नेपाल–बंगलादेश व्यापार आठ वर्षदेखि घाटामा

त्यो वर्ष ९४ करोड २३ लाख मूल्यको सामान निर्यात हुँदा ४१ करोड ३२ लाखको सामान आयात भएको थियो । त्यसयता चार वर्ष निरन्तर घाटा बेहोर्‍यो ।

आर्थिक वर्ष ०६१/६२ देखि ०६४/६५ सम्म नेपाल–बंगलादेश व्यापारमा उतारचढाव आयो । ०६४/६५ देखि ०७०/७१ सम्म करिब ७ वर्ष नाफामा रह्यो । त्यो समयमा गहुँ निर्यात हुन्थ्यो । बंगलादेशबाट आउने सामान पनि कम थियो । ०७१/७२ देखि भने व्यापार ओरालोमा छ । ‘करिब आठ वर्षदेखि नेपाल–बंगलादेश व्यापार हाम्रो पक्षमा छैन,’ नेपाल पारवहन तथा गोदाम व्यवस्था कम्पनी लिमिटेड, काँकडभिट्टाका प्रमुख लीलाधर सुवेदीले भने, ‘मुसुरो दालको गिर्दो निर्यातलगायत कारणले व्यापार घाटामा छ ।’

भारतलगायतका मुलुकसँगको व्यापार घाटा अकासिँदो छ । बंगलादेश मात्रै यस्तो मुलुक थियो, जुन देशसँगको व्यापार बर्सेनि नेपालको पक्षमा हुन्थ्यो । पछिल्लो तथ्यांक हेर्दा बंगलादेशसँगको व्यापार पनि निरन्तर ओरालो लाग्दै छ । बंगलादेश निर्यात गर्ने वस्तु नै छैन । अदुवा, अम्रिसोलगायतका सीमित कृषि उत्पादनका भरमा बंगलादेशको व्यापार टिकेको छ । नेपाली वस्तुमाथि बंगलादेशी भन्सारले चर्को ड्युटी लगाएका कारण निर्यात व्यापार खस्किएको हो । ‘बेलाबेला कृषिजन्य वस्तु र जडीबुटीलगायतका कारण मात्रै हाम्रो व्यापार टिकेको छ,’ सुवेदीले भने, ‘मुसुरोको निर्यात पूरै घट्दा सिंगो व्यापारमा असर परेको छ ।’

अघिल्लो वर्ष ६६ करोड २७ लाखभन्दा बढीको सामान बंगलादेश निर्यात भएको थियो । जब कि बंगलादेशबाट १० अर्ब ८५ करोड ३५ लाखभन्दा बढीको सामान आयात भयो । यो करिब साढे ६ दोब्बर बढी हो । त्यो वर्ष साढे ५२ करोडको मुसुरो निर्यात भएको नेपाल पारवहन तथा गोदाम व्यवस्था कम्पनी लिमिटेडको तथ्यांक छ । नेपाल–बंगलादेशबीचको समग्र व्यापारमै कमी आएको स्थानीय आयातकर्ता मित्रलाल संग्रौलाले जनाए । पहिला कोभिड र त्यसपछिको आर्थिक मन्दीको प्रभाव नेपाल–बंगलादेशको व्यापारमा प्रत्यक्ष रूपमा परेको संग्रौलाको दाबी छ । ‘निर्यात त घटेकै छ, आयात पनि कम हुँदै गएको छ,’ उनले भने ।

कोभिडअघि बंगलादेशको राजधानी ढाकामा भएको नेपाल–बंगलादेश वाणिज्य सचिवस्तरीय बैठकले नेपालका कृषिजन्य उत्पादनसहित १ सय ८ वटा आइटमलाई ‘ड्युटी फ्री’ सुविधा दिने निर्णय गरे पनि त्यो अहिलेसम्म कार्यान्वयन नभएको नेपाल–बंगलादेश चेम्बर एन्ड ट्रेडर्सका संस्थापक पन्नालाल जैनले बताए । ‘नेपाली वस्तुलाई ड्युटी छुट गर्नेबित्तिकै निर्यात व्यापार बढिहाल्छ,’ उनले भने । बंगलादेशले नेपालका १ सय ८ वस्तुलाई भन्सारसहित सुविधा दिने र नेपालले पनि माछा, आलु चिप्स, रेफ्रिजेरेटर, ब्याट्री, गार्मेन्ट, प्लास्टिकजन्य वस्तु, सिमेन्ट, टोवाको, टमटरको सस र बिस्कुटलगायत ५० वस्तुमा ड्युटी फ्री गर्ने भनेको थियो ।

१९ वर्षमा पौने २८ अर्बको निर्यात

०५४ भदौ १४ देखि नेपालले बंगलादेशसँग औपचारिक व्यापार थालेको थियो । काँकडभिट्टा–फूलबारी–बंगलाबन्द मार्ग सञ्चालन भएको २५ वर्षमा कुल ८३ अर्ब ८२ करोड ३६ लाख मूल्यभन्दा बढीको व्यापार हुँदा बंगलादेशबाट ५० अर्ब २३ करोड १२ लाख मूल्यको सामान नेपाल आयात भएको छ । नेपालबाट ३३ अर्ब ५९ करोड २३ लाख ९० हजार मूल्यभन्दा बढीको सामान निर्यात भएको छ । बंगलादेशबाट कटन वेस्ट, औषधि, फेब्रिक, जुट, चिनी, दूध पाउडर, सोया, आलुलगायत करिब तीन दर्जन वस्तु आयात हुन्छन् । नेपालले मुसुरो, जडीबुटी, अदुवा, तोरीको पिना, तरकारीजन्य वस्तु निर्यात गर्दै आएको छ ।