नेपालको जलविद्युत्‌प्रति चिनियाँ लगानीकर्ता सकारात्मक

बेइजिङ — चिनियाँ लगानीकर्ताहरूले नेपालको जलविद्युत् क्षेत्रमा लगानीका प्रचुर संभाव्यता रहेकोमा विश्वस्त रहेको बताएका छन् । बुधबार बेइजिङस्थित नेपाली राजदूतावासमा उनीहरूले जलस्रोतको धनी मुलुक नेपालमा नदीनाला, संभावित विद्युत् उत्पादन क्षमता, भौगोलिक अवस्थिति लगायतको फेहरिस्त सुरक्षित राख्दै चिनियाँका लागि भविष्यको लगानी गन्तव्य नै दक्षिण एसिया हुन सक्नेतर्फ जोड दिए ।  

नेपालको ऊर्जा क्षेत्रमा लगानीका अवसर विषयक कार्यक्रममा चाइना ओभरसिज डेभलपमेन्ट एसोसिएसन (कोडा) का अध्यक्ष ह चनवेइले चीनका लागि दक्षिण एसिया प्रवेश गर्ने ढोका भएकाले नेपालको जलविद्युत्‌मा लगानी गर्न सन् २०१९ मा चिनियाँ राष्ट्रपति सी चिनफिङको नेपाल भ्रमणले पनि उत्प्रेरित गरेको बताए । उनले भने, ‘राष्ट्रपति सीको नेपाल भ्रमणका क्रममा चीन र नेपालले संयूक्त वक्तव्य जारी गरे । यसमा पुस्तादेखि पुस्ताको विकास र समृद्धिका लागि चीन र नेपालबीच रणनीतिक साझेदारी स्थापना गर्ने कुरा छ । यो कथनले द्विपक्षीय सम्बन्धको भविष्यको विकासको दिशा मात्र औंल्याएको छैन, चीन-नेपाल सम्बन्धलाई अझ महत्त्वपूर्ण क्षेत्रीय प्रभावको साथ पनि दिन्छ ।’

पछिल्ला वर्षहरुमा दुई देशबीचको आर्थिक र व्यापारिक आदानप्रदान बढ्दै गएको भन्दै हले जलविद्युत् उत्पादनको प्रचुर सम्भावना भएका मुलुक नेपालमा ६ हजार नदीनाला, जलविद्युत् सञ्चिति अनुमानित ८३ हजार मेगावाट रहेको र जसमध्ये ४३ हजार मेगावाट विकास गर्न सकिनेबारे उपस्थित अन्य लगानीकर्ताहरूसमक्ष जानकारी गराए । ‘हालको विकास परिमाण १ हजार मेगावाटभन्दा कम छ, विकास दर तुलनात्मक रूपमा कम छ र भविष्यमा अझै ठूलो सम्भावना रहेको छ,’ उनले भने ।

कार्यक्रममा चाइना ह्वा त्येन ग्रुप कर्पोरेसन लिमिटेड लगायत विद्युत् उत्पादक उद्यमका प्रतिनिधि, चाइना साउदर्न पावर ग्रिड कम्पनीजस्ता प्रसारण र वितरण उद्यमका प्रतिनिधि पनि सहभागी थिए । यसका साथै इन्जिनियरिङ कम्पनीहरू सीमेक कम्पनी, सीजीजीसी इन्टरनेसनल लिमिटेड, सीएसआईसी इन्टरनेसनल इन्जिनियरिङ कम्पनीका प्रतिनिधिहरूको सहभागिता थियो ।

कार्यक्रममा पावर चाइना इन्टरनेसनल ग्रुप लिमिटेड, इन्भेस्टमेन्ट एण्ड फाइनान्सिङ विभागका प्रमुख म्यानेजर थोङ काङले नेपालमा लगानीका अनुभवबारे सुनाए । उनका अनुसार नेपालको जलविद्युत् क्षेत्रमा चिनियाँ लगानीकर्ताहरू सकारात्मक छन्। चिनियाँ उद्यमहरूको सहभागिताले नेपालको ऊर्जा क्षेत्रमा नयाँ विकास हुनेतर्फ जोड दिँदै उनले नेपाललाई चिनियाँ लगानीकर्ताको नयाँ गन्तव्यका रुपमा लिन सकिने बताए । उनले भने, ‘दक्षिण एसिया नै चिनियाँ लगानीकर्ताको नवीन गन्तव्य हुनसक्छ ।’

चीनका लागि नेपाली राजदूत विष्णुपुकार श्रेष्ठले सन् २०२६ मा अल्पविकसित मुलुकबाट स्तरोन्नति भई सन् २०३० सम्ममा मध्यम आय भएको मुलुक बन्ने योजना नेपालले बनाएकाले लक्ष्य प्राप्तिका लागि ठूलो लगानी र अन्तर्राष्ट्रिय सहयोगको आवश्यकता रहेको बताए । ‘नेपालले द्विपक्षीय वा क्षेत्रीय विदेशी लगानीका लागि अन्तर्राष्ट्रिय विकासकर्ताहरूसँग साझेदारी गर्न चाहन्छ’, उनले भने, ‘नेपालले चीनलगायत छिमेकीहरूको बलियो समर्थन र ऐक्यबद्धताको आकांक्षा राखेको छ । नेपालका सम्भावित क्षेत्रमा लगानी आकर्षित गर्न सरकारले विभिन्न नीति, नियम र नियमावली बनाएको छ ।’

नेपाल जलस्रोतको हिसाबले समृद्ध मुलुक भएकाले जलविद्युत् उत्पादनको प्रचूर क्षमतामध्ये हालसम्म थोरै प्रतिशत मात्रै उपयोगमा आएको उनले बताए । कार्यक्रममा एसियाली पूर्वाधार लगानी बैंक एआईआईबीका वरिष्ठ कानुनी सल्लाहकार डा.किशोर उप्रेतीले नेपालमा हाइड्रोपावर परियोजनाका लागि अन्तर्राष्ट्रिय फाइनान्सिङ स्रोतबारे बताए । अनलाइन तरिकामार्फत् नेपालबाट लगानी बोर्डका सहसचिव अमृत लम्साल, विद्युत् प्राधिकरणका ऊर्जा व्यापार निर्देशक प्रबल अधिकारी, ऊर्जा, जलस्रोत तथा सिँचाइ मन्त्रालयका सहसचिव मधु भेटुवाल लगायतले नेपालमा जलविद्युत् क्षेत्रमा लगानीका अवस्था र संभाव्यताबारे जानकारी गराएका थिए ।