सुपारी निर्यातकर्ताले लिए रिट फिर्ता

सुपारी निर्यातकर्ता मनकामना ट्रेडर्स विराटनगर–९ का सञ्चालक नवीन घिमिरेले उच्च अदालतमा साउन २६ मा सुपारी तत्काल छाड्न र भारतको जोगबनी भन्सार कार्यालयले लगाएको सिल यथास्थितिमा राख्न उत्प्रेषण, परमादेश र प्रतिषेधको मागसहित रिट दायर गरेका थिए । रिटमा राजस्व अनुसन्धान कार्यालय इटहरी, विराटनगर भन्सार कार्यालय, भन्सार विभाग र जिल्ला प्रहरी मोरङलाई विपक्षी बनाइएको थियो । तर, विपक्षीमाथिको दाबी प्रमाणित गर्न नसक्ने उल्लेख गर्दै घिमिरेले रिट फिर्ताको निवेदन दिएका हुन् ।

उच्च अदालत विराटनगरका न्यायाधीशद्वय राजनप्रसाद भट्टाई र मुरारीबाबु श्रेष्ठको संयुक्त इजलासले मंगलबार रिट निवेदन फिर्ताको आदेश दिएको हो । विपक्षीहरूले रिट खारेजीको माग गर्दै जवाफ पेस गरेको आदेशमा भनिएको छ । यसअघि उच्च अदालत विराटनगरका कायममुकायम मुख्य न्यायाधीश सत्यमोहन जोशी थारू र न्यायाधीश किरणकुमारी गुप्ताको संयुक्त इजलासले भदौ २ मा उक्त सुपारी छाड्न अन्तरिम आदेश दिन नमिल्ने आदेश दिएका थिए । उच्च अदालतले साउन २९ मा ट्रकको सिलबन्दी यथास्थितिमा राख्न दिएको आदेशलाई निरन्तरता दिइरहनु नपर्नेसमेत आदेश गरेको थियो । ‘उक्त ८ ट्रक सुपारी निर्यातका लागि नेपाल उद्योग वाणिज्य संघ झापाले उत्पत्तिको प्रमाण पत्र दिएको भनिएकोमा नेपालको उत्पादित हो कि होइन, उक्त परीक्षण गर्ने विज्ञ र परीक्षण गर्ने आधिकारिक निकायबाट खरिद बिक्री ताका प्राविधिक रूपमा परीक्षण गरे भएको मिसिल कागजातबाट देखिएन,’ आदेशमा भनिएको थियो । सरकारको आधिकारिक निकायको परीक्षण प्रतिवेदन संलग्न नरहेको अवस्थामा विराटनगर भन्सारले पनि आधिकारीक परीक्षण गराएको नदेखिएको आदेशमा उल्लेख थियो ।

राजस्व अनुसन्धान कार्यालय इटहरीले उक्त सुपारीको जाँचबुझ अनुसन्धान कारबाही भइरहेको कागजातबाट देखिएकाले ट्रकमा गरिएको सिलबन्दी नतोडिएमा र यथास्थितिमै उक्त ट्रकको मालबस्तु छाडी निर्यात गर्न दिएमा अनुसन्धान कारबाही प्रभावित हुने र कारबाही अपूर्ण हुन जाने आदेशमा जनाइएको छ । उच्च अदालतले सुपारीको डीएनए परीक्षण गराएर नेपालको उत्पादित हो होइन जाँच गराउने अवस्था आएपछि अन्तिम सुनुवाइ हुनुअगाडि नै घिमिरेले रिट फिर्ता लिएका हुन् ।

घिमिरे सञ्चालक रहेको मनकामना ट्रेडर्सले भारतको आइसा एक्सपोर्ट कोलकातालाई बिक्री गरेको ८ करोड ६३ लाख रुपैयाँ मूल्य बराबरको २ लाख १९ हजार ५ सय ९६ किलो सुपारी लोड भएको ८ वटा ट्रक प्रहरीे नियन्त्रणमा लिएको थियो । ट्रकका चालक र सहचालक गरी ८ जनालाई प्रहरीले रानीबाट साउन ५ मा नियन्त्रणमा लिएर कारबाहीका लागि साउन ७ मा राजस्व अनुसन्धान कार्यालयमा बुझाएको थियो । उक्त सुपारी एकीकृत भन्सार जाँच चौकी विराटनगरबाट जाँच पास भएर भारतको जोगबनी एकीकृत भन्सारले समेत पास गरी री–रुट गरेर भारत लग्ने क्रममा प्रहरीले नियन्त्रणमा लिएर राजस्व अनुसन्धान कार्यालयलाई बुझाएको थियो । इन्डोनेसियाबाट आयात भएको उक्त सुपारी कागजी प्रक्रिया मिलाएर भारत निर्यात गर्न लागेको भनेर स्थानीय व्यापारी तथा राष्ट्रिय सभाको दिगो विकास तथा सुशासन समितिका सदस्य रमेशजंग रायमाझीले स्थानीय प्रहरीलाई दबाब दिएपछि नियन्त्रणमा लिएर राजस्व अनुसन्धान कार्यालयमा पुर्‍याइएको थियो ।

विराटनगर भन्सार कार्यालयको तथ्यांकअनुसार इन्डोनेसियाको सुपारी थाइल्यान्ड र सिंगापुरको पोर्टबाट विराटनगरको ६ वटा व्यापारिक फर्मले गत आर्थिक वर्षमा ७५ करोड ४९ लाख ३२ हजार मूल्य बराबरको ५ हजार ७८४ दशमलव २६ मेट्रिकटन सुपारी आयात गरेको थियो । प्रहरीले पक्राउ गरेको ८ ट्रक सुपारीसहित ९० करोड ६७ लाख १८ हजार मूल्य बराबरको २२ लाख ४८ हजार ८ सय ५ किलो सुपारी भारत निर्यात भएको विराटनगर भन्सारको तथ्यांक छ । सुपारी आयात गर्नेमा सौर्य एयरलाइन्सका सञ्चालक झापाका दीपक पोखरेलको अम्बे ट्रेडिङ, विराटनगरका दिनेश राठीको राठी ट्रेडिङ, ग्लोबल विराट इन्टरनेसनल, विराटनगरका प्रदिप मुरारकाको पिके ट्रेडर्स, विराटनगरका मूलचन्द राठीको तिरुपति ट्रेड लिंक्स र विराटनगरकै सञ्जय अग्रवालको नेसनल मोटर्स छन् । सुपारी निर्यात गर्नेमा मनकामना ट्रेडर्स मात्रै छ ।

राष्ट्रिय सभाको दिगो विकास तथा सुशासन समितिले उक्त सुपारीको डीएनए परीक्षण गराउनुपर्ने निर्णय गरेको छ । तर समितिको निर्णय र उच्च अदालत विराटनगरले अनुसन्धानका लागि बाटो खुलाइदिँदासमेत उक्त सुपारीको हालसम्म प्रभावकारी रूपमा अनुसन्धान सुरु हुन नसकेको राजस्व अनुसन्धान कार्यालयका एक अधिकृतले बताए । अनुसन्धानको नाममा हालसम्म केही ठाउँ सामान्य पत्राचारसमेत गरिएको उनको भनाइ छ । राजस्व अनुसन्धान कार्यालय इटहरीका प्रमुख अनुसन्धान अधिकृत तीर्थराज खनालले अनुसन्धानका लागि केही पत्राचार गरिएको स्विकारे । उनले उच्च अदालतको आदेश कार्यालयमा आइनसकेकाले यसबारेमा तत्काल केही भन्न नसक्ने बताए । राजस्व अनुसन्धान विभागका महानिर्देशक झलकराम अधिकारीले सुरुदेखि नै बरामद सुपारी भारत निर्यात भइसकेकाले यसलाई छुनसमेत नमिल्ने बताउँदै आएका छन् ।