइन; यो त हाम्रै दिदीभाइको पनि कथा हो । घटना फरक होला तर, त्यो भावनात्मक यात्रा, त्यो आत्मीयता, झगडा त मेरै हो भन्न थाले साथीहरूले । कथामा साथीहरूले आफ्नो आमा दिदीभाइलाई भेट्दै गए,' कथा लेख्दै गर्दाको क्षण सम्झिँदै उनले सुनाए ।

उनका अनुसार उनलाई यो फिल्मको कथा भूकम्पको समयमा फुरेको थियो । भूकम्पले जीवन निरस बनायो; एउटै दैनिकी भनेकै साथिहरूसँग गफिनु मात्रै भयो । त्यति बेलै साथिहरूबीच स्क्रिप्ट लेख्ने योजना बन्यो । आफ्नो समाज, परिवारको कथा भनियो भने राम्रो हुन्छ भन्ने सुजीतलाई थाहा थियो । त्यसैले वास्तविक जीवनका भोगाइलाई उनले आख्यानमा बुने । ७-८ पेजको ट्रिटमेन्ट लेखिसकेपछि उनले साथिहरूलाई यसबारे सनाए । साथीहरूले कथा मन पनि पराए । फिल्मको कथा लेख्ने काम सहज हुन्छ भन्ने मानिसहरूको सोचाइ सत्य नभएको भन्दै उनले कथा लेख्ने काम अरुले भनेजस्तो सहज नभएको बताउँछन् । फिल्म लेखनको 'स्ट्रक्चर'लाई पच्छ्याउँदै गर्दा उनी रोकिए तर निर्देशक कीरण पोखरेलले कविताको शैलीमा लेख्न भनेपछि 'ऐना झ्यालको पुतली'को पूरा कथा लेखेको सुजीत सुनाउँछन् ।

'उहाँले तिमी कविता पनि लेख्छौ कहिलेकाहीँ । कविता लेखेको पारामा फिल्म लेख; धेरै अल्झियौ भन्नुभयो । स्वच्छन्द रुपमा केही नसोची सरर लेखियो । आफूभित्रैबाट आएका कुरा भएर होला स्ट्रक्चर पनि हेर्नु परेन,' सुजीत सुनाउँछन्, 'कहिलेकाहीँ विषयवस्तुले पनि निर्धारण गर्दो रहेछ‚ कुन पक्षबाट कथा लेख्नुपर्छ भन्ने । जब तपाईं फिल्ममा तपाईंभित्रको उकुसमुकुस, या भनौं तपाईंको कथा भन्दै हुनुहुन्छ भने त्यसलाई स्ट्रक्चरमा राख्दा तपाईंले सेल्फ सेन्सर गर्नुहुँदो रहेछ । काल्पनिक कथा लेख्न थाल्नुभयो भने बहकिएला भनेर स्ट्रक्चरमा लेखिने हो नि !'

फिल्मको कथामा सुजीतले बाल्यकालको आफूलाई पनि लेखेका छन् । त्यसैले बाल कलाकारमा सानो बेलाको सुजीत भेट्याउने उनी बताउँछन् । 'बाल कलाकार फाइनल भइसकेपछि आमालाई तस्बिर देखाएँ । तँजस्तै पो छानिछस् भनेर भन्नुभयो । मैले कास्टिङ डाइरेक्टरहरूलाई मेरो बाल्यकालको तस्बिर दिँदै यस्तै खोज्नु भनेको थिएँ,' हाँस्दै उनले सुनाए ।

यो फिल्म फेस्टिभल लक्षित गरेर बनाइएको होइन । दिदीभाइको कथा नेपाली दर्शकलाई नै सुनाउन चाहन्थ्यो सुजीतको टिम । पोस्ट प्रोडक्सनमा साउन्डको काम भइरहँदा टिमलाई लाग्यो- 'फेस्टिभलमा पठाइ हेरौं न त' । त्यसपछि निर्माणाधीन फिल्मलाई बुसानमा पठाइयो । 'हामी तिम्रो फिल्म न्यु करेन्ट सेक्सन'मा राख्छौं भनेर इमेल आयो । बुसानको जुनसुकै विधामा छनोट भए पनि राम्रै हुन्छ भन्ने सुजीतले ठाने । जब निर्माताहरूलाई सुनाए तब उनले उक्त विधाको महत्त्व थाहा पाए । कोरियाका राम्रा-राम्रा फिल्मकर्मी यही विधाबाट निस्किएका रहेछन् । एसियाबाट कस्ता फिल्ममेकर आइरहेका छन् भनेर अन्तर्राष्ट्रिय बजारले समेत त्यो विधालाई हेरिदिँदो रहेछ भन्ने थाहा भयो,' सुजीत बुसानमा फिल्म छनोट हुँदाको पल सम्झन्छन् ।

०००

'२० औं ढाका अन्तर्राष्ट्रिय फिल्म फेस्टिभल'को अन्तिम दिन; आइसोलेसनमा थिए, सुजीत । अवार्ड समारोह सकिएको भोलिपल्टै नेपाल फर्कने सोचेर सुजीत र अर्का फिल्मकर्मी किरण पोख्रेलले पीसीआर परीक्षण गराए । नचिताएको नतिजा निस्कियो, 'कोभिड पोजिटिभ' ।

अवार्ड समारोहका लागि बंगलादेशको ढाका पुगेका उनीहरू दुवै जना होटलको कोठामा थुनिए । अब अवार्ड समारोहलाई लाइभ हेर्नुको कुनै विकल्प थिएन । महोत्सवको ल्याबमा कीरणको फिल्मको खुबै चर्चा थियो । मानिसहरू किरणको फिल्मले अवार्ड जित्ला कि नजित्ला? भनेर सोचिरहेका थिए; त्यतिकैमा एसियन विधातर्फको फिल्ममा उत्कृष्ट निर्देशकमा सुजीतको नाम उद्घोषण भयो । ऐना झ्यालको पुतलीबाट उनले यो अवार्ड जित्दा कीरणले उत्कृष्ट स्क्रिप्ट जिते । अवार्ड उचाल्न नपाए पनि दुवैले आइसोलेसनमा खुसी साटासाट गरे ।

'जितिन्छ भन्ने त सोचेकै थिएन । एकदम राम्रा फिल्महरु थिए त्यहाँ । भारतको पेबल्स भन्ने फिल्म हेरिसकेपछि त अलिअलि भएको आशा पनि हराएको थियो । कीरण दाइको एकदमै चर्चा थियो । मलाई त कीरण दाइको के हुन्छ होला भन्ने भएर बसिरहेको थिएँ । तर फ्याट्ट मेरो नाम लिइदियो । एकदमै आश्चर्यचकित बनें,' सुजीत अवार्ड जित्दाको क्षण सम्झन्छन्, 'अवार्ड जित्दा त खुसी लाग्यो नि । १०/११ दिन कोठाभित्रै थुनिनु पर्‍यो । जे होस रमाइलै अनुभव भयो ।'

अन्तर्राष्ट्रिय प्ल्याटफर्ममा फिल्म छनोट भइसकेपछि आफू 'सही ठाउँमा छु' भन्ने महसुस भएको सुजीत बताउँछन् । 'कसैले मेरो पेसा सोध्दा जवाफमा फिल्ममेकिङ भन्यो भने नाक खुम्च्याउँछन् । अझै पनि फिल्म क्षेत्र भनेकै बिग्रिएका मानिस लाग्ने ठाउँ हो भन्ने संकुचित विचार छ,' सुजीत भन्छन्, 'अन्तरर्राष्ट्रिय ठाउँमा आफ्नो कामले उपलब्धि कमाउँदा कम्तीमा म राम्रो ठाउँमा छु है भन्ने हुँदो रहेछ । फिल्मकर्मीका हिसाबले सन्तुष्टि पनि मिल्दो रहेछ ।'

अब सुजीतको टिम 'ऐना झ्यालको पुतली'लाई प्रदर्शन गर्ने तयारीमा छ । भदौ २४ मा उनको फिल्म प्रदर्शनको मिति तोकिएको छ । फिल्मलाई दर्शकले कसरी स्विकार्छन् भन्ने डरमा छन् उनी ।'फिल्म सम्पादनदेखि, कलरिङलगायतका थुप्रै पटक तपाईंले फिल्म हेरिसक्नु भएको हुन्छ । त्यसैले तपाईंलाई फिल्म कस्तो छ भन्ने कुरा थाहा नहुँदा पनि त्यस किसिमको तनाव हुँदो रहेछ । लेखनको समयमा पनि यो स्क्रिप्टलाई राम्रोसँग खिचियो भने राम्रो फिल्म बनाउन सकिन्छ भन्ने विश्वास थियो । त्यसैले जसले यो फिल्म हेर्नुहुन्छ, हेर्ने दर्शकलाई बोरिङ लाग्दैन होला भन्ने एकदम विश्वास छ,' उनले सुनाए ।

नेपाली दर्शकको स्वाद बलिउड शैलीका फिल्म, नाचगान, रोनाधोनामै अड्किएको छ भन्ने सुजीतलाई थाहा छ । त्यही स्वादमा रमाउने दर्शकले आफ्नो फिल्मलाई मनपराइदेलान् वा मन नपराइदेलान् भन्ने चिन्ता उनमा थपिएको छ ।

'जति नै कुरा गरे पनि हाम्रो दर्शकको ठूलो संख्यालाई त्यही नाचगाना, मारधाड नै फिल्म हो । यो एउटा फगत मनोरञ्जन मात्र हो भन्ने बुझाइ छ । हो, यो मनोरञ्जन पनि हो । तर फिल्म मनोरञ्जन मात्रै होइन भन्ने बुझाइ आउन अझै समय लाग्छ । यो भन्दै गर्दा दर्शकलाई मैले कम आँक्न खोजेको होइन,' सुजीतले भने, 'मैले फिल्म त्यही दर्शकलाई भनेर बनाएको हुँ । मैले ल्याएको कन्टेन्टलाई स्विकार्न अझै गाह्रो पर्ने हो कि भन्ने आफैंभित्र एक तहको डर छ । त्यो हुँदाहुँदै पनि यो कथा भनियो भने पात्रहरुको भावनात्मक यात्रासँग दर्शकलाई पनि जोड्न सकिन्छ भनेर नै बनाएको हो । तर अहिलेको हाम्रो इच्छा एकपटक दर्शक फिल्म हेर्न हलसम्म आइदिऊन् भन्ने हो ।'

'सावित्री', 'लालपुर्जा' र 'कालो पोथी'(कन्ट्रिब्युटिङ राइटिङ) लेखिसकेका सुजीत आफ्नो पहिलो फिचर फिल्मले व्यावसायिक सफलता कमाएको देख्न चाहन्छन् । 'कमाउनकै लागि यस्तो फिल्म बनाउनुपर्छ भन्ने धारणा राख्नु त गलत हो तर कमाउनकै लागि फिल्म बनाएको होइन भन्नेले पनि तपाईंले खर्चिएको मेहनत, समय फिर्ता आओस् भन्ने त चाहन्छ नि । व्यावसायिक पाटोमा पनि राम्रो प्रतिफल आइदियोस् भन्ने हुँदो रहेछ ।'

फिल्म कलेजका प्रशिक्षकसमेत रहेका सुजीत कुनै बेला विज्ञापनतिर आफ्नो भविष्य देख्थे । उनलाई भिजुअल विज्ञापनतिर खुबै रहर । त्यही सोचले विज्ञापनबारे सिक्न काठमाडौं आए । हुन त परिवार उनलाई विदेश पठाउन चाहन्थ्यो । तर 'आइल्स' गर्ने बहनामा उनी काठमाडौं आएर विज्ञापनतिर लागे । विज्ञापनका लागि ग्राफिक डिजाइनिङ सिक्न ओस्कर कलेज पुगे । त्यहाँ फिल्म मन पराउनेहरूको भीडमा मिसिँदै गएपछि सुजीतले आफ्नो करिअर फिल्ममै बनाए । त्यसैको पछिल्लो परिणाम हो, 'ऐना झ्यालको पुतली'।