२१.१२°C काठमाडौं
सात दिने लकडाउनलाई ७ फिल्म– ७
काठमाडौँ — मैले पहिले पनि लेखेको छु, स्कुलबाट भागेर फिल्म हेर्न आउँदा प्रायः फिल्म सकिने बेलातिर मेरो डर बढ्न थाल्थ्यो । यस्तो लाग्थ्यो– यो फिल्म कहिल्यै नसिध्दियोस् । र, म यो स्वप्निल संसारमा पंख फिँजाइ उडिरहुँ ।
एकैछिनमा फिल्म सकिन्थ्यो । अनि फेरि उही दमौली बजार, उही पतेनी र नेपालटार हुँदै अम्रेनी । बाटोमा कोही भेटिएला कि भन्ने डर । फिल्म हेर्न भागेर फलानो बिग्रियो भन्ने बदनामीको डर !
यसपाली संसारकै प्रतिष्ठित बर्लिन फिल्म फेस्टिभलमा हाभियर ब्राडमको नयाँ फिल्म 'द रोड नट टेकन' को वर्ल्ड प्रिमियर हेर्दा मैले फिल्म हेर्न दगुरेका ती खेतका आलीहरुलाई खुब सम्झिएँ । आखिर मानिस कि विगतको सम्झनामा कि भविष्यको आशामा न धेरै बाँच्छ। वर्तमानको तराजुको एउटा पल्लामा विगत र अर्को पल्लामा आगत हुन्छन् । वर्तमान त खाली कताको वजन बढी छ भन्ने देखाउने सुइरोजसरी बीचमा घरी यता, घरी उता हल्लिइरहन्छ !
कुरो के भने हरेक कुराको अन्त्य छ। जसरी फिल्म हलमा सो सिद्धिन्छ। जसरी मैदानमा खेल सिद्धिन्छ। र, जसरी हरेक चुनावपछि मन्त्रीहरुको सत्ताभोग सिद्धिन्छ। कोही भने फेरि जितेर आउँछन् । अनि तिनको म्याद केही दिनलाई फेरि थपिन्छ, जसरी अहिले लकडाउनको म्याद थपिएको छ।
पक्का छ, एक दिन यो पनि सकिन्छ ।
सातौं दिनमा आइपुग्दा लकडाउनले एउटा कुरा भने सिकाएको छ– यो संसारमा नभइ हुने ठानिएका कतिपय चिजहरु त्यस्ता होइन रहेछन् कि ! साह्रै नै महत्वपूर्ण भनिएका मिटिङहरु नहुँदा पनि संसार चल्दो रैछ ! साह्रै विशेष ठानिएका मानिसहरुलाई नभेट्दा पनि जीवन चल्दो रैछ । सँधै गइने अड्डाहरु नगए पनि समय रोकिँदैन रहेछ । त्यसो भए के ती कम महत्वपूर्ण थिए त ? होइन, ती साँच्चिकै महत्वपूर्ण थिए । भएको के थियो भने हामीलाई तिनको बानी परेको थियो । र, हामी आफ्नै बानी वा लतले गर्दा तिनको तलतलमा थियौं । थपिएका लकडाउनका दिनहरुले त्यो लतलाई कति कम गर्छ, हेरौं ।
मैले यो श्रृंखलाको पहिलो दिन भनेको थिएँ– म ७ दिनलाई सातवटा एशियाली देशका सात फिल्म सिफारिस गर्नेछु। प्रत्येक दिन एउटाको दरले । र, आज सातौं दिन । यो श्रृंखला बिसौनीमा आइपुगेको छ ।
हरेक साल संसारमा हज्जारौं फिल्म बन्छन् । तिनमा केही राम्रा हुन्छन् । केही साह्रै झुर हुन्छन् । धेरैजसो औसत । यो कुरा सायद, धेरै चिजमा लागु हुन्छ । चाहे किताब हुन् वा मान्छे, संसारमा औसतको संख्या भयंकर धेरै छ ।
मेरो उद्देश्य धेरै दर्शकमाझ नपुगेका केही राम्रा फिल्महरुसँग तपाईंहरुको परिचय गराउनु थियो । भन्दा ७ वटा फिल्म भने पनि यो श्रृंखलामा मैले धेरै फिल्मको नाम लिएको छु, चर्चा गरेको छु ।
आजको फिल्म
इट ड्रिंक म्यान वुमन (१९९४, ताइवान)
यो चाहिँ अलि अगाडिको फिल्म, जो अलि पछि हेरियो । कुनै फिल्म हुन्छन्, डिभिडीको चाङमा वा हार्ड डिस्कको मेमोरीमा पहिलेदेखि । तर केके नमिलेर ती फिल्म बेलैमा हेरिँदैन । त्यो फिल्मले पर्खिइरहन्छ । अनि एक दिन कुन मुडमा लौ न त यो पनि हेरौं भनेर हेर्दा त्यसले अचम्मित पारिदिन्छ ।
आङ लीको ‘इट ड्रिंक म्यान वुमन’ले मलाई त्यस्तै बनाइदिएको थियो । ‘ब्रोकब्याक माउन्टेन’ र ‘लाइफ अफ पाइ’का लागि दुईपटक ओस्कर पाएका ताइवानका आङ ली अहिलेको समयका सफलतम निर्देशकमध्येका हुन् । ‘क्राउचिङ टाइगर हिडेन ड्रयागन’जस्तो मार्सल आर्ट फिल्मबाट ओस्करमा प्रवेश गरेका आङ लीले पछि ‘हल्क’को समेत निर्देशन गरे । उनी कुनै एक जनरामा मात्रै रमाउने निर्देशक होइनन् ।
‘इट ड्रिंक म्यान वुमन’ चाहिँ ताइवानको कथा हो । ताइपेई सहरको । यो एउटा परिवारको कथा हो । यो कथामा छन्- एउटा सेफ बाबु र उनका तीन अविवाहित छोरी । एउटै घरमा बस्ने भए पनि परिवार टुक्रिएजस्तो लाग्छ । हरेक आइतबार छुट्टीका दिन सेफ बाबुले आफ्नी छोरीहरुका लागि बनाउने परिकारले यिनलाई जोड्छ । हरेक आइतबार पारिवारिक भोजजस्तो हुन्छ । त्यसदिन टेबलभरी खाना लिएर बाबु पर्खिन्छन्, मनभरी कुरा लिएर छोरीहरु आउँछन् । र, कुनै कुरा उद्घोष गर्नु छ भने पनि सबैले यही टेबलमा घोषणा गर्छन् ।
नौ वर्षअघि नै दिल टुटेर अध्यात्मतिर लागेकी जेठी छोरी । एयरलाइन्सकी एक्जुकेटिभ, आधुनिक सोचकी माइली छोरी । र, प्रेममा चुर्लुम्म डुबेकी कान्छी छोरी । यिनको आपसी खिचातानी र ईष्याको कुरा छुट्टै । फिल्मले नजानिँदो पाराले परिवारको लिगेसी र छोरीको उत्तराधिकारको पनि कुरालाई छुन्छ ।
अहिले सबै परिवारमा भेला भएर बसिरहेको लकडाउनका बेला परिवारकै कथा हेर्न पनि स्वाद हुन्छ होला । विस्तारै, प्याजका पत्रजसरी खुल्दै जाने पात्रहरुको चरित्र र कथाको बहाबले पनि तपाईंलाई तान्ला । मलाई भने फिल्मको सुरुकै सिक्वेन्सले तान्यो । खाना पकाउनु कति ठूलो कला हो भन्ने यही एउटा सिक्वेन्सले देखाउँछ । साथै, कुनै पेशाबारेको फिल्म बनाउनलाई त्यसको कतिसम्म ज्ञान चाहिन्छ भन्ने पनि ।
फिल्मले एउटा प्रश्न बोकेको छ । के खानापिना, महिला–पुरुष र यौनले नै मानिसको जीवन पूर्ण हुन्छ ? कि जीवनमा मानिसका अरु पनि केही लक्ष्य हुनुपर्छ ? फिल्मको बाबु पात्रले यो प्रश्न गर्छ पनि– मान्छेको जुनी यत्तिकै हो त ?
यतिमै खुशी हुनु सुखी हुनु हो कि धेरै ठूला लक्ष्य र उद्देश्य लिएर ती पूरा नभएकोमा दु:खी भइरहनु ?
वैकल्पिक फिल्म– ह्वाट टाइम इज इट दिअर, २००१
साइ मिन लियाङ ताइवानका अर्का भेट्रान हुन् । उनको २००१ को यो फिल्म कथा भन्ने शैलीका कारण चर्चित छ । फिल्मको शीर्षकजस्तै यसको कथा फुटपाथमा घडी बेच्ने एक युवा र उसको ‘अब्सेसन’को हो । तर, बलिउडी शैलीको भने होइन ।
संयोगले यसपालीको ७० औं बर्लिन फिल्मफेस्टिभलमा यी दुवै फिल्ममेकर उपस्थित थिए । मैले आङ लीले जापानी निर्देशक हिरोकाजु कोरेइदासँग गरेको संवाद सुनें भने साइ मिनको नयाँ फिल्म ‘रिजी’ हेरें । ‘रिजी’मा यति लामा स्टिल सटहरु छन् कि हलमै दर्शकहरु निदाउन थाले । मैले सोपछि प्रेस कन्फरेन्स रुममा उनलाई सोधें, ‘यति लामा सटहरु त्यो पनि फ्रिज गरेर किन ?’
उनले भने– ‘दर्शकलाई त्यसबाट आफ्नै अर्थ खोज्न र आफ्नै कथा बनाउनलाई समय दिएको । दर्शकलाई हामीले फटाफट काटेर, अनेक म्युजिक र इफेक्ट हालेर मैले भन्ने खोजेको यस्तो हो, तिमीले यही बुझ भन्ने होइन ।’
