१७.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १६३

पुनर्कर्जाको आकार घटाउँदै राष्ट्र बैंक

कोभिडको असर कम हुँदै गएकाले पुनर्कर्जालाई बिस्तारै कोषमा आधारित बनाउन लागेका हौं ।– गुणाकर भट्ट, प्रवक्ता, राष्ट्र बैंक
यज्ञ बञ्जाडे

काठमाडौँ — राष्ट्र बैंकले पुनर्कर्जाको आकार घटाउने भएको छ । कोभिडको असर कम भइरहेकाले त्यति बेला ल्याइएका विशेष आर्थिक प्याकेज कटौती गर्दै जाने उद्देश्यले राष्ट्र बैंकले पुनर्कर्जाको आकार घटाउन लागेको हो ।

पुनर्कर्जाको आकार घटाउँदै राष्ट्र बैंक

हालको व्यवस्थाअनुसार पुनर्कर्जा कोषमा रहेको रकमको ४.१२ गुणासम्म राष्ट्र बैंकले पुनर्कर्जा पाउँछ । पुनर्कर्जा कार्यविधि २०७७ (तेस्रो संशोधन) मार्फत राष्ट्र बैंकले यस्तो व्यवस्था गरेको हो ।

हाल कोषमा करिब साढे ५१ अर्ब रुपैयाँ छ । यो व्यवस्थाका आधारमा राष्ट्र बैंकले करिब २ खर्ब १२ अर्ब रुपैयाँसम्म पुनर्कर्जा प्रवाह गर्न पाउँछ । अहिले त्यही सीमा घटाएर कोषमा आधारित बनाउन लागिएको हो । पुनर्कर्जाको आकार घटाउन राष्ट्र बैंकले मौद्रिक नीति पर्खनुपर्दैन । कार्यविधि परिमार्जन गरेर घटाउन–बढाउन सक्छ । अर्थतन्त्रमा कोभिडको असर कम हुँदै गएकाले त्यति बेला विशेष परिस्थितिमा ल्याइएको पुनर्कर्जालाई विस्तारै कोषमा आधारित बनाउन लागिएको राष्ट्र बैंकका प्रवक्ता गुणाकर भट्टले जानकारी दिए ।

‘अन्तर्राष्ट्रिय अभ्यास मौद्रिक नीतिलाई सामान्यीकरण गर्नेतर्फ अघि बढेको छ । कोभिडका बेला लिइएका कतिपय खुकुला/लचिला उपाय केन्द्रीय बैंकहरूले पुनरावलोकन गर्दै छन्,’ उनले भने, ‘नेपालमा पनि कोभिडले निम्त्याएको अप्ठ्यारो परिस्थितिमा ल्याइएको विशेष कार्यक्रम हो पुनर्कर्जा । यसकारण अब विस्तारै पुनर्कर्जालाई कोषमा आधारित बनाउँदै लगिनेछ ।’

पुनर्कर्जा कार्यविधि २०७७ दोस्रो संशोधनमार्फत राष्ट्र बैंकले २०७८ असारमा त्यतिबेला कोषमा रहेको रकमको ५ गुणासम्म पुनर्कर्जा प्रवाह गर्न पाउने व्यवस्था थियो । ‘कोभिडले अर्थतन्त्रमा पारेको असरलाई सम्बोधन गर्न थप स्रोत आवश्यक पर्ने भएकाले पुनर्कर्जा प्रयोजनका लागि प्राप्त हुने कुल स्रोत रकमको अधिकतम पाँच गुणासम्म बैंकले पुनर्कर्जा प्रदान गर्न सक्ने गरी सीमा तोकिएको छ,’ पुनर्कर्जा कार्यविधि २०७७ को तेस्रो संशोधनमा भनिएको थियो, ‘त्यतिबेलै कोभिडको असर न्यून भएसँगै यस सीमालाई क्रमशः घटाउँदै कोषमा उपलब्ध स्रोतका आधारमा पुनर्कर्जा सुविधा प्रदान गर्ने प्रावधान त्यति बेलै राखिएको थियो । यही व्यवस्थाअनुसार अब बिस्तारै पुनर्कर्जाको आकार घटाउने राष्ट्र बैंक स्रोतले बताएको छ ।

राष्ट्र बैंकले चालु आर्थिक वर्षको मौद्रिक नीतिको अर्धवार्षिक समीक्षामार्फत पुनर्कर्जाको ब्याजदर २ प्रतिशत बिन्दुले बढाएको छ, जसअनुसार अहिले लघु, घरेलु तथा साना उद्यम पुनर्कर्जामा बैंकले ४ प्रतिशत र ऋणीले ७ प्रतिशत, विशेष पुनर्कर्जामा बैंकले २ प्रतिशत र ऋणीले ५ प्रतिशत र साधारण पुनर्कर्जामा बैंकले ५ प्रतिशत र ऋणीले ७ प्रतिशत ब्याजदर तिर्नुपर्छ ।

राष्ट्र बैंकले प्रवाह गरेको पुनर्कर्जामध्ये मंगलबारसम्म १ खर्ब १५ अर्ब रुपैयाँ लगानीमा छ । २०७८ फागुनसम्म १ खर्ब ३४ अर्ब ११ करोड रुपैयाँ पुनर्कर्जा लगानीमा थियो । चालु आर्थिक वर्षको आठ महिनामा २४ हजार २ सय ६८ ऋणीका लागि राष्ट्र बैंकले १ खर्ब ६ अर्ब ११ करोड रुपैयाँ पुनर्कर्जा स्वीकृत गरेको थियो । गत फागुनसम्म २७ वटा वाणिज्य बैंक, १० वटा विकास बैंक, ६ वटा वित्त कम्पनी र २१ वटा लघुवित्त वित्तीय संस्थाले प्रवाह गरेको असल कर्जा धितोमा राष्ट्र बैंकले पुनर्कर्जा प्रवाह गरेको हो ।

पुनर्कर्जा कार्यविधिको प्रावधानअनुसार सबै पुनर्कर्जा राष्ट्र बैंक आफैंले प्रवाह गर्दैन । कुल पुनर्कर्जाको ७० प्रतिशत एकमुष्ट रूपमा राष्ट्र बैंकले बैंक तथा वित्तीय संस्थालाई प्रवाह गर्छ । उक्त रकम बैंक तथा वित्तीय संस्थाले ऋणीलाई बाँड्छन् । लघु, घरेलु तथा साना उद्यमी क्षेत्रलाई पुनर्कर्जा प्रवाह गर्न कोषको १० प्रतिशत रकम एकमुष्ट रूपमा राष्ट्र बैंकले लघुवित्त वित्तीय संस्थालाई दिन्छ ।

बाँकी २० प्रतिशत रकम ग्राहक ऋणीअन्तर्गत राष्ट्र बैंकले सीधै प्रवाह गर्छ । राष्ट्र बैंकले आर्थिक वर्ष ०१९/२० सालदेखि नै सहुलियतपूर्ण कर्जा (पुनर्कर्जा) सुविधा कार्यान्वयनमा ल्याएको हो । हाल तोकिएका उत्पादनशील क्षेत्र, विपन्न वर्ग, निर्यातलगायत क्षेत्रमा सहुलियतपूर्ण कर्जा प्रदान गर्ने नीति अवलम्बन गर्दै आएको छ । राष्ट्र बैंकले साधारण, विशेष, निर्यात, भूकम्पपीडितलगायत क्षेत्रमा विभिन्न दरमा पुनर्कर्जा सुविधा दिँदै आएको छ ।

प्रकाशित : वैशाख २८, २०७९ ०९:०२
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

बैंकमा लगानीयोग्य रकम थुप्रिएर साढे ६ खर्ब नाघेको छ। बैंकहरूले ब्याजदर घटाउँदासमेत कर्जा प्रवाह बढ्न नसक्नुको कारण के हो?