गोरखा — गोरखामा यस वर्ष झन्डै ८ करोड रुपैयाँबराबरको सुन्तला उत्पादन भएको छ । यो वर्ष ४२ सय ५० मेट्रिक टन सुन्तला उत्पादन भएको प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजनाका कृषि अधिकृत रवीन्द्र पौडेलले बताए । जिल्लामा ७ सय १५ हेक्टर क्षेत्रफलमा सुन्तला खेती हुँदै आएको छ ।

‘धेरै फलेको, मझौला फलेको र कम फलेको बोटबाट नमुना लिएर औसत निकाल्दा ६.५ मेट्रिक टन उत्पादकत्व छ,’ उनले भने ।

गत वर्षको तुलनामा सुन्तला उत्पादन घटेको हो । गतवर्ष ७ सय ४५ हेक्टरमा ५ हजार ४ सय ८७ मेट्रिक टन सुन्तला उत्पादन भएको थियो । यो वर्ष १२ मेट्रिक टन कम उत्पादन भएको छ । सुन्तला बगैँचा व्यवस्थापन राम्रो नहुँदा उत्पादन घट्दै गएको पौडेल बताउँछन् । ‘पहिले गाईभैंसीको मल पर्याप्त हुन्थ्यो, गोठ बारीमा सार्दा माटो मलिलो बन्थ्यो,’ उनले भने, ‘युवाशक्ति विदेश पलायन हुँदा पशुपालन घटेको छ, कृषिमा क्रियाशील जनशक्ति कम छ, बारीमा छाप्रो हाल्ने चलन पनि घट्दै गएको छ ।’ रासायनिक मल सुन्तला खेतीका लागि उपयुक्त नहुने उनले सुनाए । सिचाइँको अभाव, टुप्पोबाट मर्दै जाने ग्रिनिङ रोगले पनि उत्पादकत्व घट्दै गएको पौडेलले बताए ।

यो वर्ष किसानले सुन्तला बिक्री गरेर न्यूनतम १० हजारदेखि २३ लाख रुपैयाँसम्म आम्दानी गरेको उनले जानकारी दिए । सहिद लखन गाउँपालिका–२ मनकामनाका शिव रानाले सुन्तला बिक्रीबाट झन्डै डेढ लाख आम्दानी गरे । ३ सय बोट सुन्तला खेती गरेका राना असिनापानीले गत वर्षभन्दा यो वर्ष सुन्तला उत्पादन घटेको बताउँछन् । गत वर्ष उनले दुई लाख रुपैयाँको सुन्तला बिक्री गरेका थिए । मनकामना क्षेत्रमा मात्र एक सय किसानले सुन्तला उत्पादन गर्छन् ।

यहाँ सुन्तला बगैँचा ह्रास हुँदै जाँदा उत्पादन घट्दै गएको छ । उत्पादित सुन्तलाले बजार र भाउ भने पाएको छ । एक सयदेखि एक सय ५० रुपैयाँसम्ममा सुन्तला बिक्री हुँदै आएको छ । उत्पादित ३० प्रतिशत सुन्तला जिल्लामै खपत हुन्छ । ७० प्रतिशत काठमाडौं, चितवन, पोखरालगायत सहरमा लगिन्छ । सहिद लखन–२ मनकामना, वडा ५ को मास्कीछाप र तिनमाने, वडा ४ को ताक्लुङ, ५ को तिनघरे, गोरखा नगरपालिका–१ को ताप्ले, वडा ४ को फिनाम, वडा ३ को नारेश्वर वडा १४ को भट्टबेंसी, गण्डकी गाउँपालिका–२ याङदी र ४ नम्बरको फुजेललाई समेटेर प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजनाअन्तर्गत सुन्तला जात फलफूल जोन कार्यक्रम पनि लागू भएको छ । सुन्तला कृषक समूहलाई सूचीकृत गर्ने, सुन्तलाको बोट छाँटकाटका लागि आधुनिक औजार उपलब्ध गराउनेलगायत कार्य उक्त परियोजनाअन्तर्गत भइरहेका छन् ।