सूचना प्रविधि किन ?

अहिले सञ्चार तथा सूचना प्रविधिको जमना छ । भनौँ, प्रविधिले नै हामीलाई ‘लिड’ गरेको अवस्था छ । एउटा कुनामा बसेर विश्व नियालेर आफूलाई व्यक्त गर्न मन लागको कुरा भन्छौं । हरेकजसो संघसंस्थाहरूलाई प्रविधि नभई नहुने वस्तु भनेको छ । यो यस्तो वस्तु भनेको छ जो संसारको हरेकजसो क्षेत्रमा प्रयोग हुन्छ । अस्पताल, उद्योग, कार्यालय, सुरक्षा, पत्रकारिता, अन्तरिक्ष आदि सबै क्षेत्रमा प्रयोग हुन्छ ।

कम्प्युटरको विकाससँगै सुरु भएको प्रविधि विकास इन्टरनेटको विकासपछि यो अभिन्न अंग बनेको छ । हरेक क्षेत्रलाई सहज बनाइदिने प्रविधिले कुनै पनि काम छिटोछरितो र पारदर्शी ढंगबाट काम गर्न मद्दत पुर्‍याउँछ । आवश्यकतासँगै रोजगारका अवसरहरू पनि बढ्दै गएका छन् । सूचना प्रविधिको व्यापार फस्टाउँदो छ । विद्यार्थीहरूलाई प्रविधि विज्ञान पढ्नेले मात्र पढ्न पाउँछन् भन्ने भ्रम छ भने त्यो मानसिकता फाल्दा हुन्छ । व्यवस्थापन, शिक्षा र मानविकी विषयमा गणित पढ्ने विद्यार्थीले पनि आईटी पढ्ने अवसर पाउन सक्छन् । प्रविधिक शिक्षा भएकाले प्रविधि अध्ययनमा विद्यार्थीहरूको रुचि बढ्नुको कारण हो । प्रविधि अध्ययनमै आफ्नो भविष्य खोज्ने हो भने विद्यार्थीहरूले त्यसबारे धेर/थोर जान्नु आवश्यक छ । प्रविधिमा विद्यार्थीहरूको रुचि बढोस्, प्रयोग गर्न जानुन् भनेर सरकारले विद्यालय तहको पाठ्यक्रममै कम्प्युटर विज्ञान समावेश गरेको हो ।

आईटी क्षेत्रमा नेपालमा विशेषगरी ब्याचलर्स अफ साइन्स इन कम्प्युटर एन्ड इन्फर्मेसन टेक्नोलोजी (बीएस्सी सीएसआईटी), ब्याचलर्स इन इन्फर्मेसन टेक्नोलोजी (बीआईटी), ब्याचलर्स अफ साइन्स इन कम्प्युटर साइन्स (बीएस्सी सीएस), ब्याचलर्स इन कम्प्युटर एप्लिकेसन (बीसीए), ब्याचलर्स इन कम्प्युटर इन्फर्मेसन सिस्टम (बीसीआईएस) लगायतका कोर्सहरू पढाइ हुँदै आएका छन् । केही कोर्सहरूमा निजी तथा सरकारी क्याम्पसहरूमा पनि पढाइ हुन्छ । सीएसआईटी अध्ययन गर्ने विद्यार्थीले कक्षा १२ मा विज्ञान लिएर पढेको हुनुपर्छ । यो त्रिविअन्तर्गत सञ्चालित सेमेस्टर प्रणालीअन्तर्गतको ४ वर्षे शैक्षिक कार्यक्रम हो । यस्तै, पोखरा विश्वविद्यालयले बीसीआईएस, पूर्वाञ्चलले बीआईटी र काठमाडौं विश्वविद्यालयको बीएस्सी सीएस पढाइ हुन्छ । विदेशी विश्वविद्यालयहरूका बीएस्सी होन्स कम्प्युटिङ विषय पनि नेपालमा पढाइ हुन्छ ।

यो ३ वर्षे कोर्स हो । अन्य विषयहरू ४ वर्षमा सकिन्छ । भ्विष्यमा सफ्टवेयर, नेटवर्किङ, कम्प्युटर सिस्टम इन्जिनियर बन्ने सपना आईटी अध्ययनले पुर्‍यादिन्छ । आईटीबाट वेभ डेभ्लोपरदेखि सफ्टवेयर प्रोग्रामिङलगायत गेमहरू निर्माण गर्न सकिने प्रशस्त सम्भावनाहरू रहेका छन् । प्रायः स्नातक सक्नेबित्तिकै जागिर खोज्ने चलन छ । आईटी पढेका विद्यार्थीहरू बेरोजगार बन्दैनन् । उनीहरूले काम पाइहाल्छन् । अझ राम्रो दक्षता हासिल गरेकाहरूलाई विदेशी आईटी कम्पनीहरूले उच्च पारिश्रमिक दिएर लैजान्छन् । होइन म जागिर खादिनँ, आफ्नै व्यवसाय अगाडि बढाउँछु भन्दा पनि आईटीमा अवसर धेरै छन् । एउटा गेम वा एप्सबाट नै डेभ्लोपरले लाखौँ डलर कमाउन सक्छन् । अध्ययनपछि डाटाबेस सिस्टममा काम गर्नेदेखि सेक्युरिटी एनालिस्टजस्ता कामहरू सजिलैसँग गर्न सकिन्छ । ग्राफिक्समा पनि धेरै नै अवसर छन् । प्रोग्रामिङमा झन् धेरै अवसर छन् ।

आईटी पढ्दा विद्यार्थीहरूले जे पढ्यो त्यसलाई प्रयोगात्मक अभ्यासबाट पनि काम गर्न सकिन्छ । आईटीमा अफिसको जस्तो ड्युटी गरिराख्नु पर्दैन । तोकिएको समयमा दिइएको काम गर्नुपर्छ । यस क्षेत्रका अधिकांश काम अफिस बाहिर रहेर घरमा पनि गर्न मिल्ने खालका हुन्छन् । अध्ययनपछिको कमाइ पनि राम्रो भएकाले विद्यार्थीहरू यसप्रति आकर्षित हुन्छन् । ४ देखि ६ लाख खर्च गरेर पढेको विषयले एकै वर्षमा लगानी उठाइदिने भएकाले विद्यार्थीहरू यसमा आकर्षित भएका हुन् । प्रविधि क्षेत्रको तीव्र विकाससँगै यो क्षेत्रमा चाहिने जनशक्तिहरूको संख्या पनि धेरै नै भएकाले आईटी पढ्ने विद्यार्थीहरू बेरोजगार भएर कहिल्यै बस्नुपर्दैन ।