१७.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १६१

कहिले खुल्ला दरबार हाई स्कुल ?

भूकम्पले ध्वस्त भएपछि त्यहाँ पढ्दै गरेका विद्यार्थीलाई प्रदर्शनीमार्गस्थित वाल्मीकि विद्यापीठको हातामा अस्थायी टहरामा सारेर पढाइँदै आएको छ ।
गणेश राई

काठमाडौँ — मुलुकको जेठो दरबार हाई स्कुल स्थापना भएको १ सय ६७ वर्षपछि दोस्रोपटक अत्याधुनिक भवनमा पठनपाठन हुने तयारीमा छ । २०७२ वैशाख १२ को भूकम्पले पुराना भवन ध्वस्त भएपछि चीन सरकारले नयाँ संरचना बनाइदिएको हो ।

कहिले खुल्ला दरबार हाई स्कुल ?

शैक्षिक सत्र २०७७ बाट नयाँ भवनमा पठनपाठन सञ्चालन गर्ने भनिए पनि कोभिड–१९ ले गर्दा भवन हस्तान्तरण हुन सकेको छैन । हाल नयाँ भवन संरचनाभित्र कसैलाई प्रवेश दिइएको छैन ।

१९१० सालमा स्थापना भएको यो स्कुल काठमाडौं महानगरपालिका वडा नं. २७ रानीपोखरीको दक्षिणतर्फ साढे ९ रोपनी क्षेत्रफलमा छ । विद्यालयको उक्त भवनको भुइँतलामा संस्कृत मावि र माथिल्लो तलामा भानु मावि सञ्चालनमा थिए । भूकम्पले ध्वस्त भएपछि त्यहाँ पढ्दै गरेका विद्यार्थीलाई प्रदर्शनीमार्गस्थित वाल्मीकि विद्यापीठको हातामा अस्थायी टहरामा सारेर पढाइँदै आएको छ ।

विद्यालय तहमा साधारण, संस्कृत र प्राविधिक गरी तीन धारको पठनपाठन हुँदै आएको छ । दरबार हाई स्कुलको एउटै भवनमा साधारण धारतर्फ भानु मावि र संस्कृत धारतर्फ संस्कृत मावि छन् । दुवै विद्यालय अलगअलग व्यवस्थापनमा सञ्चालित छन् । यहाँ पढ्ने अधिकांश विद्यार्थी काठमाडौंबाहिरबाट आएर व्यापार, व्यवसाय, मजदुरी गर्ने अभिभावकका छोराछोरी हुन् ।

नयाँ भवन निर्माण भएसँगै दुवै विद्यालयमा नयाँ व्यवस्थापन समिति चयन भएको छ । दुवै व्यवस्थापन समितिको अध्यक्ष स्थानीय छन् भने महानगरपालिकाका जनप्रतिनिधि सदस्य रहेका छन् ।

दुवै विद्यालयको व्यवस्थापन समिति सदस्य तथा महानगरपालिका वडा नं. २७ का सदस्य परिवेशमान बज्राचार्य भन्छन्, ‘अब हामी नमुना विद्यालयका रूपमा विकास गर्ने योजनामा छौं ।’ निर्माण गरिएको कार्ययोजना लकडाउनले गर्दा कार्यान्वयनमा ल्याउन बाँकी रहेको उनले बताए । ‘हामी कक्षा ४ देखि ८ कक्षासम्म रोबोटिक शिक्षा सिकाउने योजनामा छौं,’ बज्राचार्यले भने, ‘त्यसका निम्ति रोबोटिक एसोसियसन नेपालसँग सहकार्यका निम्ति सम्झौता गरेका छौं । त्यसैगरी शिशु कक्षादेखि मन्टेसरी विधिमा व्यावहारिक शिक्षा दिने हाम्रो जोड रहन्छ ।’

भानु मावि व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष गोपाल महर्जन ऐतिहासिक विद्यालयलाई गुणस्तरीय शिक्षाको थलो बनाउने दाबी गर्छन् । 'कक्षा १२ सम्म निःशुल्क शिक्षा दिनुपर्ने भएकाले केही कठिनाइ आएको छ,' उनले भने, ‘सरकारी स्कुलप्रति स्थानीयको आकर्षण बढाउने प्रयास जारी राखेका छौं । त्यसनिम्ति स्थानीय बुद्धिजीवि, विज्ञ, अभिभावकहरूसँग सम्पर्क विस्तार गर्दै र्छौं ।’

भानु माविका निमित्त प्रधानाध्यापक अखिलेशप्रसाद आजादका अनुसार गत शैक्षिक सत्रमा १ सय ५० विद्यार्थी थिए । ‘नयाँ सत्रमा कति विद्यार्थी भर्ना हुन आउँछन् भन्ने पूर्वानुमान गर्न गाह्रो छ,’ उनले भने, ‘लकडाउनले गर्दा अधिकांश विद्यार्थी र अभिभावक गाउँतिर गएका छन् । सबैजना सम्पर्कमा छैनन् । नयाँ भवन प्रयोग गर्न पाएको भए विद्यार्थी थपिन सक्छन् भन्ने हो ।’

संस्कृत मावि व्यवस्थापन समितिकी अध्यक्ष प्रभा बज्राचार्यले लकडाउनको कारण योजना निर्माण गर्न नपाएको बताइन् । ‘संस्कृत शिक्षा शिक्षण पद्धतिलाई प्रविधिमैत्री तुल्याउने हाम्रो जोड रहेको छ,’ उनले भनिन्, ‘नयाँ संरचनामा संस्कृत शिक्षाभित्रका आयुर्वेद, योग, प्राकृतिक चिकित्सा पद्धतिलाई प्रवर्द्धन गर्नेछौं ।’

संस्कृत माविका प्रधानाध्यापक शिवराज अधिकारी नयाँ सत्रका निम्ति विद्यार्थीसँग सम्पर्क विस्तार हुन नसकेको बताए । ‘विद्यालयको नयाँ भवनमा सर्ने र त्यसैअनुसार योजना अघि बढाउने पक्षमा थियौं,’ लकडाउन घोषणासँगै झापा घर पुगेका प्रधानाध्यापक अधिकारीले भने, ‘महामारीले गर्दा नयाँ सत्रका निम्ति विद्यार्थीसँग सम्पर्क हुन सकेको छैन ।’ गत शैक्षिक सत्रमा संस्कृततर्फ कक्षा ६ देखि १० मा १ सय ५५ जना र कक्षा ११ र १२ मा १ सय १२ जना विद्यार्थी थिए । यो विद्यालय शिक्षा मन्त्रालय र संस्कृत विश्वविद्यालयको सहयोग रहेको छ ।

चीनले निरीक्षण गरेपछि हस्तान्तरण : प्राधिकरण

दरबार हाई स्कुलको नयाँ भवन संरचना ‘चिनियाँ सहयोगमा विद्यालय निर्माण आयोजना’ अन्तर्गत सांघाई कन्स्ट्रक्सनले बनाएको हो । यो चारतले भव्य भवन ५२ कोठाको रहेको छ । सम्झौताअनुसार ४ हजार २ सय स्क्वायर मिटर क्षेत्रफलमा ९० करोड १० लाख रुपैयाँ लागत स्टिमेटमा नयाँ भवन बनेको हो ।

‘लकडाउन खुलेपछि चीन सरकारले नेपाल सरकारलाई औपचारिक रूपमा हस्तान्तरण गर्छ,’ शिक्षा मन्त्रालयका सहसचिव तथा प्रवक्ता दीपक शर्मा भन्छन्, ‘त्यसपछि नयाँ भवनमा पठनपाठन सुचारु हुनेछ ।’ यो भवन गत वैशाख १२ गते हस्तान्तरण गर्ने मिति तय भएको थियो । तर कोभिड–१९ को संक्रमण फैलिएपछि रोकिएको छ ।

राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरण केन्द्रीय आयोजना कार्यान्वयन इकाइ (शिक्षा) परियोजना प्रमुख चूडामणि पौडलका अनुसार भवन हस्तान्तरणअघि चीन सरकारको प्राविधिकले अन्तिम निरीक्षण गर्नेछन् । ‘चीन सरकारले बनाइदिएको हुँदा अन्तिम निरीक्षण गर्न बाँकी छ,’ उनले भने, ‘महामारीको अवस्था साम्य भएपछि प्राविधिक टोली आएर निरीक्षण गरेपछि मात्र हस्तारण हुनेछ ।’

प्रकाशित : वैशाख ३०, २०७७ १६:१०
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

बैंकमा लगानीयोग्य रकम थुप्रिएर साढे ६ खर्ब नाघेको छ। बैंकहरूले ब्याजदर घटाउँदासमेत कर्जा प्रवाह बढ्न नसक्नुको कारण के हो?